Türk milletinin geçmişten günümüze pek çok Spor dalı ile ilgilendiği ve kendi milli sporlarını edindiği bilinen bir gerçek. Türklerin geleneksel sporları, sadece ülkemizde değil dünya çapında turnuvalarda da karşımıza çıkmakta. Ata sporu olarak da bilinen geleneksel Türk Sporları ülkemizi en iyi şekilde temsil eden alanlardan sadece birisi.
Türk geleneksel sporları, ortaya çıkışı itibarıyla doğa ile iç içe oluşun önemi ve düşmanlar ile mücadele konusunda kondisyon gelişimini amaçlamıştır. Kimi Geleneksel Türk Sporları olimpiyatlarda da yer alarak ülkemizi en iyi şekilde temsil etmiş ve Türk sporcuların gücünü göstermesine imkan tanımıştır.
En Bilinen Türk Sporları
En bilinen Türk Sporları hangileri? Özellikle Eski Türklerde Spor kavramının at üzerinden geldiğini düşünecek olursak. At sürme ve at üzerinde yapılan sporlar temel olarak Türk Sporları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Atlı Cirit Sporu:
At üzerinde yapılan sporların Türkler ile bağdaştırılmış olduğundan bahsettik. Bunlardan en dikkat çekeni Atlı cirit olarak karşımıza çıkıyor. Halk tarafından Cuma namazlarından sonra, düğünlerde, kutlamalarda oynanan Atlı Cirit sporu;
İki takımın birbirine cirit adı verilen sopaları fırlatması ile oynanır. At üzerinde cirit atma yarışması ile birlikte, atılan cirit rakipten birisine isabet ederse puan kazandırır. Ancak rakip gelen cirite karşı kendini koruma şansına da sahiptir. Yani, puan kazandırma şansı her zaman mümkün değildir.
Atlı cirit sporunda sadece cirit isabet ettirmesi değil. At üzerinde rakiple mücadele edildiği anda cirit ile rakibe dokunma şansı olmasına rağmen bağışlayan kişiler de puan kazanmaktadır.
Atlı Okçuluk Sporu:
Atlı okçuluk sporu geçmişten günümüze gelmeyi başarmış ve günümüzde de iki farklı türü bulunan bir spordur. Atlı okçuluğun bilinen ilk çeşidi Tabla Bendi yani “Türk Parkuru” şeklindedir. İkincil şekli ise “Kabak Bendi” ‘dir.
Tabla Bendi olarak bilinen türde. Üç farklı hedef bulunur ve bu hedefler belirlenmiş olan mesafeler ile aralıklı olarak vurulmaya çalışılır. Mesafeye göre puanların değişmesinin yanı sıra. At üstündeki oyuncu, 10 saniyeden daha kısa sürede iki farklı hedefe de okunu atabilirse. İsabet etmeleri durumunda +1 olacak şekilde ekstra puan alır. Ancak, 14 saniye ve üzerinde atılan ok ile birlikte -1 puan hanelere yazılır.
Kökbörü Sporu:
En bilinen Türk sporlarının Atlı sporlardan oluşmasındaki temel sebep. Atın Türklerin tarihinde büyük öneme sahip olması ve neredeyse her alanda kullanılmasıdır. Kökbörü Sporu’da aynı şekilde At üzerinde icra edilen bir spor türüdür;
Oyuncu, kendi atını salıp koşar ve hedeflenmiş olan oğlağı kaparak rakibin belirlenmiş kalesinden geçirir ve bu sayede puan kazanır.
Çögen (Polo):
Polo olarak bilinen ve at üzerinde belirlenen hedeflerden topların geçirilerek sayı haline getirilmesi oyunu. Aslında temeli Türk tarihine kadar dayanmakta. Oyunda ana amaç; Yerde bulunan topu Tepük adı verilen ucu eğri ve geleneksel Polo çubuklarına benzer çubukla ileri sürerek rakibin belirlenmiş kalesine atmaktır.
Atların sağlıkları için atları birbiri ile çarpıştırmak ve üzerine sürmek yasaktır. Kaleyi korumak için ve topu sürmek için daha güvenli yollar tercih edilmelidir.
Yağlı Güreş Sporu:
Yağlı güreş sporu, dönem için yiğitlik oyunu olarak da karşımıza çıkmaktaydı. İki sporcunun da birbiri ile güreşerek yiğitliklerini kanıtlamaya çalıştıkları sporda bolca yağ kullanılarak sporcuların spor sırasında daha da zorlanarak gerçek hünerlerini ortaya çıkartmaları hedeflenmekteydi.
Eğlenceler, düğünler, ve bayramlarda özellikle tercih edilen spor, genç yeteneklerin kendilerini kanıtlamak için yakaladığı en önemli fırsatlardan birisi olarak karşımıza çıkıyor. Kaşgarlı Mahmud döneminde Divanü Lügati’t-Türk ‘de Güreş için “Küreş” adı ile bahsedilmiştir.
Türk Sporları Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Türk sporları nasıl ortaya çıkmıştır? Geleneksel Türk sporları temelde oyuncuların ve Atların sağlığını gözeterek ortaya çıkmıştır.
Cirit atma sporu nasıl ortaya çıkmıştır? Orta Asya’da yaşayan Türkler için coğrafi yapılar gereği atların ne kadar önemli oldukları aşikar bununla birlikte sadece atların değil sporcuların, at üstündeki süvarilerin de kondisyonunu dinç tutmak için düzenli olarak sporlar yapılması gerekiyordu.
Kökbörü ve Cirit atma oyunu da tam olarak bu nedenler gözetilerek ortaya çıkmıştır. Yani temelde fiziksel ve ruhsal olarak at ve süvarinin kondisyonu, gelişmesi hedeflenmiştir.
Yağlı Güreş Nasıl Ortaya Çıkmıştır? Spor Mudur?
Yağlı güreş nasıl ortaya çıktı? Aslında yağlı güreşin ortaya çıkışını anlamak için ilk olarak güreşin ne zaman yapıldığına göz atmak gerekiyor.
Mısır döneminde bile yapılan ve kondisyonun geliştirilmesi amaçlanan güreş ilk olarak M.Ö 3000 yılında, Mısır askerleri tarafından yapılmaya başlanmıştır. Nil nehrinin kıyılarında yer alan Ben-i Hasan harabelerindeki kabartmalar güreşin kökeninin M.Ö 3000’li yıllara kadar dayandığını gösteriyor.
Geleneksel Türk sporları arasında yer alan Yağlı Güreş ise, aynı sebeple kondisyon amacı ile yapılmaya başlanmış ancak o zamanki Türk coğrafyasında sivri sinek ve sinek sorununun oldukça fazla görülmesi üzerine uygulanmaya başlanmıştır.
Güreş tarihçisi olarak da bilinen Ali GÜMÜŞ tarafından ortaya atılan iddialara göre. Rumeli de yapılan ilk güreş müsabakalarında. Sineklerin yağa gelmediği anlaşılmış ve güreşçilerin kolay şekilde güreşebilmesi için vücutlarına yağ sürülmeye başlanmış. Zaman içerisinde Türk geleneksel sporları arasında yer almayı başarmış ve günümüzde de önemli müsabakalar düzenlenerek geleneksel spor olarak yaşamaktadır.
