Eski çağlardan beri köklü bir inanışa ve bu kapsamdaki bir yaşama ait izler barındıran Türk Toplulukları, doğal hayattan inanış biçimlerine kadar çeşitli unsurları yansıtan isimlere yönelmektedir. Bu eğilimlerin ve Türk yaşamının önemli bir parçası olan Göktürkler, Türk adları konusunda var olan aktarımları devam ettirmekle birlikte çocuklara verilen isimlerin önemli anlamlara sahip olmasını istemişlerdir. Bu kapsamda kız çocuklarının zeki ve aile hayatının yapıcı bireyleri olması yönündeki isimlere yönelirken erkek çocuklarında ise savaşçı, evin ve obanın askeri gücü olarak yetişmesi şeklindeki isimleri tercih etmişlerdir. Oğuzlardan sonra ön plana çıkan ve Türk kimliğini yansıtan isimleri tercih eden bir diğer devlet ise Oğuz Devleti’dir. Özellikle Göktürk isimleri erkek çocukların koruyucu ve savaşçı niteliklerle donanması ve bu yöndeki yeteneklere sahip olması temelindeki isimler, aileler tarafından konulmuş ve çeşitli inançlar bütününün sağlanması hedeflenmiştir.
Oğuzlarda Erkek İsimleri
Oğuzlarda erkek isimleri, manevi değerlerin ve aile özelliklerinin birer yansıması biçiminde yer almıştır. Bu isimler, tarih boyunca çeşitli kahramanlıklar gösteren kişi ve kimselerden esinlenmiş olan isimleri içermektedir. Ek olarak ilgili isimler, inanış ögelerinin somutlaşması yönündeki amaçlar doğrultusunda da varlık göstermiştir. Ayrıca çeşitli duygu ve düşüncelerin kader faktörü ile bütünleştiği isim örnekleri de görülmüştür. Kültürel etmenlere ve sembolik kavramlarla eşleşen isimlere bakıldığında;
· Güçlü, cesur ve yiğit anlamlarına gelen; Alp, Batur, Aslan, Akın, Can, Attila, Ertuğrul, Cengiz, Orhan ve Berk gibi isimler
· Daha savaşçı ve asker anlamlarında kullanılan; Aktekin, Alatuğ, Aldoğan, Alper, Alptuğ, Aybars, Baysungur, Serhat, Sergen, Tekin ve Tunç şeklindeki isimler
· Lider ruhlu ve özelliklere sahip unsurlar anlamlarında mevcut olan; Akbaran, Alaz, Altaner, Atakan, Altuner, Ayhan, Azrak, Alparslan, Bahadır, Bartunç, Necih ve Ökten gibi isimler
· Doğa hayatından esinlenerek meydana getirilen; Berksay, Bolat, Bora, Gökyel, Kayatürk Pamir ve Pars isimleri
Şeklinde sıralanmaktadır. Bu isimlere ilişkin ilkeler, Göktürk döneminde de aynı halde izlenilmiş; kökenlerine bağlı olma, inanış ve doğal hayat unsurlarını temsil etme durumları devam ettirilmiştir. Bu eksende ise Göktürk isimleri erkek kategorisi olarak çeşitli anlamlara gelen adlar kullanılmıştır.
Göktürk İsimleri Erkek
Göktürk isimleri erkek gruplarına ait anlamlar, pek çok alana ait olmakla birlikte yaratıcı noktalara da temas etmektedir. Türk kimliğini devlet adında kullanan ilk devlet olma özelliğini taşıyan Göktürk Devleti için öz Türkçe isimlere yoğunlaşma ve bu alanda bir nesil oluşturma hedefi mevcut olmaktaydı. Bu hedefe ilişkin yer alan Göktürk isimleri erkek ögelerine odaklanıldığında;
· Türk kimliği ve kültürü
· Saygınlık, liderlik, kahramanlık ve doğadaki nesneler
· Soyut kavramlar
· Savaşçı özellikler
gibi alanlar söz konusu olmuştur. Bu alanlardan yola çıkarak Göktürk isimleri erkek örnekleri;
· Acartürk, Ada Kutay, Akınalp, Alp Han, Alpkutay, Alptigin, Aras, Arpad, Artuk
· Barık, Bartu, Bayındır, Bayülken, Bilkan, Börü, Çalık, Dolunay, Erbil
· Gökalp, Gökberk, Gökmen, Gültekin, Güner, Ilgar, İlteber, Karluk, Koçak, Konuralp
· Kubat, Kubilay, Kutluk, Metehan, Ogeday, Olcaytürk, Olguner, Orkun, Talay
· Tankurt, Toktamış, Toygun, Tuğberk, Tuğrul, Tulpar, Turan, Tümer, Türker, Ugan
· Ulukağan, Uraz, Ünalp, Ülgehan, Yagbu, Yağız, Yavuz, Yıldıray, Yazgan
Olarak yer alan adlar, Göktürk isimleri erkek olan çocuklara konulmuştur. İlgili isimler, devletin varlığını ve birliğini güçlendirici ve ileride büyük işler başarmak üzere bir kadere ve gayrete sahip olma temennileri bağlamında varlık göstermiştir.
