Rusya'nın nükleer doktrini güncellemesinden sonra İran'dan da bir nükleer hamle geldi. Orta Doğu'daki savaş tüm hızıyla sürerken Tahran, uranyumu atom bombası için hızla zenginleştirmek için kullanılan yeni gelişmiş santrifüjlerin kurulumunu duyurdu.
İran'ın atom enerjisi örgütü, yaptığı açıklamada, rejimin şu anda "çeşitli türlerde önemli sayıda yeni ve gelişmiş santrifüjleri" devreye sokacağını söyledi. Bu ekipman, uranyumu nükleer silah için gereken seviyelere saflaştırmak için kullanılıyor. İran ayrıca çeşitli nükleer tesislerden kameraları kaldırma kararı alarak uluslararası gözlemcilerin ülkenin nükleer çalışmaları takibini zorlaştırmıştı.
IAEA'NİN KARARI NE?
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) bu haftanın başlarında iki raporda İran'ın silah sınıfına giren nükleer malzemeye sadece bir adım uzaklıkta olan yüzde 60 zenginleştirilmiş uranyum stoğu biriktirdiğini belirledi.
BM nükleer gözlemci kurulunun yönetim kurulu, saatler süren hararetli tartışmaların ardından İran'ın ajansla yeterince işbirliği kurmamasını kınayan bir karar aldı, diplomatlar Perşembe günü geç saatlerde AFP'ye bu hareketi "siyasi amaçlı" olarak nitelendirdi.
İngiltere, Fransa, Almanya ve ABD'nin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın 35 ülkeden oluşan kurulunda getirdiği kınama önergesi, Haziran ayındaki benzer bir önergeyi takip etti.
İRAN: SİYASİ AMAÇLI
İran'ın IAEA büyükelçisi Mohsen Naziri Asl, kararı "siyasi amaçlı" olarak nitelendirdi. Cuma günü erken saatlerde Tahran, karara yanıt olarak "yeni ve gelişmiş" santrifüjler fırlatacağını duyurdu.
AFP tarafından görülen gizli kararda, İran'ın "yasal yükümlülüklerini yerine getirmek için harekete geçmesinin" "zorunlu ve acil" olduğu belirtiliyor. Metinde ayrıca Tahran'ın İran'da bildirilmeyen iki yerde bulunan uranyum parçacıklarının varlığına ilişkin "teknik olarak güvenilir açıklamalar" sunması isteniyor.
Ayrıca Batılı güçler, IAEA'nın İran'ın nükleer çabaları hakkında "en geç" 2025 baharına kadar "kapsamlı bir rapor" yayınlamasını istiyor. AFP'nin haberinie göre 2021'den bu yana Tahran, nükleer programı izlemek için kullanılan gözetleme cihazlarını devre dışı bırakarak ve BM müfettişlerini engelleyerek ajansla işbirliğini önemli ölçüde azalttı.
'ÇABALARA ZARAR VEREBİLİR'
Bu aşamada sembolik nitelikte olsa da, kınama önergesi Tahran yönetimine göre İran'a diplomatik baskıyı artırmak için tasarlandı. İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi Perşembe günü kınamanın kurumla etkileşimleri "bozacağını" söyledi, ancak Tahran'ın işbirliğine istekli olmaya devam edeceğini vurguladı.
Fransız Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nde araştırmacı olan Heloise Fayet AFP'ye, kararın "nükleer uzlaşma çabalarına zarar verme" potansiyeline sahip olduğunu söyledi. Dış politika uzmanı Rahman Ghahremanpour ise Tahran'ın yeni kınamaya "zenginleştirme seviyelerini artırarak" karşılık verebileceğini söyledi.
