Sahip olduğu anlam olarak; birden fazla şekilde de ifade edilmektedir. Bu noktada fayda kelimesinin eş anlamlısı halinde kullanılan başka kelimeler de mevcuttur. ‘Fayda sağlama’ anlamında ise genellikle bir olayın veya olgunun kişiye sağladığı nitelikler olarak varlık göstermektedir. Ek olarak belirli unsurlara göre nitelik düzeyinin farklılık göstermesi açısından fayda kelimesinin eş anlamlısı halindeki sözcüklere de yer verilmektedir. Bu sözcükler, fayda eş anlamlısı şeklinde bir durumun başka perspektiflerdeki anlamlarını da belirtmek için kullanılır.
Fayda Kelimesinin Eş Anlamlıları
Fayda kelimesinin eş anlamlısı olarak anlaşılan ve benzer anlamlar taşıyan sözcükler, dilimizin sahip olduğu zenginliği yansıtmaktadır. Mevcut noktada fayda kelimesine en yakın sözcük ise ‘katkı’ sözcüğüdür. Genellikle belirli bir süreç içerisinde yaşanan pozitif bir durum için kullanılır. Katkı kelimesinin yanında öne çıkan bir diğer kelime, ‘yarar’ sözcüğüdür. Çok çeşitli durumları, olayları ve özellikleri belirtmek için kullanılır. Örnek olarak bir kişinin yarattığı etkinin takdir edilmesinde, yarar kelimesi tercih edilir. Ayrıca bir düşüncenin gelecekteki boyutunun hesaplanması ve ilgili değerlendirmelerin bir soru halini olarak hem olumlu hem de olumsuz taraflarının sorgulanmasına da yardımcı olmaktadır. Katkı ve yarar kelimelerine ek olarak ‘çare’ şeklindeki bir kullanım da fayda kelimesinin eş anlamlısı olarak karşımıza çıkar. Daha çok Farsça kökenli bir sözcük olan bu kelime, çözüm odaklı bir yaklaşım veya bir nesnenin dile getirilmesinde etkili olmaktadır.
Dilimizde Fayda ile İlişkilendirilen Deyimler ve Atasözleri
Dilimizde fayda eş anlamlısı halindeki kelimelerin cümle içerisinde kullanımı, çeşitli deyimlere ve atasözlerine konu olmuştur. Nesilden nesle aktarılan bu cümleler, içerisinde bulunan durumun daha çok mecazi bir biçimde ifade edilmesi ile anlatımı güçlendirmiştir. Bu süreç, fayda kelimesinin eş anlamlısı olarak yer alan sözcüklerin farklı kullanımları ile birlikte dilimize zenginlik katmış ve emsal cümlelerin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Dilimizde fayda ile ilişkilendirilen deyimler ve atasözleri olmak üzere en çok bilinen örneklerden bazıları şu şekildedir;
· Tek bir eylemin getirisi olarak birden fazla sonuca ulaşmak anlamında; ‘Tek taşla iki kuş vurmak’ deyimi
· Küçük birikimler yaparak daha büyük katkılara ulaşmak anlamında; ‘Taş üstüne taş koymak’ deyimi
· Mevcut bir sorunu kısmi veya kalıcı bir şekilde ortadan kaldırmak anlamında; ‘Düğümü çözmek’ deyimi
· Küçük bir katkının daha büyük faydalara ve kazançlara dönüşebileceği yönündeki bir temenni durumunu içeren ‘Bir koyup bin almak’ deyimi
Olarak yer alan deyimler bulunmaktadır. Bu deyimler, fayda sağlama ve katkı verme anlamları ile ilişkilendirilmektedir. Deyimlere ek olarak fayda kelimesi eş anlamlısı şeklindeki sözcüklerin anlamlarını yansıtan atasözlerine bakıldığında;
· Önyargılı bir şekilde yaklaşılan bir olayın veya durumun mutlaka pozitif bir katkısının da olacağına inanılması anlamında gelen; ‘Faydasız ot bitmez’ atasözü
· Her katkı düzeyinin önem arz ettiği ve hiçbir faydanın önemsiz olarak görülmemesi anlamında; ‘Bir karıncanın yükü, bir filin yüküdür.’ atasözü
· Yapılan bir iyilikten sonra gösterilen mütevazinin kişiye daha olumlu katkılar sağlayacağı yönündeki ‘Bağışlayan başını eğse de kuyruğu dik olur’ atasözü
Şeklindeki atasözleri yer almaktadır. Fayda kelimesi eş anlamlısı düzeyindeki sözcükler ve cümleler olarak da kullanılan ve birbirine yakın anlamlar taşıyan bu cümleler, olumlu olarak dönüşler sağlayan veya ileriye dönük pozitif dileklerin gerçekleşmesini içeren adımlarla eşleşen ifadeleri yansıtmaktadır.
