Matt Pyzdrowski, Amerika Birleşik Devletleri ve İsveç’te profesyonel olarak futbol oynamış bir antrenör ve eski bir kalecidir. The Athletic için kaleci analisti olarak görev yapmaktadır.
Dün gece ikinci yarının uzatma dakikalarında Türkiye 2–1 öndeyken ve Avusturya çılgınca bir eşitlik arayışındayken, Türkiye’nin kalecisi Mert Günok, Christoph Baumgartner’in kafa vuruşunu yakın mesafeden mucizevi bir şekilde kurtararak ülkesine Euro 2024’te son sekizde yer kazandırdı.
Gordon Banks’in 1970 Dünya Kupası’nda Brezilya’ya karşı İngiltere adına Pele’yi ikonik bir şekilde durdurmasını anımsatan inanılmaz bir kurtarıştı ve şimdiye kadar gördüklerimin en iyilerinden biri olduğunu söylerken abartmıyorum.
Yağmurlu bir gecede, böylesine önemli bir anda Günok’un kaleye doğru geri dönüp sırılsıklam bir zeminde seken topu kurtarması muhteşemdi.
Gunok’un kurtarışında, ancak istikrarlı bir şekilde saatlerce çalışarak inşa edilebilecek bir içgüdüsel farkındalık seviyesi var. Kendini topa doğru atarken yaptığı hareketler ve etkileşim ancak antrenman sahasında geçirdiği sayısız saat sayesinde olabilir; kendini defalarca tam olarak doğru zamanda doğru yere koymanın sonucu. Bu kurtarış tesadüfen gerçekleşmedi.
Top havada dönüp dururken, Günok önce vücudunu çevirdi, sonra da kalesine doğru üç hızlı adım attı ve tüm bunları yaparken başını ve gözlerini gelen topa odakladı. Bu önemliydi çünkü kendi içinde topun uçuşunu ve yörüngesini değerlendirmesine yardımcı olurken aynı zamanda son varış noktasını da tahmin etmesini sağlıyordu. Bir an bile tereddüt etseydi, bu Avusturya için uzatmalara götüren bir gol olurdu.
Günok’un ilk dönen topun havada yakalayabileceği bir top olmadığını anlaması uzun sürmedi ve hızla önündeki alanı taradı. Baumgartner’ın arka direkte tek başına olduğunu gördü. Top hala üzerinde havadayken, Günok gözlerini ondan uzaklaştırmaya ve Baumgartner’ın beklenen vuruş noktasına çevirmeye karar verdi.
Bir kalecinin gözlerini gelen toptan ayırması kulağa garip gelebilir ama Günok’un bu kurtarışı yapabilmesinin en büyük nedeni buydu.
Çarpma noktasını tahmin ederek, topu uçuş boyunca görmesine, ayaklarının yerle neredeyse sürekli temas halinde olmasına ve yaklaşımını mükemmel bir şekilde zamanlamasına izin verdi. Günok gözlerini toptan ayırmasaydı ve vuruştan sonra tepki vermeye çalışsaydı, üstün reflekslerine rağmen topa zamanında uzanması pek mümkün olmazdı.
Önündeki bilgiler (vuruş hızı, seken top, Baumgartner’ın vücut şekli) ona topun en muhtemel varış noktasının geldiği yöne geri dönmek olduğunu söylüyordu. Sınırlı tepki süresi nedeniyle, Günok daha küçük bir adım atmaya başvurdu (daha geleneksel bir ileri adım yerine) çünkü artık sağına doğru daha büyük bir adım atacak zamanı ya da mesafesi yoktu. Bunun yerine, sağ ayağını altına almak ve ağırlıklı olarak dış (sol) ayağıyla topa doğru gitmek zorunda kaldı.
Top kaleye doğru yöneldiğinde, Günok sağ bacağını altına aldı ve 196 cm’lik (6ft 5in) gövdesinin her bir santimini kullanarak tüm gücüyle kendini sağına attı ve topu direğin yanından dışarı itti. Son anda ayaklarını geçici olarak altında toplama becerisi, kritik bir anda ayak hareketlerini organize etmesine ve nefes kesici bir kurtarış yapmasına yardımcı oldu.
O anda Gunok için işleri daha da zorlaştıran, topun kaleye doğru giderken sekme şekliydi.
Top önünüzde sektiğinde, artık kaleye doğru öngörülebilir bir yolu olan bir topla değil, bu sekmeden sonra yön değiştirebilen ve yüksekliği değişebilen bir topla karşı karşıyasınızdır. İşte bu anlarda kalecinin tipik olarak iki hareket yapması gerekir ki bu da Baumgartner’ınkine benzer seken bir şut veya kafa vuruşunda kurtarış yapmanın bu kadar zor olmasının büyük bir nedenidir. Kalecinin önce alçaktan gelen şuta tepki vermek için aşağı doğru hareket etmesi ve ardından top çimden sekerken yukarı doğru sıçraması gerekir. Tüm bunlar olurken aynı anda vücudunu yanlara ve öne doğru hareket ettirerek şutun arkasına geçmesi ve önünü kesmesi gerekir.
Zamanlamanızı doğru yapmak ve topun arkasında sağlam bir bariyer oluşturmak, oyunu iyi okuduğunuzda yeterince zor olabilir. Ancak top kalenize doğru giderken yön değiştirdiğinde işiniz çok daha zorlaşır. İşte bu anlarda kalecinin odaklanması ve zamanlaması son derece önemlidir.
Günok’un kurtarışı yaptıktan sonraki coşkulu tepkisi ve Avusturyalı oyuncuların eşitliği sağlayamadıktan sonraki sözsüz tepkileri, bunun ne kadar muhteşem olduğu hakkında herhangi bir kelimenin söyleyebileceğinden daha fazlasını söylüyor.
Kurtarışlar gollere çok benzer, çünkü sonuçları ve yapıldıkları sahne onların büyüklüğünü belirler.
Günok’un dün geceki kurtarışı başka bir maçta başka bir noktada gelseydi, tarihe kazınmazdı. Kritik anda gerçekleşmiş olması ve Türkiye’nin çeyrek finale yükselmesi ya da uzatmalarda veya penaltılarda turnuva dışında kalması arasındaki farkı belirleyebilecek olması onu çok daha özel kılıyor.
