Çocukların gelişimlerini sorunsuz şekilde tamamlaması, iyi bir ailede büyümeleriyle eş zamanlı şekilde gelişir. Çocukların aile yaşamları, mutlu zaman geçirmeleri, iyi bir eğitim almaları, çocukların zihin gelişimleri ve psikolojik olarak hayata hazır olmalarına katkı sunar. Ancak maalesef ki her çocuk, iyi bir ailede büyüme fırsatı bulamayabilmektedir.
Ailelerini farklı sebeplerden ötürü kaybetmiş yahut onlardan ayrılmak zorunda kalmış çocuklar, geleceğe daha iyi hazırlanma ve mutlu bir aile ortamı bulma fırsatı yakalayamamaktadır. Bu noktada, koruyucu aile uygulaması, tabiri caizse çocukların hayatlarının tekrar başlamasına olanak sağlar.
Koruyucu aile, farklı sebeplerden dolayı kendi biyolojik aileleriyle yaşayamayan çocukların, bakımını, sorumluluğunu ve eğitimini üstlenen ailelere verilen addır. Bu süreç kimi zaman uzun kimi zaman kısa olabilmektedir. Koruyucu aile uygulamasının ana amacı, çocuklara sıcak bir yuva sağlamak ve devletin koruması altında güven altında yaşamlarını sürdürmelerine yardımcı olmaktır.
Bu noktada kendi biyolojik ailelerinin durumlarına göre çocuklar, ailelerinden tamamen de koparılmazlar. Bu nedenle evlatlık alma uygulamasından ziyade koruyucu aile uygulamasının farklılığı, çocuğun fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişiminin sağlıklı biçimde tamamlanmasını sağlamaktır.
Evlatlık edinme uygulamasından farklı olan koruyucu aile sisteminde çocuklar, uygun şartlar altında belirli aralıklarla biyolojik ailesiyle görüştürülmektedir. Bu noktada koruyucu aileler çocuklara kol kanat gererken bir yandan da devlet tarafından desteklenir. Çocukların eğitim, sağlık ve bazı temel ihtiyaçları bizzat devlet tarafından güvence altına alınır.
Çocukların kapalı alanlar içinde, yetiştirme yurtlarında büyümesinin önüne geçmeyi amaçlayan bu sistemle birlikte çocuklar aile sıcaklığında mahrum kalmadan sağlıklı bir birey haline gelmektedir.
Koruyucu Aile Olmanın Şartları Nelerdir?
Her resmi işlemde olduğu gibi koruyucu aile sisteminde de belirli şartlar ve kriterler bulunmaktadır. Yalnızca bu şartlara sahip olan kişilerin koruyucu aile kapsamına girmesi, çocukların güvenli ve kaliteli bir yaşam sürmeleri için bir ön şarttır. Bu noktada koruyucu aile olmanın şartları şu şekildedir:
- Medeni Hal ve Yaş: Koruyucu aile olma başvurusu için öncelikli şartlardan birisi 25 ila 65 yaş arasında olmaktır. Bununla beraber evli veya bekar olsun, herkes koruyucu aile olma başvurusu yapabilir.
- Gelir Seviyesi: Koruyucu aile başvurusu yapacak kişilerin belirli bir maddi gelirlerinin olması gerekir. Bu noktada kriter, çocukların lüks yaşam yaşamasını öncelemek değil, ihtiyaçlarının kolayca giderilmesini sağlamaktır.
- Eğitim Seviyesi: Koruyucu aile olma şartlarından biri de en az ilkokul mezunu olmaktır.
- Sabıka Kaydı: Sabıkasında ağır suçlar bulunan kişiler, koruyucu aile olarak kabul edilmemektedir. Bu kural, çocuğun güvenliğini sağlamak adına koyulmuştur.
- Ön Hazırlık ve Eğitim Süreci: Koruyucu aile adayı olmak isteyen bireyler, öncelikle Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın düzenlediği eğitim programlarına katılmalıdır. Bu eğitimler, bireylerin çocuklara nasıl yaklaşması gerektiğini ve eğitimi hakkında önemli bilgiler sunmaktadır.
- Sağlık Durumu: Koruyucu aile başvurusu yapan bireylerin gerek fiziksel gerek ruhsal sağlıklarının bir çocuğa bakabilecek düzeyde olması gerekir.
Koruyucu Aile Olmanın Süreçleri Nelerdir?
Koruyucu aile olmanın şartlarını yerine getiren her kişi, koruyucu aile olma başvurusu yapabilmektedir. Bu noktada koruyucu aile olmak için süreç ise genellikle şöyledir:
- Koruyucu aile başvurusu yapmak isteyen kişiler öncelikle koruyucu ailenin mahiyeti, görevleri ve şartları hakkında detaylı bilgi öğrenmelidir. Bu noktada en doğru bilgiyi edinmek için Aile ve Sosyal Hizmetler İş Müdürlüklerinden veya Sosyal Hizmet Merkezlerinden bilgi edinilebilir.
- Başvuru sürecinde, başvuru için gerekli olan tüm evraklar toplanarak yine İl Müdürlüklerine veya Sosyal Hizmet Merkezlerine başvurulur.
- Başvuru işleminden sonra, devlet görevlileri gerekli inceleme ve değerlendirmeler yaparlar. Bu süre zarfında başvuru yapan kişinin çevresi incelenir ve adayın evi ziyaret edilir. Daha sonra aile üyeleri, yakınları ve komşularıyla ihtiyaç görüldüğü kadar görüşme ve mülakatlar yapılır. Bu mülakatlarda adayın karakteristik yapısı, bilgi ve becerileri, insanlara yaklaşımı gibi konularda bilgi toplanır. Değerlendirme sürecinde en son işlem ise adayların alanında uzman psikologlar tarafından psikolojisinin kontrol edilmesidir.
- Bu noktayı başarıyla geçen adayların koruyucu aile olabilmeleri için önlerinde sadece eğitimlere katılmaları kalmaktadır. Pratik olarak çocuk yetiştirme, kriz yönetimi, çocuğun duygusal ihtiyaçları, bakımı ve idaresi noktalarında verilen eğitimlerle bireyler, koruyucu aile olmaya hazırlanır.
- Çocukla Bireyin Eşleştirilmesi: Koruyucu aile olmak için başvuru yapan kişiler, gerekli inceleme ve değerlendirmeler sonrasında kabul edilip reddedilebilirler. Kabul edilen adayların özellikleri ve yaşam koşulları ile, koruyucu aileye verilecek çocuklar arasından aile ile eşleşen en uygun çocuk seçilir ve aileyle tanıştırılır.
- Çocuk ve aileye karar verildikten sonra uzman gözetiminde aile ve çocuk buluşturulur. Bu noktada aile ve çocuk beraber zaman geçirirken, uzman da iki taraf arasındaki uyuma bakar. Bu süre zarfında çocuğun yeni yuvasına alışması için zaman içerisinde ziyaretler ve deneme süreleri geçirilir.
- Gerekli denemeler ve ziyaretler sonrasında her şey olumluysa koruyucu aile ve devlet arasında bir akit imzalanır. Bu akitle birlikte çocuk, ailenin himayesine verilmektedir.
Koruyucu Aile ve Evlat Edinme Arasındaki Farklar Nelerdir?
Çocukların daha iyi bir hayat sürmeleri için uygulanan iki farklı yöntem olan koruyucu aile uygulaması ve evlat edinme uygulaması, çocukların aile ortamlarından mahrum olmadan büyümelerini amaçlamaktadır. Ancak bu noktada belirtmek gerekir ki, koruyucu aile ile evlat edinme arasında belirli farklar bulunur. Bu farklardan bazıları şöyledir:
- Koruyucu aile uygulamasında, çocuklar geçici olarak belirli süreliğine koruyucu aileye verilmektedir. Evlat edinme de ise, çocuklar kalıcı olarak ailelerde kalmaktadır.
- Koruyucu aile uygulamasında belirli şartlar sağlandığı takdirde çocuklar biyolojik ailesiyle görüşebilir. Evlat edinmede ise çocukların biyolojik aileleriyle tüm hukuki ve iletişim bağları kopmuş olur.
- Koruyucu aile uygulamasında çocukların velayetleri ya biyolojik ailesinde kalmaya devam eder ya da direkt olarak devlette kalmaktadır. Evlat edinmede ise çocuğun velayeti aileye verilir.
- Koruyucu aile uygulamasında devlet, çocuğun eğitimi ve bakımını desteklemek adına aileye maddi imkanlar sunmaktadır. Geçici bir süreliğine yapılan koruyucu aile sürecinde, devlet çocuğu korur ve gözetir. Evlat edinmede ise çocuğun hiçbir şekilde devletle bağı kalmaz ve yükümlülük tamamen aileye geçer.
