Algokrasi
Blok zincir teknolojilerinin merkeziyetsizlik, bütünlüğü koruma ve inkâr edilemezlik faydalarını da kullanan akıllı sözleşmelerden bahsetmiştik. Akıllı sözleşmelerin bir iş ilişkisinde kullanılabileceği gibi, bir kurumun karar verme ve kuruma ortak olma gibi süreçlerde de kullanılabileceği ve bunun Dijital Dağıtık Ortaklık ismiyle isimlendirildiğinden de.
Benzer şekilde, bir belediyeyi, bir devleti de bir kurum olarak değerlendirirseniz bu kurumun karar alma süreçlerinde de, yani demokrasinin işletilmesi için de akıllı sözleşmelerin kullanılabileceği düşünülmüş. “Algokrasi” yani “algoritmik demokrasi” tanımı ile anılan bu vizyona göre herkes kendi sahip olduğu oyu kullanır, oyların gizliliği sağlanabilir, gizliliğin yanında bu oylama sürecine müdahale de teknik olarak mümkün olmaz. Bir blok zincirinde saklanacak olan oylardan birinin değişmesi hâlinde blok zincir geçersiz olur. Zincirin tamamı da zincirin parçaları tarafından izlenebilir. Bu vizyona göre, tam bir şeffaflık ve değiştirilemezlik sağlanmış olur.
Weber’in bürokrasi hakkındaki “Bürokrasi, bir kez tam olarak kurulduğunda, en önemli sosyal yapılar arasındadır. Yok edilmesi en zoru... Otorite ilişkilerini rasyonel olarak düzenlemenin bir aracı olarak bürokrasi, bürokratik işleri kontrol eden biri için birinci dereceden bir güç aracıdır. İdarenin tamamen bürokratikleştiği yerde, sonuçta ortaya çıkan tahakküm sistemi pratik olarak yok edilemez” şeklinde ifade ettiği, ancak diğer yandan da var olmasının pratik sebepleri de olan bürokrasiyi de hedef alıyor algokrasi vizyonu ve uygulamaları.
Hiyerarşisinin yerini “kod”un, prosedürlerin yerini “program”ın yer aldığı algokraside bürokrasi aksine yatay bir entegrasyon öneriliyor, yönetimin gücünün de daha düşük olacağı öngörülüyor.
Bu sayede demokrasinin de tam olarak işleyeceğini varsayan akıllı sözleşmeler ile algokrasi uygulamaları, özünde bir algoritma olarak düşünüldüğünde, algoritmaların kamuda kullanımı elbette ilk değil. Bazı kamu işlerini otomatik hâle getirmek için bugün dünyanın birçok ülkesinde algoritmalar kullanılıyor. Diğer yandan oy verme süreçlerinin de dijitalleşmesi için çalışmalar mevcut. Bazı ülkelerde derneklerin oy verme süreçleri dijitalleşirken, dijital oylamaların bir diğer gösterim ortamı da akıllı şehirler kavramı içindeki uygulamalar. Birtakım belediyeler halkı bazı kararların içine dâhil ederek az bürokrasi ve yatayda yüksek katılım ile şehri yönetmeyi deniyor.
Blok zincirleri ve silsile hâlinde gelen uygulamaları, dünyayı değiştirmeye, bahsedilen büyük sıfırlamanın (great reset) aracı olmaya aday. Önümüzdeki on yıllar içerisinde bu uygulamaların ne kadar yer bulabileceğini göreceğiz.
