Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Fadime Sertçelik, depremin Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Marmara bölümünün kuzey kolunun orta kısmında meydana geldiğini belirterek, “Biz ‘Marmara Depremi’ diye tanımladığımız, ‘Buralarda deprem olabilir’ dediğimiz yerlerden birinde meydana geldi. Daha öncesine baktığımızda bu fay 1766 yılında 7’nin üzerinde, 2019 yılında 5.8, bugün de 6.2 üretti. Yani bu fay, bu büyüklüklerde depremleri üretiyor” dedi.
Marmara Denizi’nin Silivri açıklarında 6.2 büyüklüğünde deprem meydana geldi. 6.2’lik deprem sonrası 5.9, 4.4, 4.8, 4.9’luk artçı sarsıntılar meydana geldi. KOÜ Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Fadime Sertçelik DHA’ya açıklamalarda bulundu. Bugünkü deprem aktivitesinin 12.13’te 3.9 büyüklüğünde deprem ile başladığını söyleyen Prof. Dr. Sertçelik, “3.9 büyüklüğünde bir deprem bilgisi haber kanallarına düştüğünde, lokasyon açısından baktığımızda 2019’da 5.8 şiddetindeki Silivri depremi ile aynı yere denk geldiğini de gördük. Hemen akabinde 12.49’da 6.2’lik deprem meydana geldi ve bu depremin 2 dakika arkasından hatta çözülmemesinde de zorlanıldığı söylenen bir de 5.9’luk deprem var. Yani 6.2 ve 5.9 arka arkaya 2 dakika arayla meydana gelen 2 tane deprem. Tabii bunların arkasından da artçılar meydana gelmeye başladı. İlk dakikalarda 2- 3 dakikada bir artçılar meydana gelirken şu an itibariyle baktığımızda biraz daha seyrekleşmiş vaziyette; 15- 20 dakikada bir artçılar meydana gelmeye başladı. İlk anlardaki artçılarımız 4.8, 4.9 hatta 5.1 şiddetinde artçı kaydedilirken baktığımızda yavaş yavaş artık 2 buçuklara, 2’lere düşen artçıların da olduğunu görüyoruz” dedi.
‘YANİ ARTÇILARIN EN BÜYÜĞÜ DE MEYDANA GELMİŞ OLDU’
Artçı depremler hakkında da konuşan Prof. Dr. Sertçelik, “Artçıların olduğu yerler, 6.2’lik depremin olduğu yere çok yakın olan yani o fayın kırılmasıyla o bölgede olan depremler. Şu ana kadar elde olan bilgilere baktığımızda 6.2’lik depremin öncüsüymüş aslında 3.9’luk deprem. Biz depremleri ‘öncü şoklar’, ‘artçı şoklar’ ve ‘ana şok’ olmak üzere 3 gruba ayırıyoruz; öncü şokların biz ne zaman öncü şok olduğunu anlıyoruz? Arkasından büyük bir deprem geldiğinde o bölgede meydana gelen daha önceki depremlerin ‘Bunlar öncüymüş aslında’ diyebiliyoruz. Yoksa ‘Küçük depremler olurken arkasından büyük bir deprem geliyor’ diyebilecek bir teknolojiye, bilgiye sahip de değiliz.
Dolayısıyla 12.49’dan önce meydana gelen 3.9’a biz ‘öncü deprem’, şu ana kadar 55’in üzerinde olan depremlere de ‘artçı depremler’ olarak tanımlayabiliriz ve doğal akışında devam ediyor. Yani bölgede farklı bir şey söz konusu değil. 6.2’lik bir depremden sonra biz hep söylüyoruz; ‘1 derece küçüğüne kadar artçı beklemeliyiz’ diye. Zaten bölgede de bu deprem oldu; yani artçıların en büyüğü de meydana gelmiş oldu. Dolayısıyla bölgedeki şu anda tektonik aktivite normal sürecinde devam ediyor” ifadelerini kullandı.
‘GEÇMİŞTE ÜRETMİŞ, BUNDAN SONRA DA ÜRETMEYE DEVAM EDECEK’
Depremin Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Marmara bölümünün kuzey kolunun orta kısmında meydana geldiğini ifade eden Sertçelik, “Biz ‘Marmara Depremi’ diye tanımladığımız, ‘Buralarda deprem olabilir’ dediğimiz yerlerden birinde meydana geldi. Daha öncesine baktığımızda bu fay 1766 yılında 7’nin üzerinde, 2019 yılında 5.8, bugün de 6.2 üretti. Yani bu fay, bu büyüklüklerde depremleri üretiyor. Geçmişte üretmiş, bundan sonra da üretmeye devam edecek. Genel olarak 250 ile 280 yıl aralığında tekrarlama periyodu olan bir faydan bahsediyoruz.
1766’da bir deprem olduğunu da söylemiştik; dolayısıyla aslında bu 6.2’lik deprem, bizim olası ‘Marmara Depremi’ diye tanımladığımız bir fay üzerinde meydana geldi. Şu sorulabilir; ‘O zaman bu beklediğimiz deprem bu deprem miydi’ diye. Onu söylemek çok zor; çünkü o fayın biz, 7’nin üzerinde bir deprem üretmesini bekliyoruz. Şu anki bilgilerimizde bu deprem, o deprem değil maalesef” dedi.
‘BUGÜNKÜ DEPREM, ÇEVREDEKİ FAYLARA BİR MİKTAR ENERJİ YÜKLEMİŞ OLABİLİR’
Bugünkü depremi de inceleyen Sertçelik şu ifadeleri kullandı:
“Bugün meydana gelen deprem, büyük bir deprem değil ama orta büyüklükte bir deprem ve bu depremler çevredeki faylara enerji veya stres yüklemesi yapabilecek nitelikte. Peki çevredeki faylara baktığımızda faylarımız ne durumda? Oldukça yoğun fay sisteminin içinde olan bir Marmara Denizi’nden bahsediyoruz ve bunun ortasında meydana gelmiş bir deprem. Kuzey Anadolu Fayı’nın genel özelliğine de baktığımızda doğudan başlamış, batıya doğru hareket eden bir mekanizmayla depremleri üretiyor. Dolayısıyla bugünkü deprem, çevredeki faylara bir miktar enerji yüklemiş olabilir ki bu büyük ihtimalle yüklemiştir ama bu yükleme çok kısa zaman içerisinde o fayların harekete geçeceği, çok daha büyük bir deprem üreteceği şeklinde yorumlamanın doğru olmayacağı kanısındayım.
Özellikle bir deprem olduktan sonra biz, hemen Maraş depremleriyle olan depremin benzeştirmeye başlıyoruz ve ondan sonra da ‘İşte Maraş’ta 9 saat sonra büyük bir deprem meydana geldi; acaba Marmara'da da bu tür bir şeyle karşılaşabilir miyiz’ diye söylüyoruz. Tarih boyunca baktığımızda Kocaeli depreminden sonra da Düzce depreminin meydana gelmesinin zaman aralığı çok fazla değildi. Böyle karakteristik özellikleri var ama şu anki elimizdeki verilerle ‘6.2’nin arkasından hemen 7’lik bir deprem geliyor diye tanımlamak’ çok doğru olmayacaktır.”
‘HER BİR BİNA KENDİ ÖZELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ GEREKİYOR’
Depremden sonra evlere girilmeli mi sorusunu da yanıtlayan Prof. Dr. Sertçelik, “Aslında her bir konutu, her bir yapıyı kendi özelinde değerlendirmemiz gerekiyor. Biz bütün bir ilçeye ya da ‘Siz hepiniz bu akşam dışarıda kalın ya da 1 hafta evinize girmeyin ya da hepiniz girebilirsiniz’ gibi bir şey söylememiz hiç mümkün değil. Çünkü her bir bina, kendi özelinde değerlendirilmesi gerekiyor. Evinizde hiçbir şey yok; yeni yönetmelikte yapılmış az katlı ya da çok katlı olsa bile deprem yönetmeliğine uygun yapıldığını düşündüğünüz yeni konutlarınız varsa, onun için çok tedirgin olmanıza gerek yok” dedi.
‘İLK 24 SAATTE DAHA YOĞUN OLACAKTIR’
Uyarılarda da bulunan Sertçelik, “Evet, deprem olacak; artçılar devam edecek. İlk 24 saatte daha yoğun olacaktır; sonra giderek azalacaktır. Her sallandığımızda ‘Biz Maraş bölgesi gibi mi olacağız’ diye akla gelebilir ama herkes kendi imkanları ve kendi bulunduğu durumu kendisi değerlendirmeli ve yetkililerden gelecek bilgiler doğrultusunda da hareket etmelidir. Vatandaşlarımız, bu dönemlerde söylentiler, kulaktan dolma veya kulaktan kulağa yayılan fısıltı gazetesinin söylemleri olabilir; lütfen onlara da dikkate almasın” diye konuştu.
