Hazar Denizi, 5 farklı ülkenin kıyısı bulunan, dünya üzerindeki en büyük "kapalı göl" olarak biliniyor. Ancak son yıllarda bu benzersiz ekosistemde büyük bir değişim yaşanıyor. Hazar Denizi'nin su seviyesi, 2005-2023 yılları arasında 185 santimetre düşerek 31 bin kilometrekarelik bir alanın kaybolmasına neden oldu. Eğer bu durum devam ederse, 2100 yılına gelindiğinde denizdeki su seviyesinin 18 metreye kadar düşmesi bekleniyor.
Hazar Denizi: Ekosistem ve Petrol Yataklarının Kilit Rolü
Kazakistan, Azerbaycan, Rusya, Türkmenistan ve İran’ın kıyısında yer alan Hazar, büyük bir doğal zenginliğe sahip. Zengin petrol yatakları ve 130’a yakın nehrin aktığı bu deniz, bölgedeki ülkelerin ekonomileri için büyük önem taşıyor. Ancak su seviyesindeki düşüş, denizin ekolojik dengesini tehdit ediyor. Hazar, petrol ve gaz üretimi yapan ülkeler için büyük bir stratejik değer taşırken, aynı zamanda küresel ekosistem için kritik önemde bir habitat.
Hazar’daki Su Seviyesi Düşüşü: Ekolojik Kriz Büyüyor
Son yıllarda Hazar Denizi'nin kuzey kıyısında özellikle su seviyesi, ciddi şekilde azalmış durumda. Kazakistan'ın kıyısındaki alanlarda, son 15 yılda deniz seviyesi yüzde 7,1 oranında azalmışken, Hazar'ın kuzey kısmında suyun çekilmesi daha da belirgin hale gelmiş durumda. Çevreciler, bu durumun ekosistem üzerinde yıkıcı etkiler yaratabileceği konusunda uyarıyor.
Fren Yavaşlatan Çevresel Tehditler: Hazar Fokları ve Balık Türleri
Çevreciler, Hazar Denizi'nin su seviyesindeki bu düşüşün sadece balıkçılığı değil, denizdeki biyolojik çeşitliliği de tehdit ettiğini belirtiyor. 200 milyon yıllık mersin balığı türünün Hazar'daki popülasyonu yüzde 90 azalmışken, Hazar foklarının sayısı 1 milyondan sadece 70 bine kadar düşmüş durumda. Ayrıca, her yıl 12 milyondan fazla göçmen kuş, alıştıkları rotalardan sapma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor.
Çevre Aktivistlerinden Hazar Denizi İçin Acil Müdahale Çağrısı
Çevre aktivistleri, Hazar Denizi'ndeki durumu daha da kötüleştiren unsurlar arasında petrol ve gaz şirketlerinin çevreyi kirletmesi, su kaynaklarının tükenmesi ve biyolojik çeşitliliğin yok olması gibi faktörleri sayıyor. "Save The Caspian Sea" Ekolojik Hareketi’nin kurucusu Vadim Ni, “Hazar’ın çevresel, iklimsel ve ekonomik krizle karşı karşıya olduğunu hepimiz biliyoruz, ancak taraflar kendi çıkarlarını savunarak sorunu görmezden geliyor,” dedi.
Petrol Üretimi ve Ekosistem: Kazakistan, Azerbaycan ve Rusya
Kazakistan, Azerbaycan ve Rusya'nın petrol üretimi yaptığı kıyılarda, Hazar'ın ekosisteminin kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu belirtiliyor. Kazakistan'ın petrol üretimi yapılan kıyılarındaki doğal yaşamın zayıfladığı, buna karşın petrol üretimi olmayan İran kıyılarında denizin daha canlı olduğu vurgulanıyor.
Hazar’a Su Taşıyan Nehirler ve Barajlar
Kazakistanlı çevre aktivisti Galina Çernova, Hazar'ın su seviyesiyle ilgili en büyük tehditlerden birinin, denizi besleyen nehirlerin kıyılarında inşa edilen barajlar olduğunu söylüyor. Barajların inşasının durdurulması gerektiğini belirten Çernova, Hazar'a su akışını artıracak tedbirlerin alınması gerektiğini vurguluyor.
Hazar Denizi'ni Kurtarmak İçin Hükümetler Arası Çalışmalar
Hazar Denizi’nde su seviyesinin düşmesinin, petrol üretimindeki zorluklar ve ekosistem üzerindeki etkilerin daha da derinleşeceğini söyleyen Kazakistan Meclisi Milletvekili Sergey Ponomarev, bu konuda daha yakın bir takip yapacaklarını belirtti. Ayrıca, Hazar Denizi Araştırma Enstitüsü'nün kurulması ve Hazar Denizi ile ilgili yeni kanunların çıkartılması için çalışmaların başlatılması planlanıyor.
