5. nesil savaş uçağı niteliğinde üretilen F-35, çok rollü olarak ABD filosunda birçok uçağın yerini alması için üretilmişti. Yıllardır süren gecikmeler, maliyet aşımı ve F-35'lerdeki teknik aksaklıklar ABD Savunma Bakanlığı Pentagon'u da zor durumda bırakıyor. F-35 programında Türkiye de üretici ülkelerden biriydi ancak haksız yere F-35 programından çıkartılmıştı.
F-35'lerde halihazırda birçok sorun bulunuyordu. Bu sorunlar uçağın üretiminde aksamaya da neden olmakta. Uçağın 'radarda görünmeme' özelliğini sağlayan dış kaplamasında sorunlar çıkmış, uçağın sanıldığı kadar görünmez olmadığı iddia edilmişti. Pilotlara özel üretilen bilgisayar ekranlı pilot kasklarının yazılımında da uçağı tehlikeye atacak hatalar bulunmuştu.
Bunun yanında uçağın topunun aşırı titreşim yaratması, uçağın yıldırımlara karşı savunmasız olduğunun ortaya çıkması, motordaki problem yüzünden sürekli süpersonik hızda uçmak zorunda olması gibi sorunlar da yaşıyordu. Bu problemlerden bazıları üretici firma tarafından çözülse de bu çözümler üretimde ertelemeler yaşanmasına ve maliyetin oldukça yüksek meblağda artmasına neden oldu.
Tarihin en pahalı silahı
Başlangıçta programın, araştırma, geliştirme ve üretim maliyetleri ile birlikte 233 milyar dolar tutacağı hesaplanmıştı. Ancak çıkan hataların düzeltilmesi için harcanan paralarla programın 412 milyar dolar seviyesine çıktığı açıklandı. F-35 programı, tarihin en pahalı askeri silah projesi konumunda. Üstelik tanesi 100 milyon dolara mal olan F-35'lerden ABD için 2 bin 745 adet üretilmesi planlanmıştı.
Bu uçakların, ABD Hava Kuvvetleri'ndeki F-16 ve A-10 uçakları ile ABD Deniz Kuvvetleri'ndeki F/A-18 uçaklarının yerini alması düşünülüyordu. Ancak bu sorunlar nedeniyle Pentagon hala tam üretim izni vermiş değil. F-35'in sınırlı üretimi ABD Hava Kuvvetleri'ni ve donanmasını da etkiliyor. ABD ordusunda yeni uçak ihtiyacı duyan bu birimlere gerekli F-35 tedariki sağlanamıyor.
F-35'ler yerine eskiyen F-16'ları yeniliyorlar
F-35'lerin açtığı boşluğu tamamlamak için Pentagon, ömrünü tamamlamış eski nesil F-16'ları emekli etmek yerine bunları modernizasyona sokup ömrünü uzatıyor. Son gelişmeler ışığında eldeki F-16'ların 2040'lara kadar hizmet vermesi planlanıyor. Ancak bu modernizasyon faaliyetleri için harcanan fazla para da F-35 programını zora sokuyor.
F-35'ler ABD'li Lockheed Martin firması tarafından üretiliyor. Kanat genişliği 10.7 metre olan uçağın uzunluğu 15.7, yüksekliği ise 4.38 metre. Bir adet Pratt & Whitney F135-PW-100 turbofan motoruna sahip olan uçak saatte 1.6 mach (1975 km) hız yapabiliyor. 8 bin 160 kg faydalı yük kapasitesi olan uçağın silah istasyonları gövde içinde bulunuyor. 15 bin metre irtifaya çıkabilen uçağın maksimum menzili ise 2 bin 172 kilometre. F-35'in üç çeşidi bulunuyor.
F-35 A modeli hava kuvvetleri için tasarlanırken, dikine inip kalkabilen F-35 B modeli uçaklar normal pistler ile birlikte uçak gemilerinde de kullanılabiliyor. Kanatları katlanabilir olan F-35 C modelleri ise sadece ABD'ye ait uçak gemileri için tasarlandı. ABD'nin yanında İngiltere, İtalya, Hollanda, Avustralya, Norveç, Danimarka, Kanada, İsrail, Japonya, Güney Kore, Belçika, Polonya, Singapur, Finlandiya ve İsviçre dahil toplam 16 ülke F-35 kullanıcısı olacak.
Proje başladığında üreticiler arasında bulunan Türkiye 100 adet F-35 savaş uçağı almayı taahhüt etmişti. Ancak 2019 yılının temmuz ayında Rus yapımı S-400 füzelerinin tedarik edilmesiyle Türkiye F-35 programından haksız yere çıkarılmıştı. F-35 uçakları için Türk şirketleri 1000'den fazla parça üretiyordu. Türkiye, F-35 programından 2019'da çıkartılmasına karşın Türk şirketlerinin 2022 sonuna kadar üretim yapmasına devam edilmesi kararı verilmişti.
