Hem ülkemizde hem dünyada bu yaz mevsim normallerinin üstünde sıcaklıklar yaşandı hatta rekorlar kırıldı. İklim bilimciler, temmuz ayında dünya genelinde 3 kez üst üste son 120 bin yılın sıcaklık rekorunun kırıldığını duyurdu.
Şimdi sonbahar mevsimindeyiz ve havalar bir gün serin bir gün sıcak geçiyor. Değişen sıcaklık dengelerinin kış aylarında neler getireceği de fazlasıyla merak ediliyor.
Özellikle sosyal medyada bu sene ‘El Nino kışı’ yaşanacağı, ciddi bir soğuk ve kar yağışı olacağı yönündeki iddiaları çok sık görüyoruz.
Bazı uzmanlar ise tam tersini söylüyor, sıcaklığın yine mevsim normallerinin üzerinde seyredeceğini, yağışların da az olacağını belirtiyor.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı Adil Tek, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, yazın yaşanan olağanüstü sıcakları şu sözlerle açıklamıştı: "Ülkemiz bu yaz 4-5 kez uzun soluklu sıcak hava dalgasına maruz kaldı. Yurdun bazı noktalarında ölçülen sıcaklık değerleri bu zamana kadarki en yüksek kayıt oldu. Bunun iki önemli sebebi var: Birincisi dünya genelinde yaşanan ortalama sıcaklıklar, 1850’li yıllardan bu yana en yüksek değerine ulaştı. İkincisi de El Nino etkisi süreci daha da kuvvetlendirdi. Kuzeye doğru kayma eğilimi gösteren 'subtropikal kuşak', Kuzey Afrika üzerinden bölgemizdeki sıcak hava akışını artırdı. Bu etkiyi önümüzdeki yıllarda daha da çok göreceğiz. Nem olayı ve bunaltıcılık değerlendirilmesi ise biraz daha farklı şekilde açıklanabiliyor. Üzerimize gelen akışların nereden ve nasıl olduğuna bağlı olmakla birlikte, büyük su kaynaklarına yakınlık ve uzaklık da önemli bir faktör."
Peki 'El Nino kışı' ne demek ve en önemlisi bu yıl kar yağışı görecek miyiz? El Nino kışı hakkında merak edilenler ve Türkiye’de öngörülenleri Meteoroloji Mühendisi Dr. Öğretim Üyesi Deniz Demirhan 4 soruda anlattı.
SADECE DENİZ SUYUNUN ISINMASINA NEDEN OLMAZ, DÜNYADA HAVA ŞARTLARINI DEĞİŞTİRİR
1- Daha net anlaşılması için önce şunu soralım: El Nino tam olarak nedir?
Pasifik Okyanusu'ndaki normal koşullar altında, ticaret rüzgarları Ekvator boyunca doğudan batıya doğru eser ve okyanus üzerinde estiğinde sıcak suyu Güney Amerika'dan Asya'ya taşır. Taşınan sıcak suyun yerini okyanusun derinliklerindeki soğuk sular alır. Bu nedenle normalde ticaret rüzgarları sebebiyle Pasifik Okyanusu sıcaklıkları azalma eğilimindedir.
El Nino sırasında ise ticaret rüzgarları zayıflar. Bu dönemde sıcak su, batıdan doğuya doğru itilir. Normalde sıcak su Ekvatoral Pasifik’in doğusundan uzaklaşması gerekirken, bu sefer sıcak su buraya taşındığı için deniz yüzey suyu sıcaklığı artar. Doğu Pasifik'teki deniz sıcaklıkları ortalamanın 0,5 °C üzerine çıktığında ise ‘El Nino’ ilan edilir.
Bu etki sadece deniz suyu sıcaklığının artmasıyla kalmaz, bütün dünyada hava şartlarında önemli değişiklikler olur.
El Nino aralık ayında etkisini maksimuma çıkarır. Bu nedenle adına, Hz. İsa'ya ithafen İspanyolca olarak El Nino yani ‘küçük çocuk’ denmiştir.
BU SENEKİ KOŞULLAR 1997-98 KIŞINA BENZİYOR
2- Bu sene Türkiye'yi gerçekten El Nino kışı mı bekliyor?
Öncelikle bu 'El Nino kışı' ya da 'süper El Nino' kavramları nereden çıktı bundan bahsedelim…
Ulusal Atmosfer Araştırmaları Merkezi (NCAR) tarafından geliştirilen bir tahmin modeline göre, 1997-98 kışında El Nino koşullarının en şiddetlisi yaşandı. 1997-98 kışında yaşanan bu El Nino’ya ‘süper El Nino’ adı verildi.
Bu tahmin modelleri, bu sene de benzer koşulların yaşanma ihtimalini ortaya koymuştur. Ancak bunun sadece bir model olduğunu unutmamak gerekir. Bu koşullar gerçekleşmeyebilir.
1997 Kasım ve Aralık'ta Hürriyet Gazetesi'nde çıkan haberler... 97-98 kışında Türkiye'de El Nino özellikleri çok belirgin görüldü. Ancak o yıllarda El Nino 'kara kış' olarak görülse de bu sene yine aynı soğuk hava dalgasına ve yağışa neden olmayabilir. Uzmanlar, her El Nino senesinde Türkiye’de benzer koşullar yaşanmadığının altını çiziyor.
3- Kış aylarında sıcaklık seviyeleri nasıl olacak? Ilıman bir kış mı göreceğiz, mevsim normallerini mi yaşayacağız yoksa soğuktan donacak mıyız?
Sıcaklıkların yurdumuz genelinde 0,75 ile 1,5 derece kadar ortalamaların üzerinde olması bekleniyor. Ayrıca ülkemizde genel olarak aşırı hava olaylarının sayısında da artış olma ihtimali bulunuyor.
Kuzey Kutbu’nda sonbahar mevsiminin başlaması, buna paralel olarak buzulların artışı ve Sibirya’da kar yağışlarının sonbahar mevsiminde yoğun olması, ülkemiz için önem arz ediyor. Geçmişte El Nino’nun meydana geldiği yıllarda sonbahar ve kış mevsimi yağışlı geçerdi. İçinde bulunduğumuz sonbahar ve önümüzdeki kış mevsiminin de eskiden olduğu kadar olmasa bile az da olsa yağışlı geçmesi yüksek olasılık gibi duruyor.
İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Meteoroloji Uzmanı Dr. Güven Özdemir
BOL YAĞMUR VAR, SU BASKINLARINA HAZIRLIKLI OLMALIYIZ
4- Herkesin en merak ettiği soru; bu sene kar görecek miyiz? Kış aylarında yağış konusunda neler öngörüyorsunuz?
2023-2024 kışı ile ilgili yapılan öngörülere göre ülkemizde genel olarak yağmur şeklindeki yağışların ortalamalar civarında ya da ortalamaların üzerinde olması bekleniyor. Yani sel ve su baskınlarına hazırlıklı olmalıyız.
Ülkemizin kuzeyinde, İstanbul’da, Güney ve Doğu Marmara, Batı ve Orta Karadeniz’de en şiddetli yağışların olması ihtimali yüksekken, Ege kıyılarının (Güney Ege ve iç kesimleri hariç), Akdeniz kıyılarının (Antalya’nın batısı hariç) daha az yağmurlu bölgeler olması ihtimali ise daha fazla.
Yani İstanbul gibi şehirleşmenin ve nüfusun yoğun olduğu bölgelerde özellikle dere yataklarındaki ve çukur alanlardaki binalara dikkat etmek gereklidir. Buralarda sellere, su baskınlara karşı önlem alınmalıdır.
İSTANBUL'DA KAR ORTALAMANIN ALTINDA, DOĞU KARADENİZ'DE ORTALAMANIN ÇOK ÜSTÜNDE
Kar yağışının ise bu sene İstanbul ve Trakya civarında ortalamaların altında olması ihtimali yüksektir. Marmara’nın güneydoğusunda, Doğu Anadolu’nun kuzeyinde, Doğu Karadeniz’in iç kesimlerinde, Güneydoğu Anadolu’nun güneydoğusunda ortalamaların oldukça üzerinde, İç Anadolu’nun doğusu, Doğu Anadolu, Karadeniz’in doğusunda ortalamalara göre yüksek, diğer tüm bölgelerde ortalamaların altında olması bekleniyor.
Kar nedeniyle yolların kapanabileceği düşünülerek buna karşı şimdiden gereken önemler alınmalı. Kar yağışının, Uludağ, Erciyes gibi dağlarımızda kış turizmi açısından fayda sağlayabileceği ihtimali de var. Bunların hepsinin birer tahmin olduğunu, tahmin modeli sonuçlarının da değişebileceğini unutmamak gerekiyor.
Soğumayı ve serinlemeyi kasımda daha çok hissedeceğiz. Özellikle de Marmara'da bu daha çok kendini gösterecek. Tabii bütün bunları bilimsel tahminler üzerinden konuşuyoruz. Şimdilik kasımda sıcaklık değerlerinin Marmara'da ortalamaların altına düşeceğini söyleyebiliriz. Yine Kasım ayı içerisinde yağışlar yurdun batı kesimlerinde (buna Marmara da dahil) ortalamaların üzerine çıkıyor. Kasım biraz daha yağışlı geçecek gözüküyor.
Adil Tek
Kaynak: Hürriyet
