Türkiye'nin yetiştirdiği önemli bilim insanlarından Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Burak Doğangün, ebeveynlere yol haritası olacak özel bir çalışmaya imza attı. Bebeklik, çocukluk ve ergenlik dönemine ilişkin tüm merak edilenleri Epsilon Yayınevi'nden çıkan "Geneleksel" isimli kitapta yanıtlayan Prof. Dr. Doğangün, ekran bağımlılığı, akran zorbalığı, yeme bozuklukları, disleksi, otizm, çocuklara yönelik cinsel istismar suçları gibi sorunlara yönelik çözüm anahtarlarını sunuyor. Ergenlik döneminde yaşanan sorun ve ruhsal sıkıntıların da tüm detaylarıyla ele alındığı kitapta, çaresiz gibi görülen sorunlar karşısında neler yapılması gerektiği de aktarılıyor.
EKRAN BAĞIMLILIĞI
Çocuk ve ergenlerde ortaya çıkabilen, depresyon, panik atak, stres ve takıntı gibi sorunlara karşı davranış, düşünce ve rahatlama tekniklerinin de anlatıldığı ve gazeteci Mert İnan tarafından hazırlanan "Geneleksel" isimli kitapta Prof. Dr. Doğangün'ün bazı önemli tespitleri ise şöyle:
"Çocuğunuzun, TV veya dijital cihazlarda gördüğü kareler teknik uyaranlardır. İnsani düzeyde uyaran dediğimiz şey ise karşılıklı jest ve mimikler, özetle beden dilimizdir. Bu dilin bütünü ile oluşan etkileşim önemlidir. Ekranda bir sürü uyaran var ancak hem bebeklerin, hem 2-3 yaşındaki çocukların beyni bu uyaranlara uygun yapıda değil. Siz çocuğunuza, “Aman da benim tatlı yavrum şimdi altını mı kirletmiş?” ya da “Aaa, bu hiç ağıza götürülür mü, yemek mi o? Karnı mı acıkmış benim yavrumun yoksa?” gibi cümleler kurduğunuzda, bebeğiniz bu cümleyi teorik olarak anlamaz ancak duygular mutlaka geçer. Bebeğiniz o sıcaklığı, duyguyu sizden alır. Bu karşılıklı etkileşim ve geçişler, anı kalıntılarını oluşturarak, ruhun derinliklerinde kök salar. Mekanik uyaranlar ise doğal süreci bozan, hormonlu yiyecekler gibidir. Duyguları bozar."
KOLİK 4. AYDA BİTER
"Yeni doğan bebeklerde karşılaşılan en yaygın sorunlardan biri olan kolik hem ruhsal hem biyolojik zeminde ortaya çıkabiliyor. Klinik deneyimlerimize göre annenin kaygılı olma hâli, neden-sonuç ilişkisi değil, eşlik eden bir durum olarak ele alınmalı. Belki de kaygılı annelerin çocukları, genetik olarak kolik sorunu yaşamaya daha yatkınlar. Ancak kolik, çok büyük oranlarla dördüncü ayın sonuna doğru ortadan kalkıyor."
KURALLAR DOĞRU KONULMALI
"Çocuklar mutlu olmayı önce anne babadan öğrenirler. Çocuğun anne babayla bir konum farkı olduğunu bilmesi gerekir. Özgüvenli, sağlıklı, sosyal, ruhsal insani değerlerinin ve ahlaki gelişiminin iyi olabilmesi için, iç dünyasına yerleştirdiği ebeveyn sembolleri önemlidir. Eğer bir kural varsa neden o kuralın koyulduğu kararlı bir şekilde açıklanmalı ve yine kararlı bir biçimde uygulanmalıdır. Bu süreçte ebeveynlerden birinin koyduğu kuralı diğerinin delmesi de kararlılığı negatif yönde etkiler. Ayrıca uygulanamayacak kadar fazla ve gereksiz kurallar konulmamasına da dikkat edilmelidir."
OTİZM
Prof. Dr. Doğangün, kitapta otizm sorununa da dikkat çekerken şunları söylüyor:
Ailelerin, 12-24 aylık çocuklarda aşağıda sıraladığımız kırmızı bayrak belirtileri denen belirtileri gözlemlemeleri durumunda mutlaka bir Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanına danışmalarını öneriyoruz.
• İsmine yanıt vermiyorsa
• Parmakla gösterme yoksa
• İlgisini ya da eğlencesini paylaşmıyorsa
• Nesnelerle uzun süre tekrarlayan hareketler varsa
• Göz teması, uygun bakış göstermiyorsa
• Heyecanlı, sıcak, keyifli ifade göstermiyorsa
• Sesin vurgusunda, ritminde anormallik varsa
• Vücudun duruşunda ya da hareketlerinde tekrarlayıcılık varsa…
