Türkiye'deki 4 üniversitede görevli 7 akademisyen tarafından "Sağlık hizmetleri nasıl yönetilmeli?" sorusuna cevap bulabilmek amacıyla başlatılan çalışma kapsamında "toplum sağlığını etkileyen faktörlerin haritası" çıkarıldı.
Kilis 7 Aralık Üniversitesi (KİYÜ), Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi (KSÜ), Kırıkkale Üniversitesi (KKÜ) ile Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinden (MAKÜ) 7 akademisyen, Dünya Sağlık Örgütünün 1948'de yürürlüğe giren tüzüğünde yer alan "Sağlık, yalnızca hastalık ve sakatlığın olmayışı değil fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden de tam bir iyilik halidir." tanımından yola çıkarak bir çalışma hazırladı.
Akademisyenler "Sağlık hizmetleri nasıl yönetilmeli?" sorusuna cevap bulabilmek amacıyla yaklaşık 2 yıl süren bilimsel araştırmalarını "Sağlık Statüsü Belirleyicileri" isimli kitapta topladı.
Çalışmaya katılan ve kitabın editörlüğünü yapan KİYÜ Yusuf Şerefoğlu Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Başkanı Dr. Öğretim Üyesi Fatih Budak, AA muhabirine, ortaya konulan eserin, konuya ilgi duyan araştırmacılara, akademik çalışmalara ve sağlık kuruluşlarındaki stratejik yönetim süreçlerine faydalı olacağını düşündüğünü belirtti.
Kaliteli, etkili, verimli sağlık hizmetleri sunumu ve bu hizmetlerin yönetimi adına, insanlık tarihiyle ortaya çıkan ve cevaplanması gereken temel sorunsallar olduğuna işaret eden Budak, şunları kaydetti:
"Kafamızı kurcalayan, zihnimizi meşgul eden bazı sorular var. Bunlara cevap verdiğimiz zaman, inanıyoruz ki sağlık hizmetlerini çok daha iyi yerlere getirebileceğiz. Örneğin, bazı insanları sağlıklı, bazılarını ise sağlıksız yapan şeyler nelerdir? Bu, esasında bütün bir insanlığı ilgilendiren ve cevaplandırılması gereken, oldukça önemli bir soru. Yine, herkesin uzun ve sağlıklı yaşam sürdürebileceği bir toplumu nasıl oluşturabiliriz? Bu sorunun cevabı da özellikle, toplum memnuniyetini ön plana çıkaracak sosyal politikalar ve sağlık politikalarının geliştirilmesi adına önemli bir tartışma konusu olarak karşımıza çıkıyor. Ve yine sağlıklı bir gelecek adına, sağlık hizmetleri yönetiminde nelere dikkat edilmelidir? İşte bu ve benzeri sorulara cevap bulabilmek adına, bundan yaklaşık 2 yıl önce, sağlık yönetimine gönül vermiş genç akademisyenler olarak yola çıktık."
Ekibiyle uzun soluklu araştırmalar yaptıklarını, toplum sağlığını etkileyen faktörlerin adeta "gen haritasını" çıkardıklarını ifade eden Budak, haritada bu faktörlerin, genetik, çevre, kültür, teknoloji, nüfus, yaşam tarzı, ekonomik ve politik sistem ile sağlık hizmetleri sunumu olarak ele alındığını bildirdi.
Bugüne kadar dünya genelinde bilim insanlarınca konuyla ilgili "Sağlığı etkileyen faktörler neler?", "Sosyal açıdan sağlığın etkileyicileri neler?" gibi sorulara cevap bulabilmek adına belirli çalışmalar yapıldığını anlatan Budak, "Ancak biz bu konuyu özellikle sağlık yönetimi bakış açısıyla, yani profesyonel yönetim anlayışıyla ele aldık. Merkezinde fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik haline kavuşmuş bireyin ve toplumun yer aldığı bir model geliştirdik. Bu modelde de bireyin ve toplumun sağlığını fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden etkileyen faktörleri belirledik. Bu faktörlerin her birini ayrıntılarıyla ortaya koyduk." diye konuştu.
Budak, "İddiamız şudur ki bu çalışma kapsamında geliştirdiğimiz model, gerek ulusal gerekse uluslararası literatürde, sağlık yönetimi bakış açısıyla geliştirilen kapsamlı ilk model olma özelliğini göstermektedir." ifadelerini kulladı.
"Sağlığı etkileyen en önemli etkenlerden birisi genetik"
Araştırmaya katılan KİYÜ Yusuf Şerefoğlu Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Ayşe Çiçek Korkmaz da toplum sağlığını önemli ölçüde etkileyen "Genetik" ve "Nüfus" konularında detaylı çalışmalar yaptığını belirtti.
Bir insanın sağlığını, yapısını, dış görünüşünü ve davranışlarını etkileyen en önemli etkenlerden birinin "genetik" faktörü olduğunu vurgulayan Korkmaz, aile bireylerinden birinin genetik hastalığa sahip olmasının tüm aile sistemini etkilediğini ve çeşitli sorunları beraberinde getirdiğini söyledi. Korkmaz, bu durumun ise toplum sağlığını doğrudan etkilediğine işaret etti.
İç ve dış göçlerin de toplum sağlığı üzerinde olumlu ya da olumsuz etkileri bulunduğunu bildiren Korkmaz, özellikle savaşlar nedeniyle yaşanan kitlesel göçler sonucu uzun yıllardır görülmeyen bazı hastalıkların yeniden gündeme geldiğine dikkati çekti.
Çalışmaya, KİYÜ Yusuf Şerefoğlu Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Araştırma Görevlisi Merve Akış, KKÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Dr. Öğretim üyeleri Ahmet Kar ve Meltem Saygılı, KSÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Araştırma Görevlisi Dr. Öğretim Üyesi Cuma Sungur ile MAKÜ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sağlık Yönetimi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Özlem Özer de katıldı.
