Orta Çağ dönemlerinde Avrupa’yı kırıp geçen ve en ölümcül tür olarak bilinen bubonik veba, diğer adlarıyla ‘Kara ölüm’ veya ‘Kara veba’, sırt ve baş ağrıları, nefes darlığı, kan tükürme, kasık ağrıları gibi belirtiler gösteriyor. 14. yüzyılda kara ölüm olarak kayıtlarda yer alan bubonik vebanın hıyarcıklı veba olduğu da düşünülüyor.
BUBONİK VEBA (KARA VEBA) NEDİR?
Ortaçağ Avrupa'sında hayatı felç eden veba hastalığın en ölümcül türü olan bubonik veba, ‘’Kara veba’’ ya da ‘'Kara ölüm’’ diye adlandırılmıştı. Dağ sıçanlarında olan pireler vesilesiyle yayılan bubonik veba, Yersinia pestis bakterisi tarafından yaratılan enfeksiyon hastalıklarının genel ismidir.
BELİRTİLERİ NEDİR?
Veba hastaları mikrop kapmasının ardından 2-8 gün içinde ani bir şekilde baş gösteren sırt ve baş ağrıları, titreme, ateş, nefes darlığı, kusma, deri lekeleri, halsizlik, burun kanaması, kasık ağrıları, kan tükürme ve sürekli dalgınlık belirtileri ile karşı karşıya kalır. Dilin rengi kahverengiye döner ve kurur.
Geçmiş yıllarda bazı zamanlarda bu hastalığın büyük salgınları yaşandı. 14. yüzyılda kara ölüm olarak kayda geçen salgının, hıyarcıklı veba olduğu düşünülmektedir.
HIYARCIKLI VEBA NEDİR?
Bir pirenin insanı ısırması ve yarayı açılmış kanla kirletmesiyle, veba taşıyan bakteriler dokuya ulaşır. Y. pestis hücrelerin içerisinde çoğalabilir, bu sebeple fagositozlanmış olsalar bile, hâlâ hayatta kalabilirler.
Vücutta bir defa girdiklerinde, bakteriler interstisyel sıvıyı boşaltan lenfatik sisteme ulaşabilir. Veba bakterileri, biri beta-adrenerjik blokaja sebep olduğu bilinen birkaç toksin salgılar. Y. pestis, enfekte olmuş insanın lenfatik damarlarından, lenf noduna erişene dek kadar akut lenfadenite sebep olur. Şişmiş lenf nodları, hastalıkla ilgili karakteristik buboları (hıyarcıklar) oluşturur ve bu buboların otopsileri, bunların çoğunlukla hemorajik ya da nekrotik olduğunu ortaya koymuştur. Eğer enf nodu patlatılmışsa, enfeksiyon kan dolaşımına geçerek sekonder septisemik vebaya sebep olabilir ve akciğerlere geçerek sekonder pnömonik vebaya sebep olabilir.
