Scombroid zehirlenmesi diğer adıyla histamin zehirlenmesi, kontamine gıdaların (çoğunlukla balık) yutulmasından kaynaklanan bir hastalıktır. Scombroid zehirlenmesinde, balığın koyu renkli etinin uygun olmayan şekilde saklanması nedeniyle üreyen bakterilerin scombroid toksini üretmisiyle oluşur. Ancak toksin veya zehir, onu alan herkesi etkilemeyebilir.
Bu toksin veya zehir için balıkları değerlendiren hiçbir test %100 güvenilir değildir. Pişirmek bakterileri öldürür, ancak toksinler dokularda kalır ve yiyecek yendikten sonra vücut tarafından emilebilir.Scombroid zehiri üreten duyarlı balıklar arasında hamsi, somon, lüfer, palamut, ringa balığı, uskumru, sardalya ve orkinos bulunur.Genelde etkilenen balıklar metalik veya acı bir tada sahip olabilir.
ZEHİRLENMENİN BELİRTİLERİScombroid zehirlenmesinin belirtileri genellikle zehirin alınmasından yaklaşık 30 dakika ila 1 saat sonra hızlı bir şekilde başlar ve şunları içerir:mide bulantısıkusmakızarıklıkkarın kramplarıishalbaş ağrısı
Diğer semptomlar arasında ise:kaşıntıkurdeşenağızda yanma hissi,ateşalışılmadık bir kalp çarpması hissibulunmaktadır.Şiddetli reaksiyonlar arasında kan basıncının düşmesi, hızlı kalp atışı ve hırıltı yer alır. Semptomlar genellikle yaklaşık üç saat sürer, ancak bazı insanlar birkaç gün boyunca rahatsızlık hissederler.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?Olası tanı genellikle semptomların klinik olarak gözlemlenmesi ve semptomlar ortaya çıkmadan kısa bir süre önce yemek yeme (genellikle balık) öyküsü ile konur. Ek destekleyici kanıt, kişinin tedaviye verdiği yanıtla belirtilir. Kesin tanı, nadiren kişinin yediği balık örneklerinde anormal derecede yüksek histamin seviyeleri saptayan bir testle yapılır.
TEDAVİSİPek çok doktor, zehirlenen kişi uyanık ve tepkilere duyarlıysa ve son 3 saat içinde balığı (veya başka bir yiyeceği) yemişse, kusturmanın zehrin atılmasına yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Aktif kömür, önemli miktarlarda scombroid zehiri içeren büyük miktarlarda gıda alımından sonra erken görülen bazı hastalarda kullanılabilir. Bazı doktorlar, kömür verilmeden önce midenin gıdaları çıkarmak için yıkanmasını önermektedir. Ayrıca, kusma nedeniyle susuz kalabilecekleri için hastalara sıklıkla sıvı verilir.
DOKTORA NE ZAMAN DANIŞILMALI?Şiddetli veya uzun süreli bir reaksiyon (hipotansiyon, nefes darlığı, dil veya boğazda şişme) mümkün olan en kısa sürede tıbbi tedavi gerektirir. Bu durum tıbbi bir acil durum olabilir. Hafif semptomları olan kişilerde, reçetesiz satılan ilaçlarla tedavi konusunda bir doktora danışılabilir.
ZEHİRLENMENİN ÖNLENMESİScombroid zehirleri, gıda buzdolabından çıkarıldıktan altı saat sonra insanlarda semptomlara neden olabilecek seviyelere (100 gram gıda [balık] başına yaklaşık 10-100 mg histamin) ulaşabilir. Yiyeceklerin (çoğunlukla taze yakalanmış balık) hemen buzdolabına konulması ve pişirilip yenene kadar 5 derece veya altında tutulması önerilir. Soğutulmamış, alışılmadık veya kötü bir kokuya sahip veya garip bir görünüme sahip balıklar, pişirmek için satın alınmamalı veya tüketilmemelidir.
BALIĞIN BOZULDUĞUNU NASIL ANLARSINIZ?Yöntem 1: Son Tüketim Tarihine BakınDondurulmuş bile olsa çiğ balıkları son kullanma tarihinden sonra tüketmeyin. Çiğ balık buzdolabında çok uzun süre dayanmaz. Ve son kullanma tarihinden kısa bir süre sonra bozulmaya başlar. Son kullanma tarihi, balığın basılı tarihe kadar tüketilmemesi durumunda bozulmaya başlayacağı anlamına gelir. Ambalajından çıkarıp balığı saklayacaksanız son kullanma tarihini not etmeyi ve doğru şekilde etiketlemeyi unutmayın. Uygun saklama lezzetini koruyacaktır.
Yöntem 2: Balığı Dikkatlice İnceleyinBalık bozulmaya başladığında, dışı ıslanacak ve sonunda sümüksü bir tabaka oluşturacaktır. Bu, balığınızın kötüleştiğinin ilk işaretidir. Tamamen bozulduktan sonra, katman yoğun ve dokunulduğunda kaygan bir his uyandıracaktır. Bu işareti görür görmez çiğ balığı atın.Pişmiş balık ise bozulmaya başladıktan sonra bile lapa gibi bir tabaka oluşturmaz. Bir sonraki adım balığı koklamak. Muhtemelen bildiğiniz gibi, hem pişmiş hem de çiğ balık, balık gibi kokar. Ancak buzdolabında bozulmaya başlayan balıklar keskin bir balık kokusuna sahip olacaktır. Ve zaman geçtikçe, daha da kötüleşecektir. Koku, çürüyen etin o kötü kokusuna dönüşecektir. Çiğ balıkta garip bir süt rengi olup olmadığını da incelemelisiniz. Tipik olarak balık eti, ince bir sıvı tabakası ile beyaz veya açık pembe renklere sahiptir. Soğutulmuş veya taze balık bozulmaya başladığında, eti sütlü ve parlak bir renk alacaktır. Bazı kısımlarda ayrıca gri veya mavimsi bir renk tonu oluşacaktır, bu yüzden dikkatli olun.Eğer pişirdiyseniz balığınız parlak ve sütlü bir renk geliştirmez. Bu işaret sadece çiğ balık için geçerlidir. Son olarak, balığınızda dondurucu yanık belirtileri olup olmadığını kontrol edin. Balığınızı dondurucuda +9 ay sakladıysanız bu işaret görünür. Renksiz parçalar ve kristalleşmiş buz katmanlarını görebilirsiniz. Bu işareti fark ederseniz, yiyeceği hemen atın
Yöntem 3: Bozulan Somonun Nasıl Göründüğünü ÖğreninEtteki beyaz çizgilere dikkat edin. Bu balık türü, diğer balıklardan farklı olarak, etin pul katmanlarını ayıran beyaz ince çizgilerle tanınır. Balığın hala yenilebilir olduğunu belirtirler. Bu çizgiler daha gri bir renge döndüyse veya kaybolduysa, balığı hemen atın.Ardından, hala sert olup olmadığını görmek için balığın üzerine bastırın. Taze, yenilebilir somonun etinin içine göçmesi zor olmalıdır. Buzdolabınızdaki balık lapa gibi veya yumuşak bir dokuya sahipse, muhtemelen bozulmuştur.Bu balığın pulları arasındaki beyaz çizgiler onun tazeliğine ek olarak sertliğini de temsil edebilir, bu yüzden soluklaştıklarında somon lapa gibi olur. Son olarak, herhangi bir renk değişikliği olup olmadığına bakın.Diğer balıklardan farklı olarak, somon yaşlandıkça ve bozulmaya başladıkça, bazı renk değişimleri gelişir. Balığın üstünü inceleyin. Standart sağlıklı pembe renkte olmayan herhangi bir leke fark ederseniz, balığı atın. Renk bozulmalarının çoğu koyu olacaktır. Ancak beyazımsı beneklere de sahip olabilir.
