Nobel Ödülleri; İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından fizik, kimya, edebiyat, barış, tıp ve ekonomi dahil 6 ayrı dalda en başarılı kabul edilen kişi veya kuruluşlara veriliyor.
Her yıl ekim ayında açıklanan ve İsveçli kimyager ve mühendis Alfred Nobel'in öldüğü 10 Aralık'ta düzenlenen törenle sahiplerine teslim edilen ödüller, yıl boyunca "insanlığa en büyük faydayı sağlayan" kişilere veriliyor.
Fizik, kimya, tıp, edebiyat ve ekonomi ödülleri, İsveç'in başkenti Stockholm'de; Nobel Barış Ödülü ise Norveç'in başkenti Oslo'da sahiplerine takdim ediliyor.
AMBROS VE RUVKUN KAZANDI
Alanlarında yaptıkları çalışmalarla insanlığa hizmet eden kişi ve kuruluşlara 1901'den bu yana verilen Nobel Ödüllerinin bu yılki sahipleri ise belirlendi.
Bu yıl öne çıkan isimlerden olan tüm kanserlerin üçte birine neden olan KRAS geninin nasıl izole edileceğini keşfeden Amerikalı biyolog Kevan Shokat, umduğunu bulamadı.
Ödülü "mikroRNA'nın keşfi ve gen düzenlemesi" çalışmalarından dolayı ABD'li Victor Ambros ve Gary Ruvkun kazandı.
PERŞEMBE GÜNÜ EDEBİYAT, CUMA GÜNÜ İSE BARIŞ ÖDÜLÜ ADAYLARI AÇIKLANACAK
Öte yandan Nobel Tıp Ödülü geçen yıl, mRNA içerikli Kovid-19 aşısının geliştirilmesini sağlayan çalışmalara imza atan 68 yaşındaki Macar asıllı bilim insanı Katalin Kariko ve 64 yaşındaki ABD’li bilim insanı Drew Weissman’a verilmişti.
Son olarak perşembe günü Edebiyat Ödülü, cuma günü ise Barış Ödülü adayları açıklanacak.
ÖDÜLLERİN SAHİBİ ÇOĞUNLUKLA ERKEKLER OLDU
Nobel Ödüllerinin tarihi boyunca çeşitli kategorilerde verilen toplam 970 ödülün çoğunun sahibi erkekler oldu. Ödüllerin 905'ini erkekler kazanırken, 65'i kadınlara verildi.
Ödüllerin verilmeye başladığı 1901'den 2023'e kadarki süreçte Nobel Barış Ödülünü toplamda 19 kadın, 92 erkek ve 30 kuruluş aldı. Ekonomi dalında kadınlar, 3 ödülle 90 ödül alan erkeklerin çok gerisinde kaldı.
İKİ KEZ LAYIK GÖRÜLENLER
Nobel Ödüllerine birden fazla kez layık görülenler de oldu. Frederick Sanger, John Bardeen, Karl Barry Sharpless, Linus Pauling ve Marie Curie, tarihte iki kez Nobel Ödülü alan 5 kişi arasına girdi.
Farklı dallarda verilen Nobel Ödülleri, bazen birden fazla kişiye de gidebiliyor.
En fazla 3 kişinin kazanabildiği Nobel Ödüllerinde tıp dalında verilen ödüllerin yüzde 65'i birden fazla kişiye gitti. Böylece tıp, tarihte en çok birden fazla kişiye giden ödüllerin bulunduğu kategori oldu.
ÖDÜLÜ KAZANAN TÜRKLER
Nobel ödülünü bugüne kadar iki Türk kazandı.
Yazar Orhan Pamuk, "Kırmızı Saçlı Kadın" eseriyle 2006 Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. Edebiyat dünyasına önemli katkıları olan Pamuk'un 100'ü aşkın ülkede yayımlanan kitapları 60'dan fazla dile çevrildi.
DNA tamiri ve hücre döngüsü gibi alanlarda uzmanlaşan Türk bilim insanı Aziz Sancar, 2015'te DNA onarımı ile ilgili çalışmaları nedeniyle Tomas Lindahl ve Paul Modrich ile kimya dalında Nobel Ödülü'ne layık görüldü.
