Emekli Hava Pilot Tümgeneral Beyazıt Karataş, Ukrayna uçağının İran tarafından yanlışlıkla düşürülmesinin ardından, İran Hava Savunma Sistemleri'nin ABD tarafından şaşırtılmış olabileceği iddialarını ve bu tür durumlarda insan hatalarının nedenini değerlendirdi.
Hava savunma sisteminin yanıltıcı uyarısı sonrası Ukrayna uçağının düşürülmesinin ardından Beyazıt Karataş, sistemin başında duran operatörlerin psikolojik ve fiziksel durumlarını, içerisinde bulundukları durum içerisinde betimledi.
Ulusal kanala konuk olan Karataş, "İncelemeye göre ve geçmişteki tecrübeme dayanarak şunu söylüyorum. Hava savunma sistemleri, bir gerginlik durumunda veya bir görev verildiyse ileri hazırlık durumuna geçiyorlar. Bu şu demek, her hava savunma sistemi; 5 dakikalık, 15 dakikalık, 30 dakikalık, 2 saatlik, 24 saatlik gibi özellikle hava savunma sisteminin başında bekleyen personelin yorulması vardiyaların değişmesi gibi şeyler için çok farklı periyodlarla bu sistemler aktif halde tutulmaya çalışılır. Hele Kasım Süleymani'nin öldürülmesinden sonra İran'ın karşı tedbirleriyle beraber ABD'nin üslerine saldırı öncesinde, sonrasında yine ABD'den bir saldırı beklendiği için tüm askeri personeller hava savunma sisteminin başındalar. Bütün radarlar, açık füzeler aktif duruma getirilmiş durumda bekleniyor. Geçmişte buna benzer kazalar oldu, ileride gerginlik ve çatışma durumlarında veya hatalardan kaynaklanan buna benzer kazalar yine olacaktır. Çünkü bu işin ruhunda hassas bir durum var" dedi.
"Liyakatın önemi var"
Karataş'ın açıklamalarının devamı şöyle:
ABD'nin şaşırtma ihtimalini söylediniz, elektronik sistemlerle, elektronik yanıltmalarla birlikte bir de bu halde hava savunma sisteminin başında bekliyorsunuz. Bu açıdan ben şöyle değerlendiriyorum. Ben, kazanın, İran Hava Savunma Sistemi'ndeki kişilerin kendi hatalarından dolayı kaynaklandığını görüyorum.
Daha önce Devrim Muhafızları Komutanı, iletişim sorunu yaşandığını açıklamasını da yapmıştı. Çok kısa sürede karar vermesi gerekiyor, yani önünde bir hedef var ve vurması gereken kişinin son kararı almak için üst makamı aradığında bunlara ulaşamadığı ortaya çıkıyor. Yani o kargaşa içerisinde operatör kendi kararıyla baş başa kalıyor yani bu işler öyle kolay değil. Atsanız başka türlü vurup gitseniz başka türlü, atmasanız başka türlü dolayısıyla insan fakötürünün, eğitimin, liyakatın önemi var.
"Yarın bizim başımıza da gelebilir"
Siz bir saldırı bekliyorsunuz ve daha yeni ABD'ye saldırı yapmışsınız. En azından sivil havayollarının bir süre ertelenmesi gerekirdi. Saldırı yapmışsınız ve sivil uçuşlar devam ediyor. Bu da bir ölümcül bir hata. Burada şimdi Devrim Muhafızları'nın hava savunmadan sorumlu komutanının açıklamasına dönüyorum biz sivil uçuşların ötelenmesini istedik ama kabul edilmedi diyor.İran Sivil Otoritesi ise bize böyle bir istek gelmedi diye diyor. Size bir teklif gelmeyecek hem asker tarafı olarak hem sivil taraf olarak bu kararı siz vereceksiniz. Birlikte karşılıklı öneri verilecek. Bu çok acı bir tecrübe oldu. Türk Hava Yolları'nın uçuşları da vardı o gün bu olay Türk uçağının da başına gelebilirdi. İngiltere uçağının da başına gelebilirdi. Bazı ülkeler özellikle Batı ülkeler İran'a yapılacak uçuşlarının erteleme kararını zaten vermişlerdir ya da vermiş gizli tutuyorlardır. İran burada öncelikli olarak sistemin çalışmasından kaynaklanan bir hata çok acı ve kötü bir tecreübe oldu. Başka bir saldırı olsaydı İran'ın tüm hava saldırı sistemi alarm durumuna geçerdi. O yüzden sistemin başındaki kişi ölümcül bir hata yaptı.
Bir teşkilatı ne kadar çok dağıtıp farklı farklı yerlere bağlarsanız 5 saniye 10 saniyelik gecikmelerle hata yaparsanız iletişim sorunu yaşanırsa, yarın bizim başımıza da gelebilir
