Devlet herhangi bir geliri, sosyal güvencesi bulunmayan, çalışma gücü azalan 65 yaş ve üstü, maddi durumu kötü olan vatandaşlara yaşlılık aylığı bağlıyor. SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı gibi hiçbir sigorta güvencesi olmayan 65 yaş üzerindeki kadın, erkekler yararlanabiliyor.
Türkiye'de yaklaşık 860 bin kişiye aylık 2 bin 348 lira yaşlılık aylığı ödeniyor. Eylül ayında 1.8 milyar liralık (yılda 21.6 milyar) yaşlılık ödemesi yapılırken, asgari ücrete endeksli olan yaşlılık aylığında artık çocuğu, torunu işe girenlerin aylıkları kesilmiyor.
Yaşlılık aylığında, eşi ve kendisinin geliri asgari ücretin net tutarının üçte birinden düşük olana aylık bağlanıyor, hanedeki fertlerin tamamının geliri dikkate alınmıyor. 65 yaş aylığından yararlananların maaş almıyor olması, uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaması gerekiyor.
Emekli aylığı olanlar, nafaka, dul ve yetim aylığı alanlar, sosyal hizmetlerden ödenek alanlar, muhtaçlık sınırının üzerinde geliri olanlar ya da başka bir geliri olanlar yararlanamıyor. Yalnızca 65 yaş üzeri vatandaşlar değil, muhtaç, kimsesiz, 18 yaşından büyük engelliler, bakmakla yükümlü olunan 18 yaşını tamamlamış yakını olanlara da engelli aylığı adı altında muhtaçlık maaşı ödeniyor.
Sabah'ın haberine göre, Memur maaş katsayısındaki artışla birlikte 1997 liradan 2 bin 348 liraya çıkan 65 yaş aylığında merak edilen soruların yanıtları şöyle:
1- İki yıldır 65 yaş aylığı alıyorum, arkadaşımın mağazasında işe başladığım için kesilir mi?
Yaşlılık aylığı (65 yaş aylığı) hiçbir geliri, güvencesi olmayan, ekonomik durumu yetersiz, 65 yaşına dolduran vatandaşlara veriliyor. Uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak maaş alınması durumunda 65 yaş aylığı kesiliyor. Mağazada sigortalı, maaşlı çalışılması durumunda gelir oluşacağı için devletten aylık alınamıyor.
2- Aylık alırken sosyal yardım başvurusunda bulundum. Hem aylık hem de nakdi destek alabilir miyim?
Bu aylık SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı gibi sosyal güvencesi olmayan, 65 yaş üstü kadın, erkeklere veriliyor. Sosyal hizmetlerden nakdi destek alınması, muhtaçlık sınırının üzerinde kira ya da başka gelirlerinin olması, dul, yetim aylığı alınması durumlarında 65 yaş aylığı kesiliyor.
3- 65 yaşını doldurup da yüzde 70 ve üzeri engeli olan engelli mi 65 yaş aylığı mı alır?
Yaşlılık aylığı bağlananlar arasında yüzde 70 ve üzeri engelli olanlar kişi başına düşen gelir şartını sağlaması halinde maaşları engelli aylığına dönüştürülüyor. 65 yaşını doldurup da yüzde 70 ve üzeri engelli olanlar engelli aylığı için başvurabilir. Yüzde 40 ile yüzde 70 arası oranda engeli olup da 65 yaşını doldurmuş olanlara sadece yaşlılık aylığı bağlanıyor. 65 yaş öncesinde engelli aylığı bağlanmış olanların aylıkları ödenmeye devam ediyor.
4- Aylığa hak kazanıp da almayı unutanların hakları kaybolur mu?
65 yaş aylığına ve engelli aylığına hak kazananlar 10 ay boyunca maaşlarını almazlarsa hakları kayboluyor ve maaş ödemeleri durduruluyor.
5- Yaşlılık aylığı için nereye başvurmak gerekiyor?
Yaşlılık maaşına başvurmak isteyen vatandaşların kimlik, 2 adet vesikalık fotoğraf, fakirlik durum belgesi, maaş almadığını gösteren resmi belge, mal bildirimi, sağlık kurulundan alınan rapor ve başvuru dilekçesi gerekiyor.
İkamet adresinin bağlı olduğu kaymakamlık içindeki sosyal yardımlaşma vakfına başvuruda bulunuluyor. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın internet sitesinden başvuru formları alınabilir. Başvuruda bulunanların hiçbir sosyal güvencesinin olmaması gerekiyor.
6- Aylık bağlanması için zorunlu olan muhtaçlık sınırı nasıl belirleniyor?
Aylık bağlamada hanede yaşayan tüm bireylerin gelirine bakılmıyor. 2018 yılından önce bütün bireylerin geliri dikkate alınıyordu. Aylık bağlanacak kişi ve eşinin gelirinin asgari ücretin net tutarının üçte birinden düşük olanlara aylık bağlanıyor. Bugün itibariyle net asgari ücretin 11 bin 402 lira olduğu dikkate alındığında eve giren gelirin 3 bin 800 lirayı geçmemesi gerekiyor. Evde yaşayan çocuk ya da torunun maaşlı çalışması aylık bağlanmasını engellemiyor.
7- Erken yaşlananlar kaç yaşında emekliliğe hak kazanır?
Gerek hizmet akdi ile çalışan sigortalılara gerekse kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan sigortalıların erken yaşlandığının Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Kurulu'nca tespit edilmesi gerekiyor. Erken yaşlanmanın raporlanması halinde 55 yaşını dolduran ve en az 5400 gün prim ödemesi bulunması koşuluyla emekli aylığına hak kazanır.
8- 65 yaşındayım artık çalışma imkânım bulunmuyor. Bugüne kadar yatırılan primlerim de emekliliğe yetmiyor. Yaşlılık toptan ödemesinden yararlanabilir miyim?
Emekli geri ödemesi (toptan ödeme) emeklilik için gerekli yaş şartını doldurduğu halde prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresini tamamlayamadığı için aylık bağlanamaması durumunda prim ödemesinin toplu olarak iadesi anlamına geliyor. SGK bu primleri toplu olarak sigortalıya geri ödüyor. Bunun için erkek çalışanların 60, kadın çalışanların ise 58 yaşını doldurması gerekiyor. Askerlik, doğum borçlanması da prim gün sayısını doldurmaya yetmiyorsa, yaşı da artık çalışmaya imkân sağlamıyorsa ödenen prim geri alınabilir.
9- Bağ-Kurlu olup çalıştığı işten ayrılan, işyerini kapatan da toptan ödeme için SGK'ya başvurabilir Yaşını doldurup yaşlılık, malullük aylığına hak kazanamayanlar bu haktan yararlanabilir. Bu kapsamda işten ayrılan, işyeri kapanan da toptan ödeme alabilir.
Hizmet akdi ile çalışan sigortalılar ile ve kamu görevlilerinin çalıştığı işten ayrıldıktan, köy ve mahalle muhtarları, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalıların işyerini kapattıktan sonra il müdürlüklerine başvuruda bulunabilir.
10- Toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar ihya için başvurabilir mi?
Sosyal Sigortalar Kanunu'na göre yazılı olarak başvuruda bulunulabilir. Aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarı, tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilir. Sigortalının vefatı durumunda da yakınları toptan ödemeye hak kazanır.
KAYNAK: SABAH
