Kanunla, Limanlar Kanunu'nda değişikliğe gidiliyor.
Buna göre, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, deniz ve iç sular ulaşımını geliştirmek ve serbest, adil, sürdürülebilir bir rekabet ortamı sağlamak amacıyla sınırlı olmak üzere ve özel kanunlarda ve kanun hükmünde kararnamelerde aksine hüküm bulunmadıkça liman, iskele ve kıyı yapılarında gemilere verilen hizmetlere ilişkin gerektiğinde taban ve tavan ücretlerini tespit etmek ve uygulamasını denetlemekle yetkili olacak.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, özel kanunlarda ve kanun hükmünde kararnamelerde aksine hüküm bulunmadıkça deniz yetki alanlarında, suyollarında ve iç sularda kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinin ücretleri ile liman idari sınırlarında demirleyen gemilerin demirleme ücretlerini ve bu ücretlerin ödenmesine ilişkin usul ve esaslar ile muafiyetleri belirleyecek.
Demirleme ücret tarifesi, bir günlük demirde kalma süresi için geminin seferi, demirde kalma süresi, aylık veya yıllık toplu ödeme, demirleme nedeni, demirlediği yer gibi unsurlar göz önünde bulundurularak geminin grostonu başına 2 lirayı geçmemek üzere Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından belirlenecek. Bu miktar, her yıl yeniden değerleme oranında, takvim yılı başından geçerli olmak üzere artırılacak.
Cumhurbaşkanı, bu miktarı 10 katına kadar artırmaya yetkili olacak. Demirleme ücretleri, Döner Sermaye İşletmesi hesabına yatırılacak. Yatırılan miktarın yüzde 50'si takip eden ayın 5'ine kadar genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere Bakanlık merkez muhasebe birimine aktarılacak.
Denizlerdeki kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri
Türkiye deniz yetki alanlarında, suyollarında ve iç sularda verilecek kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yürütülecek. Bakanlık bu hizmetleri, belirlenen usul ve esaslar dahilinde gerçek veya tüzel kişilere yaptırabilecek veya devredebilecek.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinin kamu yararı ve sorumluluğu önceliğiyle, bağımsızlık ve tarafsızlık ilkesi gözetilerek seyir emniyeti ile can, mal, deniz ve çevre emniyeti ve güvenliği odaklı olarak yürütülmesi esas olacak. Bu madde kapsamında gerçek ve tüzel kişiler tarafından sağlanan hizmetlerin mevzuata uygunluğu ve sürekliliği Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından denetlenecek.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetinin verilmesine ilişkin teknik gereklilikler, hizmet standartları, hizmeti verecek olan gerçek ve tüzel kişilere ilişkin şartlar, istisnalar, yasaklar ve yükümlülükler gibi usul ve esaslar ile bölgesel hizmet sahaları Bakanlık tarafından belirlenecek.
İstanbul ve Çanakkale boğazlarından geçiş esnasında verilecek kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığının belirlediği usul ve esaslar dahilinde Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek. Bu konuda gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri yetkilendirilemeyecek veya hizmet alımı yapılamayacak.
Kamu kurum ve kuruluşları tarafından işletilen liman tesisleri ile Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun kapsamında işletme hakkı devri veya verilmesi yöntemiyle özelleştirilen liman tesisleri ve Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında işletilen liman tesislerinin, sözleşmelerinde hüküm olması halinde sadece bu tesislere yönelik kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerini verebilecek.
Mevki ve mesafeler itibarıyla bölgesel hizmet sahaları veya herhangi bir liman tesisi kümelenmesi ile ilgisi ve irtibatı bulunmayan liman tesislerinin kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri, kazanılmış hak oluşturmayacak şekilde ilgili tesisler tarafından verilebilecek. Bu fıkrada belirtilen liman tesisleri söz konusu hizmetleri, yönetmelikle belirlenen gereklilikler ile hizmet standartlarını sağlamak ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uymak koşulu ile Bakanlıkça düzenlenen izin kapsamında yürütülecek.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti vermekte olan gerçek veya tüzel kişilerin, kılavuzluk ve römorkörcülük ile bunlarla bağlantılı palamar ve yer değiştirme gibi hizmetlerden elde ettiği gelirlerden oluşan aylık gayrisafi hasılattan, Aliağa, Ambarlı, Gemlik, İskenderun, Kocaeli ve Mersin Bölge Liman Başkanlıkları merkez idari sahasındakiler için yüzde 30; Bandırma, Ceyhan, İzmir, Samsun, Tekirdağ, Tuzla ve Yalova Bölge Liman Başkanlıkları merkez idari sahasındakiler için yüzde 25; Antalya, Çanakkale, İstanbul, Karadeniz Ereğli ve Zonguldak Bölge Liman Başkanlıkları merkez idari sahasındakiler ile Karabiga ve Taşucu Liman Başkanlıkları idari sahasındakiler için yüzde 20; diğer bölge liman başkanlıkları veya liman başkanlıkları idari sahasındakiler için yüzde 10; İstanbul veya Çanakkale boğazlarından geçiş bölgesi için yüzde 20 oranında pay alınacak.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerinin verildiği deniz alanlarındaki deniz trafik yoğunluğu göz önünde bulundurularak aylık gayrisafi hasılattan alınan payları yüzde 40'a kadar artırmaya veya yüzde 5'e kadar indirmeye cumhurbaşkanı yetkili olacak.
Kılavuzluk veya römorkörcülük hizmeti verenlerin, verdikleri hizmetten Bakanlığın belirlediği tarifeden daha düşük bir ücret almaları veya ücret almamaları halinde dahi ödeyecekleri pay, tarife üzerinden hesaplanarak ödenecek.
Bu düzenlemede belirtilen yerler ile askeri tesisler dışında, sınırları ile hizmet koşulları yönetmelikle belirlenen bölgesel hizmet sahalarında verilecek kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanunun 18'inci maddesinde belirtilen işletme hakkının verilmesi yöntemi kullanılarak ihale yoluyla gerçek veya tüzel kişilere 20 yılı geçmemek üzere Bakanlık tarafından devredilebilecek. Bu madde kapsamında yapılacak özelleştirme ihalesinde değer tespiti yapılmayacak.
Özelleştirme ihalesi, işletme hakkı verilmesi sözleşmesi için geçerli olacak kılavuzluk ve römorkörcülük ile bunlarla bağlantılı palamar ve yer değiştirme gibi hizmetlerden elde edilen gelirlerden oluşan aylık gayrisafi hasılattan verilecek pay oranının belirlenmesi amacıyla, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun'da belirtilen pazarlık usulü uygulanmak suretiyle gerçekleştirilecek.
Pazarlık usulü, kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri için belirlenen ilgili bölgede uygulanan pay oranı üzerinden artırma yapılmak suretiyle gerçekleştirilecek. Ancak Aliağa, Ambarlı, Ceyhan, Gemlik, İskenderun, Kocaeli ve Mersin Bölge Liman Başkanlıklarını kapsayan bölgesel hizmet sahalarında artırma yapmaya esas pay oranı kılavuzluk hizmetleri için yüzde 40 olacak.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetleri için, yeterliliği sağlayan bütün teklif sahiplerinin katılımıyla pazarlık görüşmesi yapılacak; pazarlık görüşmesine katılan bütün teklif sahiplerinin katılacağı açık artırmayla ihale sonuçlandırılacak.
Bakanlık, herhangi bir bölgesel hizmet sahasında veya liman tesisinde, kılavuzluk veya römorkörcülük hizmetlerinin yürütülmesine yönelik talep olmaması, bu hizmetleri yürüten gerçek veya tüzel kişilerin sunduğu hizmetin süresinden önce herhangi bir nedenle sona ermesi veya iptal edilmesi yahut mücbir sebep durumunun gerçekleşmesi halinde geçici olarak yeterli hizmet verebilecek şartları haiz mevcut kılavuzluk veya römorkörcülük hizmeti veren gerçek veya tüzel kişileri, kamu yararı amacıyla sınırlı olmak üzere, kapasite ve coğrafi yakınlık gibi hususları gözeterek makul bir süre için görevlendirebilir veya bu hizmetleri kendisi verebilecek.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmeti verenler, Bakanlıkça belirlenen şartları sağlayamamaları veya kaybetmeleri, verilen süre içerisinde şartları yerine getirememeleri halinde ilgili sahada hizmet vermesine izin verilmeyecek. Bu maddede belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere Bakanlık veya liman başkanlığı tarafından ihlalin niteliğine göre 100 bin Türk lirasından 2 milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilecek.
Limanlara gelen gemilerden "sera gazı emisyonu" bedeli alınacak
Yük veya yolcu elleçleme amacıyla limanlara gelen veya limanlardan ayrılan ticari gemilerin saldıkları sera gazı emisyonlarının karşılığı olarak bedel alınacak. Alınacak bedeller, doğrulanan sera gazı emisyonları ile Avrupa Birliği Emisyon Ticaret Sistemi güncel karbon fiyatı temel alınarak belirlenecek ve bu bedel her yıl, bir sonraki yılın eylül ayı sonuna kadar bir önceki yılın toplam bedeli olarak ödenecek.
Tutarlar, yeşil denizcilik için araştırma, geliştirme, dönüşüm ve yeni yapım faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bütçesine özel ödenek olarak kaydedilecek.
Kılavuzluk ve römorkörcülük hizmetlerine ilişkin çıkarılacak yönetmelik maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde yürürlüğe konulacak. Yönetmeliğin yürürlüğe girmesini müteakip en geç bir ayın sonunda belirtilen ihalelerin işlemleri başlatılacak.
Ticaret gemilerinin tahsis edildikleri işlere ve yapacakları yolculuklara göre "seyir ve telsiz ekipmanları" da denetlenebilecek.
Ticaret gemilerinin tahsis edildikleri işlere ve yapacakları yolculuklara göre tekne, makine, kazan, genel donanım, can kurtarma, yangından korunma ve yangın söndürme, seyir ve telsiz ekipmanları ve sair araç ve teferruatının yönetmeliği gereğince haiz olmaları lazım gelen durumları ve bu hususların denetimi; uluslararası sözleşmeler kapsamında olan gemiler için taraf olunan uluslararası sözleşmelere göre, kapsam dışında kalan ticaret gemileri için ise idare tarafından çıkarılan yönetmeliklere göre belirlenecek.
Havalimanlarına yönelik düzenlemeler
Büyükşehir belediyesi sınırları içinde olan devlet ormanlarındaki erişme kontrolü uygulanan karayollarında yük aktarmak için zaruri olan yükleme ve boşaltma işlemlerine ait geçici depolar ve bunların tamamlayıcısı olan tesislere kara yolu sınır çizgisi içinde kalmak ve her bir tesis için 60 bin metrekareyi geçmemek kaydıyla ağaçlandırma bedeli alınarak izin verilebilecek.
İzne konu tesislerin kiralanması, özelleştirme uygulamaları kapsamında işletme hakkının devredilmesi veya yap-işlet-devret modeliyle yaptırılması ve işlettirilmesi halinde orman sayılan alana isabet eden; sözleşmesi gereği ilgili idareye ödenmesi gereken kira bedelinin veya işletme hakkının devredilmesi halinde devir bedelinin yüzde 50'si Orman Genel Müdürlüğü özel bütçe hesabına izin sahibi tarafından yatırılacak. İzinler, ilgili kamu idareleri veya kamu kurum ve kuruluşları adına devam edecek, taahhüt senetlerinde yer alan haklar işletme süresi içinde aynı şekilde işleticiler tarafından kullanılacak ve yükümlülükler yine işletme süresi içinde işleticiler tarafından yerine getirilecek.
Devlet ormanlarında ulaşım hizmeti maksadıyla verilen havaalanı/havalimanı izin alanı içinde yolcuların zaruri ihtiyaçlarını karşılayacak sağlık, otel, motel, lokanta, dini tesis, alışveriş üniteleri gibi tesislerle akaryakıt istasyonu, lojistik, kargo tesisleri, yönetim ve idari binalar, geçici konaklama tesisleri ve terminal binalarına havaalanı/havalimanı sınırları içinde kalmak kaydıyla izin verilebilecek. Genel bütçe kapsamındaki idareler ile Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünce yapılan, işletilen, işlettirilen veya yap-işlet-devret modeli esas alınarak yaptırılan ve işlettirilen tesislerden herhangi bir bedel alınmayacak.
Havaalanı/havalimanı izin alanı içerisinde kalan tesislerin yap-işlet-devret modeli esas alınarak yaptırılması halinde izin sahibinin talebi üzerine yüklenici/görevli şirket adına üst hakkı tesis edilebilecek. İzinler izin sahibi adına devam edecek. Adına üst hakkı tesis edilen yüklenici/görevli şirketten ağaçlandırma bedeli dışında kira dahil başkaca hiçbir bedel alınmayacak.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünce yapılacak demiryolu ve buna bağlı elektrifikasyon, sinyalizasyon, haberleşme tesisleriyle bunların tamamlayıcısı olan yük merkezi ve yolcu taşıma istasyonu gibi zorunlu tesislere Kanunun 17. maddesinin 3. fıkrası esaslarına göre verilen izinlerden bedel alınmayacak.
Maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, devlet ormanlarında ulaşım hizmeti maksadıyla verilen havaalanı/havalimanı izin alanı sınırları içerisinde yapılan, işletilen, işlettirilen veya yap-işlet-devret modeli esas alınarak yaptırılan ve işlettirilen yolcuların zaruri ihtiyaçlarını karşılayacak sağlık, otel, motel, lokanta, dini tesis, alışveriş üniteleri gibi tesislerle akaryakıt istasyonu, lojistik, kargo tesisleri, yönetim ve idari binalar, geçici konaklama tesisleri ve terminal binaları havaalanı/havalimanının müştemilatı sayılacak ve Tarım ve Orman Bakanlığınca izin verilebilecek. İzin verilen tesislerden herhangi bir bedel alınmayacak. Alınan bedeller iade edilmeyecek.
Milli Sivil Havacılık Güvenlik Kurulu ve havacılık güvenliği
Türk Sivil Havacılık Kanunu'nun Milli Sivil Havacılık Güvenlik Kurulu ve havacılık güvenliğine ilişkin hükmünde yapılması öngörülen düzenlemeyle, tüm yolcular, havacılık güvenliğinin ihlal edilmemesiyle sınırlı olmak üzere, havaalanlarına ve hava araçlarına geçerken yanlarındaki eşyaları ile birlikte teknik cihazlarla ve gerektiğinde el ile kontrol edilecek ve aranacak. Ancak teknik cihazlarla yapılan kontrollerin sonuçlandırılamaması durumunda, bahse konu yolcu kendisinin ve eşyasının elle aranmasını kabul etmediği takdirde havaalanı ve hava aracına kabul edilmeyecek. Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşma hükümleri saklı olacak.
Havacılık güvenlik tedbirleri, can ve mal güvenliğini sağlamak, hava araçlarına, havacılık tesislerine ve kişilere yönelik yasa dışı eylemleri önlemek amacıyla genel kolluğun gözetiminde özel güvenlik görevlileri tarafından da yerine getirilecek.
Özel güvenlik görevlileri, havaalanı mülki idare amirinin yazılı emrine istinaden genel kolluk gözetiminde havacılık tesislerine girişte, kişilerin üstünü, eşya, bagaj, kargo ve mallarını teknik cihazlarla ve gerektiğinde el ile kontrol edebilecek ve arayabilecek.
Güvenlik sistemi veya cihazlarla yapılan kontrol sırasında bagaj, kargo ve diğer mallar, havacılık güvenliğinin ihlal edileceği şüphesinin ortaya çıkması durumunda, havaalanı mülki idare amirinin yazılı emrine istinaden yolcusu veya sahibi olmaksızın genel ve özel kolluk gözetiminde özel güvenlik görevlileri tarafından teknik cihazlarla ve gerektiğinde el ile aranabilecek; açılabilecek ve taşınması yasaklı nesneler emanete alınabilecek. Bu konuda, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun adli aramaya ilişkin hükümleri saklı olacak.
Havaalanı mülki idare amiri tarafından havacılık alanında çalışacak ve gizlilik dereceli bilgilere erişim sağlayacak kişiler, Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması kapsamında uluslararası uygulamalara ve önlemlere uygun olarak belirlenen havaalanlarının güvenlik tahditli alanlarına refakat edilmeden erişim sağlayacak kişiler, bu alanlarda güvenlik kontrolü uygulamak ya da uygulanmasını sağlamaktan sorumlu kişiler ile yolcu dışındaki diğer kişiler hakkında güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak.
Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü veya havaalanı mülki idare amirliği tarafından yolcu dışındaki kişiler için düzenlenen giriş izni veya yetki belgesi veya sertifikalarının güncellenmesi halinde yenilecek. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılmadan güvenlik tahditli alana girecek yolcu dışındaki kişilere refakat edilmesi zorunlu olacak.
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşma hükümleri saklı olup uçak mürettebatına; yolcuların mevcut olabileceği alanlarda, geldikleri veya gidecekleri hava aracının hemen yakınındaki alanlarda, mürettebata tahsis edilen alanlarda, mürettebat üyelerinin geldiği veya gideceği hava aracı ile giriş noktası veya terminal arasındaki bölgeler dışında kalan güvenlik tahditli alanlarda refakat zorunlu olacak.
Havaalanları ve çevresinde yapılaşma sınırlamaları
Havaalanlarının ve ilgili tesis ile teçhizatın dahilinde ve çevresinde, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce belirlenen esaslar ve yayımlanan plan sınırları çerçevesinde hava trafiğini ve seyrüsefer yardımcı cihazlarını engelleyecek ve havacılık emniyetini ve güvenliğini tehlikeye düşürecek nitelikte ve yükseklikte bina, yapı, inşaat yapılması, ağaç ve direk dikilmesi, tesis kurulması ve yaban hayatının oluşmasına veya gelişmesine sebebiyet vererek havacılık emniyetini tehlikeye sokacağı değerlendirilen tesislerin kurulması yasaklanıyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, havaalanları ve seyrüsefer yardımcı cihazlarının etrafında havacılık emniyetini tehlikeye düşürebilecek yapı, bina, ağaç, direk gibi tesisleri ilgili mahallin en büyük mülki idare amiri aracılığıyla kaldırtabilecek.
Havaalanı ve çevresinde havacılık emniyetini tehlikeye düşürebilecek yapılar ile yaban hayatının oluşmasına veya gelişmesine sebebiyet verecek durumların tespit edilmesi halinde, havaalanı işletmecisi tarafından yapılacak tehlike değerlendirme çalışmaları Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce değerlendirilecek. Değerlendirme neticesinde uçuş emniyetini tehlikeye düşürebilecek hususların bulunduğuna karar verilmesi halinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı söz konusu tesislerin kaldırılması veya tehlikenin bertaraf edilmesini sağlamaya yönelik faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması da dahil olmak üzere gerekli işlemleri yapacak veya yapılmasını sağlayacak.
