Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Mehmet Uçum, "Pazar yazısı" başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Uçum yazısında, olağan seçim günü ve erken seçim kararının alınmasına ilişkin senaryoları değerlendirdi.
İşte Mehmet Uçum'un yazısı:
✔️PAZAR YAZISI
Geçen hafta Cumhurbaşkanı seçiminde istisnai adaylığı ele almıştık.
Elbette gündemde bir ‘erken seçim’ veya ‘seçimlerin yenilenmesi’ konusu yok.
Sayın Bahçeli’nin bir süre önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bir kez daha aday olmasına vurgu yapması ve Sayın Özel’in zamanlama hariç prensip olarak bunu kabul etmesi üzerine kamuoyunda bu konu tartışıldı.
Bazıları ise sanki Cumhurbaşkanı Erdoğan’a imtiyaz isteniyormuş gibi asılsız bir iddia ileri sürdü.
Biz de konunun imtiyazla ilgili olmadığını, istisnai adaylık olduğunu, Anayasa gereği ve aynı durumdaki her Cumhurbaşkanı için geçerli olacağını açıkladık ve somut durum için 2027’nin ikinci yarısını örnek olarak verdik.
Bu örneğin seçim tarihi belirlemekle ilgisi yoktur. Bunu yanlış anlayıp gerçeğe aykırı eleştiri yapanların konunun tamamen anayasal norm olan istisnai adaylık ve onun uygulama esaslarına ilişkin olduğunu fark etmeleri gerekir.
Seçimlerin ne zaman yenileneceğine TBMM karar verir. Bu kararı verme iradesi TBMM’de oluşursa, o zaman pozitif hukuk açısından hangi sorunların tartışılabileceğini önceden hukuk gündemine getirmek faydalı olur.
GENEL SEÇİMLERİN YENİLENMESİNE İLİŞKİN POZİTİF HUKUK SORULARI
Seçimlerin yenilenmesi kararının en son alınabileceği tarihe ilişkin hukuki boşluk var mıdır?
Anayasanın 116. maddesi seçimlerin yenilenmesini düzenlemiş ama bu kararın olağan seçim gününden ne kadar önce alınabileceği veya en geç ne zamana kadar alınabileceği şeklinde bir hükme yer vermemiştir. Bu konuda seçim kanunlarında da bir hüküm yoktur. Buna göre aşağıdaki sorular gündeme gelebilir.
1-Olağan seçim günüyle aynı tarihte olacak şekilde seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir mi?
2-Olağan seçim gününe ilişkin seçim takvimi başladıktan sonra seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir mi?
3-Olağan seçim gününden sonraki bir pazar günü yapılacak şekilde seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir mi?
4-Seçimlerin yenilenmesi kararıyla TBMM’nin ve Cumhurbaşkanının 5 yıllık görev süresi kısa müddet olsa bile ( azami 67 gün olabilir) uzatılabilir mi?
5-Seçimlerin yenilenmesi kararı olağan seçim gününden bir gün önce alınabilir mi?
Tüm bu sorulara TBMM ve Cumhurbaşkanının görev süresinin 5 yıl olduğuna ilişkin anayasal hüküm ile olağan seçim gününe ilişkin takvimin seçim günü esas alınarak en az altmış gün öncesinden başladığına ilişkin kurala göre cevap verilmelidir.
Anayasal sisteme ve normlara göre yorum yapıldığında şu sonuçlara ulaşmak mümkündür:
1-Seçimlerin yenilenmesi yoluyla kısa müddetli de olsa TBMM ve Cumhurbaşkanının görev süresi uzatılamaz. Emredici bir Anayasa hükmü TBMM’nin veya Cumhurbaşkanının kararıyla fiilen değiştirilemez.
Fakat seçimlerin yenilenmesine ilişkin Anayasa madde 116’da yenileme kararından sonra mevcut TBMM ve Cumhurbaşkanının görevlerinin yenileri seçilenceye kadar devam edeceği hükmü karşısında uzatmanın anayasa gereği olduğu da savunulabilir.
2-Olağan seçim gününe ilişkin seçim takvimi başladıktan sonra seçimlerin yenilenmesi kararı verilemez.
3-Asıl olarak sistemin öngördüğü, seçimlerin yenileneceği tarihin olağan seçim gününden önce olmasıdır. En az bir hafta önce olması gerekliliği karşısında seçimlerin yenilenmesi kararı en geç olağan seçimden önceki 68inci gün verilebilir.
4-Ancak toplumsal, siyasi ve/veya hukuki bir yarar varsa olağan seçim günüyle aynı tarihte olacak şekilde seçimlerin yenilenmesine karar verilebilir (Örneğin görevdeki Cumhurbaşkanına istisnai adaylık yolu açmak için Meclisin seçimlerin yenilenmesine karar vermesi). Bu durumda da yani olağan seçim gününde yapılacak şekilde seçimlerin yenilenmesi kararı en geç olağan seçimden önceki 61inci gün verilebilir.
Tüm bu tartışmalara sebebiyet vermemek için;
Cumhurbaşkanı ve Milletvekili Seçim Kanunları’na seçimlerin yenilenmesi kararının en son ne zaman alınabileceği tarihe ilişkin hüküm koymak isabetli olabilir.
Ya da Yüksek Seçim Kurulu’nun mevcut normlara göre belirtilen sorulara cevap olabilecek ilke kararları alması gerekir.
