Çin’in Taklamakan Çölü’nde, Hoten bölgesinde 9. yüzyıla ait bir Türkçe metin bulundu. Köktürk harfli ağaç çubuk, Türk tarihine ışık tutacak nitelikte.
Önemli Bir Keşif
Taklamakan Çölü'nün güneyinde, Hoten bölgesinde keşfedilen Köktürk harfli ağaç çubuk, Çin'in Şinjiang bölgesinde bulunan diğer Türk runik harfli metinler arasında önemli bir yer tutuyor. Bu metin, Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aydın tarafından okundu.
Prof. Dr. Aydın'ın Değerlendirmesi
TRT Haber’e keşifle ilgili açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Erhan Aydın, çubuğun 9. yüzyıla ait olduğunu belirtti ve metni şu şekilde okudu: "Aş(ın) kıymetini bil! (anla!). Bu yüzden tok az imiş."
Aydın, metnin özlü bir söz içerdiğini ve tarih kaydının bulunmamasının doğal olduğunu ifade etti.
Prof. Dr. Erhan Aydın, yazıya ilişkin verdiği bilgiler:
"Bu ağaç parçasında 16 işaret mevcut. Bunlardan en sondaki üst üste konmuş iki nokta dışındakiler ses karşılığı olan harflerdir. Üst üste konmuş iki nokta ise Eski Türkçe yazıtlarda, ya kelime ayırıcı ya da cümle sonlarına konan bir işaret olarak biliniyor, bu da aynı yazım geleneğinin devam ettiğini gösteriyor."
METİNDE NE YAZIYOR?
| Metin | Türkçe Anlamı |
|---|---|
| Aş bulunçın uk antag tok az ermiş (Köktürkçe) | Aş(ın) kıymetini bil! (anla!). Bu yüzden tok az imiş. |
Metnin Bulunduğu Yer
Hoten’de bulunan bu ağaç çubuk, 2007 yılında Pekin Milli Kütüphanesi tarafından satın alındı ve BX 3-95 envanter numarası ile muhafaza ediliyor.
Yazının Özellikleri
Prof. Dr. Aydın, yazının okunmasının zor olmasının nedenlerini de açıkladı. Harflerin varyant biçimlerinin farklı olduğunu ve ünlülerin yazılmamış olmasının metnin okunmasını zorlaştırdığını belirtti.
BİR METİN DAHA YAKINDA YAYINLANACAK
Prof. Dr. Aydın, Hoten’de dört ağaç plakadan oluşan bir başka önemli metnin de bulunduğunu ve bu metni yıl bitmeden yayımlamayı planladığını söyledi. Bu yeni metin de Türk tarihi açısından büyük önem taşıyor.
Çin'de yapılan bu keşif, Türk tarihine ve diline dair yeni bilgiler sunuyor. Hoten'de bulunan metinler, Türk dilinin ve kültürünün derinliklerine ışık tutuyor.
