Venüs daha ne kadar cehennemi andırabilir derken bilim insanları 1990'larda elde edilmiş bir yığın radar görüntüsü arasında 30 yılı aşkın bir zaman diliminin ardından gizlenmiş bir detay gördü. Gezegendeki volkanik faaliyetin ilk doğrudan kanıtı gözlemleniyordu.
Alaska Fairbanks Üniversitesi'nden Prof. Robert Herrick, 30 yıllık verileri 200 saatten fazla bir süre boyunca taradığını ve nihayet bu noktada kritik ipuçları fark ettiğini ifade ediyor. Prof. Herrick, “Tekrar tekrar baktım ve 'Vay canına, sanırım gerçekten orada bir şeyler oluyor' dedim” diyor ve ekliyor:
Heyecan vericiydi. Bu, Venüs'ün volkanik olarak aktif olduğunu ispatlayacak en önemli kanıt; adeta bir kutsal kâse!
Büyüklük ve yoğunluk bakımından Dünya'ya benzer kayalık bir gezegen olan Venüs, son 1.5 milyar yılda ılıman bir okyanus dünyasından asidik bir seraya dönüştü. Yüzey sıcaklıklarının 475 santigrat dereceye kadar ulaştığı ve Dünya'nınkinden 90 kat daha fazla atmosfer basıncının bulunduğu gezegenden Güneş ancak bir ışık lekesi, bir nokta olarak görülebilmekte.
Dünya'nın tarihi ve geleceği için de hayati...
Peki bu keşif neden önemli? Söz konusu keşif, bir zamanlar yaşanabilir bir su gezegeni olan Venüs'ün yoğun bir sera etkisiyle zehirli bir atmosfer kimyasına sahip bir kabusa nasıl dönüştüğünü ve bunda volkanik aktivitelerin ne denli rol oynadığını daha iyi anlayabilmek için oldukça önemli. Zira bu evrim sürecinin anlaşılması kendi gezegenimizin tarihi ve muhtemel geleceğini kavrayabilmek açısından da oldukça hayati.
Venüs bir uzay aracı tarafından keşfedilen ilk gezegendi. Nasa'nın 1962'de gerçekleştirdiği Mariner 2 görevinde keşfedilen Venüs, o zamana dek bilim insanları tarafından kalın bir bulut tabakası altında gizlenen tropikal bir dünya olarak tahmin edilirken Mariner 2 sayesinde gezegenin hiç de tahmin edildiği gibi misafirperver olmadığı ortaya çıkacaktı.
O zamandan beri gerçekleştirilen görevlerle gezegenin kabuğunun haritası çıkarıldı, kabuğun içi analiz edildi, atmosferinin yapısı keşfedildi ve hatta bir uzay aracı zeminin ezici basıncına ve korkunç sıcağa rağmen yüzeye inmeyi başardı. Aracın çok kısa bir süre içinde bu iki faktöre yenik düştüğünün altını çizmemiz gerek.
Habere konu keşfin gerçekleşmesine neden olan ise Nasa'nın Magellan sondasıydı. Magellan 1990'dan 1992'ye kadar gezegenin yüzeyini ve volkanik ovalarını görüntülemek için radarlar kullandı. Elde edilen görüntülerin her biri o zamanlar veri depolamanın en ileri noktası olan kompakt disklere yüklendi. Yıllar sonra Prof. Herrick, hesaplama gücünün de önemli ölçüde gelişmesiyle veritabanına alınmış olan yüzlerce disk değerindeki bilgiyi titizlikle incelemeye başladı.
'200 saat boyunca inceledikten sonra...'
Prof. Herrick, Atla Regio'ya yoğunlaşmaya karar verdi. Bu bölge Venüs'ün ekvatoru yakınlarında bulunmakta ve Ozza Mons ile Maat Mons volkanlarına ev sahipliği yapmakta olan dağlık bir bölge. Prof. Herrick bölgeye yönelik incelemelerinde gördüğü çok çarpıcı bir detayı şöyle aktarıyor:
“Magellan'ın farklı yörüngelerdeki farklı görüntülerini yaklaşık 200 saat boyunca manuel olarak karşılaştırdıktan sonra aynı bölgenin sekiz ay arayla çekilmiş ve bir volkan patlamasının sebep olduğu jeolojik değişikliklerin gözlemlenebildiği iki ayrı fotoğrafını gördüm.”
1991 yılının Şubat ve Ekim ayları arasında, Maat Mons çevresindeki 1.5 kilometrekareden daha az bir alanı kaplayan alanın boyutunun iki katına çıktığını, şeklinin bozulduğunu ve ağzına kadar lavla dolmuş gibi göründüğünü keşfetti.
Herrick, gördüklerini doğrulaması için Nasa'nın California'daki Jet Tahrik Laboratuvarı'nda radar uzmanı olan Scott Hensley'i aradı. Hensley, Herrick'in modern volkanik aktivite bulgusunu doğruladı ve Maat Mons'ta yaşanan lav akışının 2018'de Hawaii Kilauea'da yaşanan patlamaya benzer ölçekte bir patlama olabileceğini ifade etti.
Prof. Herrick, bundan yola çıkarak patlamanın tarihte defalarca yaşanmış olabileceğini söylüyor:
Elbette bu son bir milyon yılda gerçekleşmiş tek patlama olabilir ama gerçekçi olmak gerekirse bu, Venüs'ün en az Dünya'daki büyük bazaltik volkanlarının sıklığında bir patlama sıklığına sahip olduğunu söylememizi mümkün kılıyor. Bu büyük bir değişim...
Bulgular, Nasa'nın Venüs'e yaklaşan robotik misyonu Veritas'a her geçen gün daha fazla aciliyet yüklüyor. Yörünge aracı Dünya'nın kardeş gezegenini kabuktan çekirdeğe kadar inceleyecek. Ancak 2028'de fırlatılması beklenen bu görev, Nasa tarafından en az üç yıl süreyle askıya alındı ve bir başka projede yaşanan problemler nedeniyle misyonun fonu geri çekildi. Yeni keşif bilim insanlarını yeniden düşünmeye teşvik edebilir.
New Orleans'taki Tulane Üniversitesi'nde görev yapan ve Veritas'ın baş araştırmacı yardımcısı konumundaki Jennifer Whitten, “Artık gezegenin sadece 30 yıl önce bir volkanik patlama yaşadığından emin olduğumuza göre, bu, Veritas'ın yapacağı inanılmaz keşifler için küçük bir önizleme” diyor.
Kaynak: Mashable Türkiye
