Alzheimer Aşamaları
Alzheimer'ın ilerlemesi üç ana aşamaya ayrılabilir:
-
Preklinik, semptomlar ortaya çıkmadan önce
-
Belirtiler hafif olduğunda hafif bilişsel bozulma
-
Bunaklık
Ek olarak, Alzheimer Birliği, semptomların ciddiyetine bağlı olarak bilişsel gerilemenin sürekliliği boyunca yedi aşama tanımlamaktadır.
Ölçek, bozulma olmayan bir durumdan, hafif ve orta dereceli düşüşe, sonunda "çok ciddi düşüşe" kadar uzanmaktadır.
Teşhis genellikle "hafif veya erken evre Alzheimer" olarak tanımlanan 4. aşamaya kadar netleşmez.
Alzheimer teşhisi
Alzheimer hastalığı için tek bir test yoktur, bu nedenle doktorlar belirti ve semptomlara bakacak, tıbbi bir geçmişi inceleyecek ve tanı koymadan önce diğer koşulları ekarte edecektir.
Ayrıca kişinin nörolojik işlevini, örneğin dengelerini, duyularını ve reflekslerini test ederek de kontrol edebilirler.
Diğer değerlendirmeler arasında kan veya idrar testi, beynin BT veya MRI taraması ve depresyon taraması olabilir.
Bazen demans semptomları Huntington hastalığı gibi kalıtsal bir rahatsızlıkla ilişkili olduğundan genetik testler yapılabilir.
Diğer olası koşullara karar verdikten sonra, doktor kişinin düşünme ve hatırlama yeteneğini değerlendirmek için bilişsel ve hafıza testleri gerçekleştirir.
Bilişsel değerlendirme
Alzheimer’a tanı koyabilmek için, aşağıdakiler mevcut olmalı ve günlük aktiviteleri etkileyecek kadar şiddetli olmalıdır:
Kademeli hafıza kaybı
İlerici bilişsel bozulma
Bilişsel yeteneği test etmesi istenebilecek sorular şunlardır:
Yaşınız nedir?
Saat kaç, en yakın saat kaç?
Yıl nedir
İçinde bulunduğumuz hastane veya kasabanın adı nedir?
Doktor, hemşire veya bakıcı gibi iki kişiyi tanıyabilir misiniz?
Doğum günün ne zaman?
Hangi yılda (tanınmış bir tarihsel olay) oldu?
20'den 1'e kadar geri say
Bilişsel işlevi değerlendirmek için bir dizi değerlendirme aracı mevcuttur.
Genetik test
Bazı durumlarda, genetik test uygun olabilir.
APOE-e4 olarak bilinen bir gen, Alzheimer'i geliştiren 55 yaş üstü insanların daha yüksek şansı ile ilişkilidir.
Bu testi erken kullanmak, birisinin hastalığı olduğu veya geliştiği olasılığını gösterebilir. Ancak, test tartışmalıdır ve sonuçlar tamamen güvenilir değildir.
İleriki zamanlarda, ortaya çıkan biyolojik testler, Alzheimer riski altında bulunan kişilerdeki biyobelirteçlerin değerlendirilmesini mümkün kılabilir.
Alzheimer tedavisi
Alzheimer için bilinen bir tedavi yoktur. Beyin hücrelerinin ölümü geri alınamaz. Bununla birlikte, insanların hastalık ile yaşamasını kolaylaştıracak terapötik girişimler vardır. Alzheimer Derneği'ne göre, aşağıdakiler demans bakımı için önemli unsurlardır:
Alzheimer ile birlikte meydana gelen her türlü koşulun etkin yönetimi
Etkinlikler ve günlük bakım programları
Destek grupları ve hizmetlerin katılımı
Alzheimer'da ilaç tedavisi
Alzheimer hastalığı için hastalığı modifiye edici ilaçlar yoktur, ancak bazı seçenekler semptomları azaltabilir ve yaşam kalitesini iyileştirmeye yardımcı olabilir.
Diğer terapiler
Yaşam kalitesi bakımına olan ihtiyaç, kişi bağımsız olarak yaşayamayacağı için daha da önem kazanmaktadır.
Nature’da yayınlanan bir fare çalışmasının sonuçları 2016’da Alzheimer’ın başlarında yaşayan insanlar için anılarını bir gün geri kazanmanın mümkün olabileceğini öne sürdü.
Alzheimer nedenleri ve risk faktörleri
Tüm demans türleri gibi, Alzheimer beyin hücresi ölümünden kaynaklanır. Nörodejeneratif bir hastalıktır, yani zamanla gerçekleşen ilerici beyin hücre ölümü olduğu anlamına gelir.
Alzheimer'lı bir kişide, doku daha az sinir hücrelerine ve bağlantılarına sahiptir.
Otopsi sonuçları, Alzheimer'lı bir kişinin beynindeki sinir dokusunun, doku üzerinde biriken plak ve dolaşma olarak bilinen küçük birikintilere sahip olduğunu göstermiştir.
Plaklar, ölmekte olan beyin hücreleri arasında bulunur ve beta-amiloid olarak bilinen bir proteinden yapılır.
Dolaşma sinir hücrelerinde gerçekleşir ve tau adı verilen başka bir proteinden yapılır. Araştırmacılar bu değişikliklerin neden meydana geldiğini tam olarak anlayamamıştır. Birkaç farklı faktörün dahil olduğuna inanılmaktadır.
Risk faktörleri
-
Yaşlanma
-
Alzheimer'ın aile öyküsü
-
Belirli genler
-
Alzheimer'ın önlenmesine yardımcı olabilecek değiştirilebilir faktörler şunları içerir:
-
Düzenli egzersiz yapmak
-
Kardiyovasküler sistemin korunması
-
Kalp-damar hastalıkları, diyabet, obezite, sigara ve yüksek tansiyon riskini yönetmek
-
Çeşitli ve sağlıklı bir diyet
-
Yaşam boyu öğrenme ve bilişsel eğitime katılmak
Bazı çalışmalar zihinsel ve sosyal olarak meşgul olmanın Alzheimer riskini azaltacağını düşündürmektedir.
Riski arttıran faktörler şunlardır:
Ağır veya tekrarlanan travmatik beyin yaralanmaları geçirmek (TBI)
Toksik metaller, böcek ilacı ve endüstriyel kimyasallar gibi bazı çevresel kirleticilere maruz kalmak
Alzheimer ile ilgili bunama riskini azaltmak için, araba ile seyahat ederken emniyet kemeri takmak, temas halindeyken spor yaparken önlem almak ve yaralanma meydana geldiğinde yeterli dinlenme ve iyileşmeyi sağlamak için sağlık talimatlarını ve yönergeleri takip etmek önemlidir.
