Patlayıcılığı oldukça yüksek olan amonyum nitrat genellikle gübre olarak kullanılır. Ancak, Lübnan’daki Beyrut Limanı’nda meydana gelen patlama ile gündeme geldi. Lübnanlı yetkililer bölgede 2 hafta olağanüstü hal ilan ederken, tıp otoriteleri amonyum nitratın ileriki dönemlerde sağlık sorunlarına yol açacağını düşünüyor. Haberimizde, amonyum nitratın ne olduğu nerelerde kullanıldığı ve sağlığa zararı olup olmadığına dair merak edilen soruların cevaplarını bir araya getirdik…
AMONYUM NİTRAT NEDİR?
Amonyağın oksitlenmesiyle oluşan nitrik asit, amonyakla birleştirilerek elde edilir ve formül olarak ise nh3 + hno3 › nh4no3 + h2o'ya denk gelir. Sıklıkla gübre olarak kullanılan maddenin patlayıcılığı oldukça yüksektir. Amonyum nitrat, granül halinde ve kireç ile karıştırılarak satılır.
AMONYUM NİTRAT ÖZELLİKLERİ
Amonyum nitrat renksiz ve kristalleşmiş bir maddedir. 169,6 derecede erir, sudaki çözünürlüğü de yüksektir. Sulu çözeltisi ısıtıldığında ayrışarak diazot monoksit gazını (güldürücü gaz) ortaya çıkarır. Katı amonyum nitrat kapalı bir hacimde ısıtıldığında patlayarak bileşenlerine ayrılır.
AMONYUM NİTRAT NERELERDE KULLANILIR?
Genellikle gübre ve patlayıcı madde yapımında kullanılan amonyum nitratın piyasada bulunan yaklaşık yüzde 33,5 oran kadarı ve tümü bitkiler tarafından kullanılabilecek nitelikte azot içerir. Yapay gübre yapımında en çok kullanılan azotlu bileşiktir. Toz alüminyum ile amonyum nitrat karışımı olan amonallerin yükseltgen maddesini oluşturan bu bileşik, başka patlayıcılarının patlama hızını azaltmak amacıyla da kullanılır. Örneğin; amonyaklı dinamitler olarak bilinen patlayıcılarda, nitrogliserinin patlama hızı, amonyum nitratla denetim altına alınır.
Amonyum nitrat, farklı maddelerle güçlendirilerek nükleer bombalardan dahi daha güçlü patlamalara sebebiyet verebilir.
AMONYUM NİTRAT GÜBRESİ NEDİR, İÇERİĞİ
Amonyum Nitrat gübresi bünyesinde %16,5 amonyum ve %16,5 nitrat azotu olmak üzere toplam %33 azot bulunduran bir gübre çeşididir. Bu özelliği ve toprakta hızlı çözünen bir gübre olması sebebiyle hem hızlı etki eder, hem de etki süresi diğer azotlu gübrelere oranla daha uzun sürer.
Amonyum Nitrat uygulaması sonrasında toprakta herhangi bir pH değişimi gözlenmez. Yapısı gereği nötr tipte bir gübre olup her türlü toprakta rahatlıkla kullanılabilinir. İçeriğindeki nitrat azotunun kolay yıkanması sebebiyle yağış miktarı yüksek olan bölgelerde kullanımı çok fazla tavsiye edilmez. Bu tipteki bölgelerde Amonyum Nitrat kullanımı tek seferde değil, 2-3 uygulama şeklinde olmalıdır. Böyle bir uygulama ayrıca hem verime hem de kaliteye etki etmektedir.
Amonyum Nitrat gübresi kurak bölgeler içinde büyük önem arz etmektedir. Türkiye koşullarında özellikle İç Anadolu gibi yağış oranı az olan bölgelerde %26 CAN gübresi yerine kullanımı tercih edilmelidir, zira Amonyum Nitrat gübresi toprağın kendi nemi ile eriyebilmektedir.
AMONYUM NİTRAT GÜBRESİ NEREDE KULLANILIR?
Amonyum Nitrat gübresinin suda hızlı ve kalıntısız çözünen bir yapıya sahip olmasından dolayı, damla sulama sistemlerinde sorunsuzca kullanılabilmektedir.
Çeltik hariç, her türlü hububatta, sebzede, meyve ağaçlarında, zeytinde, bağlarda, pamuk, mısır ve ayçiçeğinde kullanılabilmektedir.
