Milyonlarca kişiyi ilgilendiren isteğe bağlı sigortalılık vatandaşlara büyük fırsat sunuyor. Sigortalı bir işte çalışmayanlar da aylık prim ödeme koşuluyla emekli olabiliyor. Çalışmayan, malul, yaşlılık aylığı almayan, 18 yaşını dolduran, bir ay içinde 30 günden az, part-time çalışan, geçmişte çalışıp ara verenler isteğe bağlı sigortadan yararlanabilir.
Eksik prim günlerini tamamlayarak emeklilik aylığına hak kazanılabilir, sağlık hizmetinden faydalanabilir. Bu yıl için isteğe bağlı sigortada en düşük prim günlük 144 lira (aylık 4 bin 292 lira) olarak uygulanacak.
Başlangıç tarihi Mayıs 2008 ve sonrasına denk gelenlerin emeklilik için 63 yaşını doldurması gerekiyor. Belirli bir süre kamuda çalışanlar gerekli koşulları sağlamaları durumunda isteğe bağlı iştirakçi olarak primlerini ödeyerek emekli sandığı mensubu olarak emekli olabilir.
Sabah'ta yer alan habere göre, zorunlu sigortayla çalışmaya başlama durumunda isteğe bağlı sigorta primleri iade edilir. Kamuda iş sözleşmesinin askıda kaldığı dönemde de isteğe bağlı sigorta yapılabiliyor.
Yeni asgari ücretle birlikte güncellenen isteğe bağlı sigorta primiyle emeklilik konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1-BU YIL İÇİN İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMİ TUTARI NE KADAR?
İsteğe bağlı sigortada ödenecek prim tutarını kişi kendi belirlese de alt ve üst sınır bulunuyor. En az brüt asgari ücretin yüzde 32'si, en çok da brüt asgari ücretin 7.5 katının yüzde 32'si kadar prim ödenebiliyor. Asgari ücrete ara zamla birlikte en düşük isteğe bağlı sigorta primi aylık 4 bin 292 lira, günlük de 144 lira uygulanacak. Evde yardımcı çalıştıranlar, sigorta sağlık primini kendi ödeyenlerin bu tutar üzerinden ödeme yapması gerekiyor.
2-İSTEĞE BAĞLI SİGORTADAN KİMLER YARARLANARAK EMEKLİLİĞE HAK KAZANABİLİR?
Sigortalı çalışmakla beraber ay içinde 30 günden az çalışan ya da tam gün çalışmayan, malullük, yaşlılık aylığı almayan, 5510 sayılı Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan, 18 yaşını dolduranlar isteğe bağlı sigorta yaptırabilir.
Koşulların yerine getirilmesi durumunda hayat boyunca kendileri, ölümleri durumunda hak sahipleri zorunlu sigortanın uzun dönemli sigorta kollarının sağladığı tüm sosyal yardımlardan yararlanma hakkı sağlar. İsteğe bağlı emeklilik için minimum 5400 günlük prim gün ödemesi yapılması gerekiyor. İlk sigorta başlangıç tarihinin Mayıs 2008 ve sonrasına denk gelmesi halinde sigortalıların emeklilik için en az 63 yaşını doldurması gerekiyor.
3-BU SİGORTA KAPSAMINDA PRİM ÖDEYENLER EMEKLİLİK İÇİN HANGİ ŞARTLARI TAŞIMAK ZORUNDA?
İsteğe bağlı sigorta primi öderken, emekli aylığı bağlanması için diğer emeklilik şartlarının yanı sıra talepte bulunulan ay ya da dahil olmak üzere prim, prime ilişkin hiçbir borcun olmaması gerekiyor. Emeklilik için talepte bulunulan isteğe bağlı sigorta sigortalının ödenmeyen prim varsa emeklilik talebi kabul edilmez.
4- 2008 TARİHİNDEN ÖNCE VE SONRA ÖDENEN İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMLERİ HANGİ STATÜDE SAYILIYOR?
5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce ödenen isteğe bağlı sigorta primleri, ödenen sosyal güvenlik kurumu kanunu kapsamında değerlendiriliyor. SSK mevzuatına göre 4A, Bağ-Kur'a göre 4B, 4/c Emekli Sandığı'na göre ödendiyse de 4C sayılıyor. Bu tarihten sonra ödenen süreler de (Ekim 2008 önceki memur olup bu tarihten sonra isteğe bağlı sigortalı olanlar hariç) Bağ-Kur kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul ediliyor.
5-NASIL BAŞVURUDA BULUNABİLİRİM?
İlk defa isteğe bağlı sigortalı olacakların e-devlet üzerinden ya da "İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi" ile ikametin bulunduğu adresteki sosyal güvenlik birimlerine başvurulması gerekiyor. Yeniden isteğe bağlı sigortalı olmak için de dilekçeyle müracaat yeterli oluyor.
6-KAMUDA ÇALIŞIP AYRILANLAR DA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI OLABİLİR Mİ?
Belli bir süre memur olarak çalışanlar koşulları taşımaları durumunda isteğe bağlı iştirakçi olarak primini ödeyerek emekli sandığı mensubu olarak emekli olabilir.
7- ZORUNLU SİGORTAYA TABİ OLUP DA PRİMİNİ ARTIRMAK İÇİN İSTEĞE BAĞLI SİGORTA YAPTIRILABİLİR Mİ?
İsteğe bağlı sigortaya başvuruda kişi zorunlu sigortaya tabi ise müracaat kabul edilmez. İsteğe bağlı sigortaya devam sırasında zorunlu sigortayla olan çakışma hali söz konusu olabiliyor.
Bu durumda isteğe bağlı zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen süreleri iptal edilerek bu süreye ilişkin ödenen primler ilgililere iade ediliyor. Her iki durumda zorunlu sigorta esas alınıyor.
8-İSTEĞE BAĞLI SİGORTA YAPTIRIP YURTDIŞINDA YAŞAMAYA BAŞLARSAM SİGORTAM DONDURULUR MU?
İsteğe bağlı sigortada ikametin Türkiye'de olması şartı aranıyor. Bununla birlikte yurt dışında yaşamakla sigortalılık otomatik olarak sona ermiyor. Sigortayı sonlandırma talebi yoksa isteğe bağlı sigortalılık devam eder. Herhangi bir talep olmamakla birlikte yurtdışındaki sosyal güvenlik sistemin tabi olunan tarih itibariyle Türkiye'deki isteğe bağlı sigortalılığı sonlandırılır.
9- EMEKLİ SANDIĞI KAPSAMINDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI OLMAK İÇİN HANGİ ŞARTLAR ARANIYOR?
657 sayılı Kanuna ve diğer personel kanunları kapsamında en az 10 yıl çalışmış olmaları, memuriyet görevinden kendi isteğiyle istifa etmeleri, görevden ayrıldıktan sonra 6 ay geçmeden SSK, Bağ-Kur kapsamında çalışmaya başlayanların ise zorunlu sigortalılıklarının sana erdiği tarihten itibaren 6 ay içinde SGK'ya yazılı başvurması gerekiyor. Bu durumda isteğe bağlı sigortalıkları kabul ediliyor.
10-AY İÇİNDE OTUZ GÜNDEN AZ ÇALIŞANLAR KALAN SÜREYİ NASIL TAMAMLAYABİLİR?
SSK'lı olarak ay içinde 30 günden az çalışan, part-time istihdam edilenler isteğe bağlı sigortalı olabilir. Primlerin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenmemesi durumunda hesaplanacak gecikme zammıyla tahsil ediliyor.
Beyan edilen prim tutarından daha az prim ödenmiş olması halinde ilgili ay isteğe bağlı hizmet olarak değerlendirilmiyor. Örneğin ay içinde 10 gün garsonluk yapan isteğe bağlı sigortalı olabilir. Ödediği primler SSK'lı olarak değerlendiriliyor.
