Ticaret Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, Reklam Kurulu'nun 8 Ağustos'ta gerçekleşen toplantısında görüşülen 139 dosyadan 117'si mevzuata aykırı bulundu. Söz konusu reklam ve ticari uygulamalar hakkında durdurma cezası ile birlikte 8 milyon 51 bin 345 TL idari para cezası ve iki dosya için de ayrıca erişim engeli tedbiri uygulanmasına karar verildi. Böylece Reklam Kurulu tarafından yılın ilk 8 ayında Kurul gündemine alınan toplam bin 392 dosya hakkında görüş ve değerlendirmelerde bulunularak, aldatıcı reklam veya haksız ticari uygulama olduğu tespit edilen bin 226 dosya hakkında durdurma cezasının yanı sıra toplam 51 milyon 909 bin 874 TL idari para cezası ve 36 dosya için de ayrıca erişimin engellenmesine karar verildi.
Son zamanlarda dijital pazarların yükselişiyle birlikte Reklam Kurulu'nun radarına giren tüm dünyada "dark (commercial) patterns" adıyla bilinen ve ülkemizde "karanlık (ticari) tasarımlar" olarak anılan ticari uygulamaların tüketicilerin ekonomik davranış biçimlerini önemli ölçüde bozacak şekillerde ortaya çıktığı görüldü. Kurul'un bu ayki toplantısının ana odağını da "karanlık ticari tasarımlar" oluşturdu. Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle karanlık tasarımlara ilişkin düzenlemeler uygulamaya konuldu. İnternet başta olmak üzere dijital ortamlarda tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkileyen ya da normal şartlar altında vereceği kararda satıcı veya sağlayıcı lehine değişikliklere yol açmayı hedefleyen manipülatif ara yüz tasarımları, seçenekler ya da ifadeler gibi araçlarla yöntemler kullanmak dürüstlük kurallarına aykırılık teşkil etmekte olup, "haksız ticari uygulama" olarak kabul edildi. Bu çerçevede Reklam Kurulu'nun 336 sayılı toplantısında dijital ortamlarda tüketicilerin karar verme veya seçim yapma iradesini olumsuz etkilemeye yönelik önceden seçili opsiyonların tüketicilere sunulması, tüketicileri belirli tercihlere yönlendirmek için diğer seçeneklerin zorlaştırılması gibi uygulamalarda bulunan firmalar hakkında yaptırımlar uygulandı.
Toplantı içeriğinde kamu kurumu olduğu izlenimi vererek finansal okuryazarlığı düşük olan tüketicilerin tecrübe ve bilgi eksikliklerinin istismar edilmesi sonucu mağduriyetlerine neden olabilecek muhatap hakkında tedbiren durdurma ve erişimin engellenmesi kararı alındı. Bakanlığın manipülatif uygulamalar sebebiyle haksız rekabete, ticaret etiğine aykırı ve mağduriyet oluşturabilecek durumlardan tüketiciler ayrıştırılarak, tüketici tercihlerinin şeffaf ve doğru bilgi akışı çerçevesinde gerçekleştirilmesinin hedeflendiği vurgulandı.
KAYNAK: İHA
