Birçok insan “ikter nedir?”, “ikter neden oluşur?” veya “ikter nasıl tedavi edilir?” gibi sorularla karşılaştığında, bu durumun yalnızca derideki sarı renk değişimiyle sınırlı olduğunu zanneder. Ancak yetişkinlerde ikterin belirtileri, basit göz akı sararmasından ciddi karaciğer enzim artışlarına kadar geniş bir spektrumda ilerleyebilir. Bu rahatsızlık doğru şekilde ele alınmadığında karaciğer işlevlerinde bozulma, sindirim sistemi sorunları ve hatta kalıcı organ hasarıyla sonuçlanabilir. Neyse ki “yetişkinlerde ikterin tedavisi”, tıp alanında sunulan çeşitli yöntemlerle büyük ölçüde olumlu neticeler sağlayabilmektedir.

Sarılık Nedir?

İkter, kandaki bilirubin oranının artmasıyla birlikte deri, göz beyazları ve hatta mukozal dokularda sarı renk değişiminin görülmesi durumudur. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin parçalanması sonucu açığa çıkan bir bileşiktir ve sağlıklı bir bedende karaciğer tarafından işlenerek safra aracılığıyla vücuttan atılır. Eğer karaciğer, safra kanalları veya kan hücrelerindeki herhangi bir anormallik bu sürece engel olursa bilirubin miktarı yükselir ve ikter belirtileri ortaya çıkar. Genetik geçişli metabolik hastalıklardan, hepatit gibi enfeksiyonlara kadar birçok etken bu durumu tetikleyebilir. Ayrıca aşırı alkol tüketimi ya da bazı ilaçların yan tesirleri de sürecin hızlanmasına yol açabilir.

Sarılık Neden Olur?

“İkter neden gelişir?” sorusuna yanıt olarak üç temel mekanizma incelenir:

• Hemolitik İkter: Kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) aşırı derecede parçalanması sonucunda bilirubin üretimi hızlanır. Karaciğer bu fazla yükü işleyemediğinde ikter tablosu ortaya çıkar.

• Hepatosellüler İkter: Karaciğer hücrelerinin (hepatosit) zarar görmesi veya fonksiyonlarını kaybetmesi nedeniyle bilirubin metabolizması bozulur. Viral hepatitler (Hepatit B, C gibi), aşırı alkol tüketimi ve ilaç zehirlenmeleri bu grupta en yaygın nedenlerdendir.

• Obstrüktif (Tıkayıcı) İkter: Safra yollarında taş, kitle ya da enfeksiyon gibi etkenler nedeniyle bilirubin vücuttan atılamaz ve kana geri karışır.

Bu üç mekanizmanın temelinde, karaciğer ve safra sisteminin durumu belirleyicidir. Bağışıklık sisteminin zayıflığı, dengesiz beslenme, kalıtsal faktörler ya da toksik maddelerle temas, ikter gelişimini hızlandırabilir. Bu yüzden hastanın öyküsü, fiziksel muayene ve laboratuvar analizleri birlikte değerlendirilerek altta yatan asıl neden belirlenmeye çalışılır.