Küresel çip krizinin yanı sıra Türkiye’de yaşanan yüksek enflasyon, otomotiv piyasasında tüm dengeleri değiştirdi. Bayilerde satılacak araç kalmadığından sipariş listeleri oluşturuluyor. Yerli otomobillerde en erken iki-üç ay sonrasına teslimat yapılırken, bazı modellerde bu süre 6 ayı geçiyor. Buna karşın artan döviz kuruna paralel olarak, araç fiyatları da yükselmeye devam ediyor.
Kısa süre öncesine kadar ayda bir kere fiyat güncellemesi yapılan otomobillerde, artık ayda en az 2 kere kur zammı gündeme geliyor. Tüm bu gelişmeler, otomobili en cazip yatırım araçlarından biri haline getirdi. Memuru, emeklisi, esnafı para kazanmak için oto alım-satımına yöneldi. Bu kişiler, bayilerin sipariş listesine adını yazdırıyor, teslimat sırası geldiğinde ise sıfır otomobili piyasa değerinin üzerinde satarak kar etmeye çalışıyor.
Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Genel Sekreteri Hayri Erce, pandemi döneminde otomobili yatırım aracı tercih edenlerin sayısının arttığını belirterek, “Öngörülemeyen ekonomi, yüksek enflasyon, finansal piyasalardaki enstrümanların çok çeşitli olmaması ve ülkedeki finansal okur yazarlığın düşük olması, zaten otomobili uzun yıllardır yatırım araçlarından birisi haline getirmişti. Pandemiyle birlikte başlayan otomobildeki arz sorunu ise çarpan etkisi yaptı. Yüzde 50 ÖTV bareminde olan bir aracı alan tüketici, ‘Nasıl olsa kur artıyor. Yakında bu araç yüzde 80 ÖTV baremine girer, ben buradan bir rant elde ederim’ mantığı ile hareket ediyor” açıklamasını yaptı.
Çok sayıda kişi bu alana yöneldi
Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, araç bulunurluk krizine rağmen hızla artan fiyatların, otomobili yatırım aracına dönüştürdüğüne dikkat çekti. Dünya Gazetesi'nden Aysel Yücel'in haberine göre; aynı zamanda eski Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) başkanı olan Gülan, “Devlet yetki belgesi konusunda gerekli yasayı çıkarmadığı için şu anda araç alım satımına yönelen çok sayıda bireysel tüketici var. Memurlar, emekliler parasını korumak veya değerlendirmek için bu yolu seçiyor” dedi.
Parası olmayan da sıraya giriyor İkinci el otomobil sektörü temsilcilerinden Savaş Açıkgöz, çok daha çarpıcı bir örnek veriyor. Açıkgöz, parası olmayanların bile otomobil almak için bayilerdeki listeye adını yazdırdığını belirterek; “Otomobil Türkiye’de her zaman bir yatırım aracı olmuştur. Bu trend pik yapmış durumda. İnsanlar sıfır otomobilde sıraya giriyor. Teslim aldıkları aracı birkaç hafta sonra minimum yüzde 5-10 karla satma planları yapıyor. Çünkü otomobili nakite çevirmek her zaman kolaydır. Otomobille ilgisi olmayan insanlar bile sıraya giriyor. Hatta bunu bütçe ayırmadan yapan bile var. Teslimat günü yaklaşınca, henüz teslim almadığı aracı daha yüksek fiyattan satıp, bayiye parayı bu yolla ödüyor. Bu trendi gelecek yılın ilk aylarında da göreceğiz. Tüketiciler otomobile yatırım yapmayı risksiz görüyor ve ‘en kötü aldığım fiyata satarım’ diye düşünüyor.”
Açıkgöz ayrıca, ikinci el tedariki yapan büyük firmaların da piyasadan araç topladığını ifade ederek, “İkinci el tedariki yapan büyük firmalar, piyasadan topladıkları araçları fiyat arttığında satma planı yapıyorlar” dedi.
Parayı araca yatırıyorlar
Otomotiv sektörü veri ve analiz şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, sadece sıfırda değil, ikinci el piyasasında da yatırım amaçlı alımların hız kazandığına dikkat çekerek, şöyle devam etti: “Dolar yükseliyor, faiz oranları çok düşük. Dolayısıyla tüketici parasını nasıl koruyacağını hesap etmeye başlıyor. Çünkü bakıyor ki, son bir yılda ikinci el fiyatları yüzde 80, sıfır km araç fiyatları ise yüzde 40’a yakın artmış. Bu nedenle faize yatırmak yerine araç almayı tercih ediyor. Böylece parasını koruyor. Önceki gün Ankara’daki bir bayinin kapısı açılır açılmaz insanlar hücum etmiş. Çünkü araç yok. Parası olan olmayan herkes araç alıp, satın aldığı malın değerlemesini bekleyecek duruma geldi.”
Otomobil piyasasındaki arz sorununa rağmen artan döviz kuru paralelinde fiyatlar yükselmeye devam ediyor. Kısa süre öncesine kadar en fazla ayda bir kere fiyat güncellemesi yapan markalarda, artık bu süre çok daha kısalmış durumda. Kasım başında hemen hemen tüm markalar fiyatlara kur güncellemesi yapmıştı. Aybaşında fiyatlar ortalama yüzde 5’e yakın artmıştı. Otomotiv sektörü veri ve analiz şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, fiyatların kasım ayında yüzde 2-4 arasında ikinci kez güncellendiğine dikkat çekti. Yalçın, “90’lı yılların ikinci yarısında yüksek enflasyonun yaşandığı dönemde ayda üç kez zam yapılırdı. Sanırım o dönemlere geri dönüş oldu. Kur artışı bunu kaçınılmaz kılıyor.“ Kasım ayında yapılan 2 güncellemeyle birlikte, son bir yılda sıfır km araçlara yapılan zam oranı yüzde 40’a ulaştı. Kurdaki gidişata bağlı olarak önümüzdeki günlerde yeni zamların gündeme gelebileceği beklentisi sürüyor.
İkinci el fiyatı sıfırı geçti
Sıfır km araçlarda yaşanan bulunurluk sorunu, ikinci el araçlara yönelik talebi artırmaya devam ediyor. Sektör temsilcilerinin aktardığına göre, bazı modellerin ikinci el fiyatları, sıfır km’ye göre 10-15 bin TL daha yüksek fiyatla satılıyor. Sadece son iki haftada ikinci el oto fiyatlarının yüzde 10’a yakın yükseldiği belirtilirken, yılsonuna kadar aynı oranda yeni bir zam daha bekleniyor. 2022 Mart ayına kadar ise beklenen zam oranı yüzde 25.
Rusya'da 250 bin rubleye otomobil sırası
Çip krizi nedeniyle bayilerde sipariş sırasının oluşması, Rusya’da da fırsatçıları harekete geçirdi. turkrus.com haber sitesinin Za Rulem dergisine dayandırarak yaptığı habere göre Rusya’da pek çok yeni modeli edinmek için aylarca, hatta bir yıl sıra beklemek gerekiyor. Bu durumu fırsat bilenler, otomobil bayilerinden aldıkları sıraları, yaklaşık 250 bin rubleye (34 bin TL) satışa çıkarıyor.
