Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, ilk milli helikopter motoru olan "TEİ-TS1400'ün Teslimi ve TEİ Tasarım Merkezi Açılış Töreni"nde yaptığı konuşmada, savunma sanayisi için tarihi bir gün yaşandığını söyledi.
Bir yandan "GÖKBEY"e ve daha pek çok platforma güç verebilecek ilk milli helikopter motoru "TS 1400"ü TUSAŞ'a teslim ederken, diğer yandan bunun gibi daha nice milli motorların tasarlanacağı bir merkezi açtıklarını dile getiren Varank, şöyle devam etti:
"Türkiye, Milli Teknoloji Hamlesi vizyonuyla kritik teknolojilerin kullanıcısı değil, üreticisi olma yolunda emin adımlarla ilerliyor. İnsan kaynağımız zengin, mühendislik kabiliyetlerimiz oldukça gelişmiş durumda. Artık yüksek teknoloji ve ileri tasarım becerileri gerektiren işlere imza atıyoruz. İşte milli turboşaft motorumuz TS 1400 de bunun en güzel örneklerinden biri.
TEİ'yi 2019'un ocak ayında ziyaret ettiğimde TS 1400 motorunun testini gerçekleştirme imkanı bulmuştum. Bugün de hamdolsun, motorumuzun teslim törenini gerçekleştiriyoruz. Bu motor, tamamen TEİ mühendisleri ve teknisyenleri tarafından tasarlandı, geliştirildi ve üretildi. 700 kişilik bir ekip, 3 yıl boyunca gece gündüz demeden bu projede çalıştı. Gerekli sertifikasyon süreçlerinden sonra seri imalata geçildiğinde, hem bir yurtdışı bağımlılığından daha kurtulmuş hem de yıllık 60 milyon dolarlık bir ileri teknoloji ithalatının önüne geçmiş olacağız.
Bu sayede, önümüzdeki dönemde diğer hava araçlarımızda kullanılacak motorları da çok daha rahat geliştirebileceğiz. Bu manada TS 1400 bundan sonraki başarılarımızın bir öncü fişeği konumunda. Türkiye olarak, gaz türbinli motor teknolojisine sahip 7 ülkeden biriyiz. Bugün açılışını yapacağımız yerli motorların tasarım çalışmalarının yürütüleceği tasarım merkezi de bu manada yeni başarı hikayelerimizin çıkış noktası olacak."
Varank, tasarım ve Ar-Ge ekiplerinin bir araya gelmesiyle hem verimliliğin artacağını hem de proje süreçlerinin kısalacağını dile getirerek, "Kritik bir teknoloji olan gaz türbinli turboşaft motoru geliştirilmesi için gereken tüm üretim ve montaj atölyeleri burada mevcut. HÜRKUŞ, ATAK gibi milli hava araçlarımızda kullanılacak motorlar, bu merkezde rahatlıkla tasarlanabilecek. Yüz akı kurumlarımızdan olan TEİ, bu imkanlarla artık çok daha güçlü bir üretim dönemine adım atıyor." diye konuştu.
"Türkiye askeri, sivil alanda motor üretim ve tasarımı yapabiliyor"
TEİ'nin imalat ve tasarım kabiliyetleriyle dünyadaki sayılı merkezlerden biri olduğunu vurgulayan Varank, "Bugün gökyüzünde uçan her iki uçaktan birinde TEİ'nin parçalarının olması bir tesadüf değil, yetkinliğimizin bir sonucu. İşte bu yetkinliği desteklemek için biz de bakanlık olarak, TEİ ile yol arkadaşlığı yapıyoruz. TÜBİTAK Marmara Araştırmalar Merkezi'nde (MAM) milli motorlarımızın kritik türbin kanatçıkları üretiliyor. Gaz türbinli motorların kritik döküm teknolojileri yine TÜBİTAK MAM'da geliştiriliyor. Haziran ayında testine katılma imkanı bulduğum Türkiye'nin ilk orta menzilli yerli füze motoru TJ300 de TÜBİTAK desteklerinden faydalanıyor." ifadesini kullandı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, şunları söyledi:
"Savunma sanayisinin tüm başarılarına rağmen müzmin muhaliflerin 'Tamam ama bunun motoru yerli mi', 'Motor üretebiliyor musunuz ki' sorularına muhatap oluyoruz. İşte onlara en güzel cevabı son 7 yılda 10 adet milli motor geliştiren TEİ veriyor. İstediğimiz seviyelerde elbette değil ama Türkiye artık hem askeri hem de sivil alanda motor üretim ve tasarımı yapabilen ender ülkelerden biri. Son yıllarda otomotiv sanayi şirketlerimiz, otomobiller, hafif ticari araçlar ve ağır ticari araçlar için dizel ve benzinli motor üretimi ve ihracatı yapıyor. Yine traktör üretimi yapan çok sayıda firmamız, dizel motor üretimi gerçekleştiriyor. Proje bazlı desteklerimizden yararlanarak, hibrit araçlar için motor, batarya ve alüminyum motor bloğu üretimi yapan tesisler var.
Sektörde kapsamlı bir motor geliştirme altyapısı ihtiyacına binaen bu alandaki firmalarımızın mutabakatıyla TÜBİTAK Motor Mükemmeliyet Merkezimizi açtık. Tüm firmaların kullanımına açık olan bu merkez, motor geliştirme alanında ülkemizdeki en büyük Ar-Ge ve tasarım merkezi konumunda. Merkezdeki 8 farklı test odası ile 40 beygirden 4000 beygire kadar yerli içten yanmalı ve elektrikli motorların tüm geliştirme ve sertifikasyon süreçlerini gerçekleştirebiliyoruz. Bu altyapı sayesinde, firmalarımız çok yüksek maliyeti olan altyapıları tekrar kurmadan veya yurt dışına gitmeden çalışmalarını ülkemizde sürdürüyorlar. Halihazırda stratejik öneme sahip bazı motor geliştirme projelerinin testleri bu merkezimizde yapılmaya devam ediyor."
"TS1400'ün kilogram başına ihracat değeri 6 bin dolar"
Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının ülkelerin sırtına öngörülemeyen yükler bindirdiğine ve küresel ekonomide ciddi daralmalar yaşandığına işaret eden Varank, "Bu süreç bizlere, iş birliğinin yanında kendi kendine yetebilmenin de aslında ne denli önemli olduğunu bir kez daha gösterdi. İşte Milli Teknoloji Hamlesi bu noktada ülkemiz için bir fırsat penceresi aralıyor. Kritik teknolojileri yerli ve milli imkanlarla üreterek, katma değerli üretimi ve yüksek teknolojili ürün imalatını artırarak bu süreci fırsata çevirebiliriz." dedi.
Mustafa Varank, bakanlık olarak savunma sanayisini çok önemli gördüklerini ve desteklediklerini vurgulayarak, "Son 8 senede savunma alanında toplam yatırım tutarı 13 milyar lira olan 421 projeye teşvik belgesi düzenledik. Bu projeler sayesinde 11 binden fazla istihdam oluştu. Sektördeki 39 Ar-Ge, 9 tasarım merkezine vergi istisnası prim desteği gibi farklı teşvikler veriyoruz. TÜBİTAK aracılığıyla yürüttüğümüz programlarla bugüne kadar 813 savunma sanayi projesine 5 milyar liraya yakın destek verdik. Savunma sanayisine hizmet edecek 2 özel endüstri bölgesi ilan ettik. Ülkemizin savunmasında kullanılan ve ordumuzun caydırıcılığı artıran envanterdeki birçok ürünü de bizzat TÜBİTAK SAGE ile geliştirdik." diye konuştu.
Varank, sektörde 2000'li yıllarda yüzde 20'lerde olan yerlilik oranını yüzde 70'lere çıkardıklarına dikkati çekerek, "2005 yılında savunma sanayi istihdamı 30 binlerdeyken, bu sayı bugün 75 bine yaklaştı. Sektörün ihracatı 337 milyon dolardan 2,7 milyar dolar seviyelerine geldi. 15 yıl önce en yüksek cirolu 100 savunma sanayi firması arasında tek bir Türk şirketi dahi yokken, bugün 7 firmamız bu listeye girmeyi başardı." ifadelerini kullandı.
En fazla Ar-Ge harcaması yapan ilk 10 firmanın 5'inin, aralarında TEİ'nin de bulunduğu savunma sanayisi firmaları olduğunu belirten Varank, şunları kaydetti:
"Türkiye'de kilogram başına ihracat değeri 1,5 dolar seviyelerindeyken, savunma sanayimizde bu 50 doların üzerinde. İlk milli helikopter motorumuz TS 1400'ün ise kilogram başına ihracat değeri 6 bin dolar. İşte bu, 18 yılda sıfırdan kurguladığımız Ar-Ge ve girişimcilik ekosisteminin, katma değerli üretimi önceleyen politikalarımızın başarısının ispatı. Elbette, Cumhuriyetimizin 100. yılına yönelik koyduğumuz hedefler doğrultusunda bunları yeterli görmüyoruz. Sanayimizin teknolojik dönüşümünü hızlandırarak, savunma sanayisindeki atılımı, gelişmiş yönetim ve iş yapma modellerini sanayinin diğer alanlarına da yayacağız. Nitelikli insan gücümüzü doğru mekanizmalarla desteklediğimizde bunun önünde hiçbir engel yok. Tabii tüm bu başarılar nasıl mümkün oluyor? Elbette çelikten bir siyasi iradeyle. Sayın Cumhurbaşkanımızın bu alandaki vizyonu, projeleri sahiplenmesi, bire bir takibi, yüreklendirmesi, Türkiye'yi 10-15 yıl gibi kısa bir sürede nereden nereye getirdi. İşte bu sayede, Doğu Akdeniz'den Libya'ya, Suriye'den Irak'a kadar her alanda hak ve menfaatlerimizin arkasında dimdik durabiliyoruz. Bu gücü daha da artıracak adımlar, işte TEİ gibi yüz akı kurumlarımızın, çalışkan mühendislerimizin, teknisyenlerimizin emekleriyle atılıyor."
TEİ-TS 1400'ün TUSAŞ'a teslimatının ve TEİ Tasarım Merkezinin hayırlı olmasını dileyerek, emeği geçen herkese teşekkür eden Varank, tüm mühendislerin "5 Aralık Dünya Mühendisler Günü"nü kutladı.
