Birleşmiş Milletler (BM), ABO kan grubu sistemini bulan Nobel ödüllü bilim insanı Karl Landsteiner'ın doğum günü olan 14 Haziran'ı, 2005 itibariyle "Dünya Gönüllü Kan Bağışçıları Günü" ilan etti.

DSÖ bu yıl, verdikleri kanlarla binlerce kişinin hayatına umut olan kan bağışçılarını onurlandırmak amacıyla "Kan verin, umut verin: birlikte hayat kurtarıyoruz" temalı kampanya başlattı.

Kampanya, kan vermenin hayat kurtarıcı rolüne dikkat çekmeyi, toplumu düzenli kan bağışına teşvik etmeyi ve hükümetleri kan bağışı programlarına daha fazla yatırım yapmaya çağırmayı amaçlıyor.

Kan bağışı tipleri

Kan bağışçıları, gönüllü bağışçılar, ailesi için bağış yapanlar ve para karşılığında kan verenler olarak üçe ayrılıyor.

Ana kan tedariki, düzenli, gönüllü ve ücretsiz olarak kan bağışlayan kişiler tarafından sağlanıyor. Bu nedenle gönüllü kan bağışı küresel olarak önem arz ediyor.

DSÖ'ye göre, 79 ülke kan tedarikinin yüzde 90'ından fazlasını gönüllü ve karşılıksız kan bağışlarıyla sağlıyor. Öte yandan, 54 ülkede kan tedarikinin yarısından fazlası, aile bireylerinden veya ücret karşılığında temin ediliyor.

Bir ünite kan, üç hayata umut

Kan bağışı, her yıl binlerce hastaya yaşam umudu oluyor. DSÖ'ye göre bir ünite kan, üç kişinin hayatının kurtulmasına yardımcı olabiliyor.

Ancak kan bağışı sisteminin yeterince gelişmediği ülkelerde, kan talebi çoğu zaman mevcut arzı aşıyor. Bu nedenle DSÖ, bağışta bulunabilen her vatandaşın gönüllü ve düzenli kan bağışında bulunması çağrısı yapıyor.

Anne ve yeni doğanlar için kan bağışı

DSÖ, bu yıl ayrıca kan bağışının anne ve yeni doğan sağlığındaki yerine de değiniyor.

Her yıl 14 milyon kadın doğum sırasında kanama geçiriyor. Doğum sırasında ve sonrasında meydana gelen şiddetli kanamalar, özellikle gelişmekte olan ülkelerde, anne ölümlerinin en önemli nedenlerinden biri oluyor.

Güvenli kan nakline zamanında erişimle anne ve çocuk ölümlerinin önlenmesi mümkün. Güvenli kan transfüzyonuna zamanında erişim anne ve bebeklerin hayatını kurtarıyor.

DSÖ, anne ve yeni doğan ölümlerini azaltmak amacıyla kan bağışı çağrısı yapıyor.

Küresel bağış verileri

DSÖ verilerine göre, dünya genelinde yıllık yaklaşık 118,5 milyon ünite kan bağışı yapılıyor.

Küresel çaptaki kan bağışlarında, 2008-2018 yıllarında ortalama 10,7 milyon ünite artış gözlemlendi. Bu dönemde en fazla kan bağışı artışı yüzde 127 ile Güneydoğu Asya'da, yüzde 81 ile Amerika ve Afrika kıtalarında görüldü.

Dünya genelindeki kan bağışlarının yüzde 33'ü kadınlar, yüzde 67'si erkekler tarafından yapıldı.

Bağış miktarı, kan veren kişilerin gelir grubuna göre de değişiklik gösterdi. Küresel kan bağışlarının yüzde 40'ı, yüksek gelirli ülkelerden yapıldı. Bu ülkelerde kan nakillerinin yüzde 76'sı 60 yaşın üstündeki hastalara verildi.

Düşük gelirli ülkelerde ise, kan nakillerinin yüzde 54'ü 5 yaşın altındaki çocuklara verildi.

Kimler kan verebilir?

Türk Kızılayın verilerine göre, 18-65 yaş aralığında 50 kilogramın üstündeki her sağlıklı birey kan bağışçısı adayı olabilir.

Düzenli kan bağışçıları, 70 yaşına kadar kan bağış merkezi doktorunun onayı olmak şartıyla yılda en fazla 1 kez olmak üzere kan bağışlayabiliyor.