Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki kararlı duruşunun en somut adımlarından biri hiç şüphesiz Libya ile 'deniz sınır yetki alanlarını belirleyen' mutabakatı imzalamak oldu.
Bilindiği üzere, Libya ile imzalanan deniz mutabakatı Yunanistan, Güney Kıbrıs başta olmak üzere bölge ülkelerini rahatsız ederken, İsrail basınında çıkan son haberler bölgede yeni bir dönemin habercisi olarak görülüyor.
Tel Aviv yönetimi Avrupa'ya satmak istedikleri doğal gazın Türkiye üzerinden geçmesi için Ankara ile müzakerelere hazır olduğunu açıklamıştı. İsrail basınında resmi kaynaklara atfedilen bu açıklama doğrulanmamış olsa da, İsrail Dışişleri Bakanlığından herhangi bir yalanlama da gelmedi.
Peki yaşanan bu gelişmeler ne anlama geliyor? East-Med projesinde tam olarak ne amaçlanıyordu? Türkiye bypass edilerek İsrail gazının Avrupa'ya ulaşması mümkün mü?
Gelişmeleri değerlendiren Gazeteci Mehmet Kancı, Türkiye'nin denizlerde giderek artan gücünün ve uluslararası hukuktan kaynaklanan haklarının İsrail'i işbirliği yapmaya zorladığını belirterek, şunları söyledi:
"İsrail’in deniz havzasındaki doğal gaz kaynaklarını Türkiye üzerinden uluslararası pazarlara ulaştırma yönünde bir eğilim içerisine girmesi aslında akıl ve mantığın bir gereği. İsrail ve Mısır’ın deniz altından bir boru hattı yoluyla çıkaracakları doğal gazı Yunanistan üzerinden Avrupa’ya ulaştırma fikri hem maliyeti hem de aşılması son derece güç mühendislik problemleri nedeniyle daha başından itibaren sakat bir projeydi. Nitekim gerek uluslararası deniz hukukunun Türkiye’ye sağladığı haklar gerekse Türkiye’nin denizlerde giderek artan gücünün İsrail’i bu işbirliğine mecbur bırakacağı açıktı. Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Avrupa Birliği’nden aldıkları destek karşısında Türkiye’nin sessiz kalacağı üzerine yapmıştı hesabını ve İsrail de bu hesaba dayanarak ihtimali değerlendirmek istedi. Ancak 27 Kasım’da Türkiye ile Libya’daki meşru yönetim arasında varılan anlaşma, dayatılmak istenen denklemi alt üst etti."
EastMed projesine göre, İsrail doğal gazı Yunanistan ve İtalya üzerinden Avrupa'ya ulaştırılacak.
Enerjide LNG payı her geçen gün artıyor
Dünya enerji piyasasında sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) payının her geçen gün arttığına dikkat çeken Kancı, "Katar, bu gelişmeyi gözönüne alarak OPEC’ten ayrıldı ve petrol yerine sıvılaştırılmış doğal gaz üretimine yöneldi. Yani bu şu demek, Türkiye, İsrail, Mısır ve Kıbrıs Adası kıyılarında yakın dönemde çok sayıda yüzer LNG terminali görebiliriz. Bu terminallerden gemilere yüklenecek sıvı doğal gaz Avrupa pazarına öncelikli olarak ulaşacak. ABD, yaklaşık 2 yıldır, Baltık ülkelerinin Rus doğal gazına bağımlılığına son verebilmek için gemilerle bu tedarik zincirini işletmeyi başardı. Akdeniz’in doğusundaki tedarik zincirinin de sağlıklı ve ekonomik açıdan verimli bir şekilde işlemesi ancak Türkiye’nin onayıyla mümkün olabilir" ifadelerini kullandı.
Türkiye denizlerde güvenliği sağlayacak
Türkiye'nin Libya'daki konuşlanmasının enerji güvenliği açısından da çok önemli olduğunu belirten Kancı, "Türkiye’nin önümüzdeki süreçte Libya’da bir askeri varlığının özellikle deniz gücünün konuşlanması da söz konusu olursa Girit Adası’nın doğusunda geçecek her sondaj gemisi ve batısına geçecek LNG yüklü her tanker için Türkiye’nin sağlayacağı güvenlik önem kazanacak" vurgusunu yaptı.
Yunanistan, Güney Kıbrıs ve İsrail liderleri, EastMed projesi kapsamında zirveler düzenlemişti.
EASTMED'in hayata geçirilmesi imkansız
EastMed projesinin gerçekçi bir proje olmadığını vurgulayan Kancı, bu projenin teknolojik imkanlarla uzun süre uygulanmasının mümkün olmadığına dikkat çekti.
"Türkiye karşıtlarını tek masada toplayan paravan proje"
İsrail gazının Avrupa'da Rusya ile rekabet etmesinin mümkün olmayacağını belirten Kancı şu ifadelere yer verdi:
"Temelinde daha ziyade, Türkiye ile çıkar çatışması yaşayan ülkeleri tek bir cephede toplama gayreti olan enerji maksatlı görünen paravan bir proje. Kıbrıs çevresinden çıkarılacak gazın bu proje ile Avrupa topraklarına ulaştırılmasına yatırım yapacak bir enerji şirketinin var olduğunu sanmıyorum. İsrail’in hesaplanan 900 milyar metreküplük doğal gaz rezervinin de miktar olarak Rusya ile rekabet etmesi mümkün değil. Ayrıca konunun bir de sermaye ve teknoloji boyutu var. İsrail’in kısa vadede bu alanlarda da Rusya ile rekabet edecek seviyeye gelmesi mümkün değil. Ancak, İsrail’in sahip olduğu rezerv ile yakın çevresinde bir etki yarattığı gerçeğini de görmeliyiz. Nitekim bu etkiyi Mısır ve Ürdün’e yaptığı doğal gaz satışı ile görmekteyiz. Ancak bu etki, Mısır ve Ürdün’de yaşanacak politika ya da liderlik değişimleri karşısında fazla bir anlam ifade etmeyebilir."
(Yeni Şafak)
