REM uyku davranış bozukluğu (RBD) nedir?
REM uykusu, uyku döngüsünde, kişinin uykuya dalmasının ardından 90 dakika sonra başlayan uyku döngüsünün bir aşamasıdır. REM uykusunda rüyalar ortaya çıkar.
Uykunun REM bölümü sırasında, vücuttaki kaslar genellikle geçici bir felç haline geçer. RBD'li olan kişide, bu felç durumu eksik kimi durumlarda ise tamamen yoktur, bu yüzden kişi hayallerini bazen dramatik veya şiddetli bir şekilde "harekete geçirir".
Geçici kas felcinin olmaması, RBD'li uyuyanların fiziksel olarak ajite edilmelerine, aktif olarak uzuvlarını hareket ettirmelerine, yataktan ayrılmalarına ve uyanık olmakla bağlantılı diğer eylemlerde bulunmalarına neden olur.
Bazı durumlarda, RBD'li insanlar kendilerine veya yatağı paylaştıkları kişilere zarar verebilir. Kişi saldırgan veya korkutucu bir rüya görüyorsa, şiddetli hareket riski daha yüksektir. Eğer kişi uyanırsa, rüyasını hatırlayabilir, ancak herhangi bir harekete geçtiği konusunda hiçbir fikri yoktur.
Her REM evresinde bir bölüm meydana gelebilir, bu da gecelik dört civarındadır. Nadir durumlarda yalnızca haftada bir kez veya ayda bir kez bile oluşabilir. Bölümler, REM uykusunun daha sık olduğu sabah saatlerine doğru ortaya çıkma eğilimindedir.
Belirtiler
RBD'li bir kişi uyurken aşağıdaki davranışları gösterebilir:
-
Konuşma
-
Haykırma
-
Bağırma
-
Fiziksel olarak çarpma
-
Vurma ve tekme atma
-
Lanet okuma
-
Uyurgezerlik
Evli veya yatağını paylaşan diğer insanlar, uyanma konusundaki bu davranışlarla ilgili endişeleri artırabilir.
RBD 'li kişilerin yaklaşık yüzde 38'i Parkinson hastalığı, Lewy vücut demansı veya çoklu sistem atrofisi gibi diğer nörolojik hastalıklar geliştirebilir. Bazen RBD, diğer nörolojik hastalıkların semptomlarından 50 yıl önce ortaya çıkabilir.
Bunu yaşayan insanlar daha sonra, daha ciddi bilişsel, duygusal ve nörolojik problemler geliştirebilir:
-
İlgisizlik
-
Dikkatin daha düşük olması
-
Bilişsel konular
-
Yönetici işleyişinde sorunlar
-
Kaygı
Nedenler
RBD'nin kesin nedeni belirsizdir. Bazen, RBD, bazı ilaçlara karşı olumsuz bir reaksiyon olabilir ve ilaç alınması sırasında ortaya çıkabilir. Alkol bağımlılığı yaşayan ve aniden alkol almayı bırakan kişiler RBD yaşayabilir.
Yapılan araştırmalar, antidepresan ilaçların RBD'yi kullanıcıların yüzde 6'sına kadarki bölümünde tetiklemeye neden olduğunu göstermektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda elde edilen veriler RBD'yi travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) ile ilişkilendirmiştir ve bu uyku sorunu son zamanlarda travma yaşayan insanlarda ortaya çıkabilir.
Teşhis
Teşhisin kesinleşmesi için, parasomni ile başa çıkma deneyimi olan özel bir uyku merkezinde bulunan doktorlar, RBD semptomları olan bir kişiyi incelemelidir. Doktor RBD veya uyku apnesi gibi diğer uyku bozukluklarını test etmek için bir uyku çalışması isteyebilir. Bir uyku çalışması sırasında, kişi gece boyunca özel bir tesiste kalacaktır.
Sağlık ekibi uyku ve solunum aktivitesini, beyin hareketini ve kas hareketini izleyecektir. Burada REM uykusu sırasında kas paralizisinin olup olmadığı tespit edilebilir. Yapılan inceleme ayrıca diğer muhtemel sebepleri veya parasomnia'yı da hariç tutacaktır.
RDB Tedavisi
RBD tedavisi genellikle başarılıdır. Hastalığın yönetimi genellikle reçeteli ilaçları ve uyku alışkanlıklarını uyarlamayı içerir.
İlaçlar
Hangi semptomların olduğuna bağlı olarak, RBD vakalarında bir takım ilaçların etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Benzodiazepin kategorisindeki düşük dozda klonazepam, RBD'li kişilerin yaklaşık yüzde 90'ında yardımcı olabilir. Bu ilaçlar kas aktivitesini baskılayarak vücudu uyku sırasında rahatlatır.
Klonazepam etkisi yeterli gelmezse, bazı antidepresanlar veya melatonin uyku sırasındaki şiddetli davranışı sakinleştirmeye yardımcı olabilir.
Obstrüktif uyku apnesi, demans ve yürüyüş bozuklukları hastalığına olan bireyler, klonazepam kullanırken dikkatli olmalıdırlar. Yaşam tarzı değişiklikleri
RBD'li hastalarda uyku alışkanlıklarının düzenlenmesi doğrultusunda, uyku yoksunluğunu önlemek ve alkolden kaçınmak için öngörülebilir bir uyku-uyanıklık döngüsünün benimsenmesi gibi birkaç önlem vardır.
Aşağıdaki stratejiler, bir kişinin durumu ve uyuma ortağını güvende tutmasına yardımcı olabilir:
-
Yerde bir şilte kullanın, yatağın etrafına yastıklar yerleştirin veya yatağı bir duvara yerleştirin.
-
Yastıklı yatak örtüleri kullanın
-
RBD'li kişi gece uyanırsa, mümkünse zemin katta uyumalıdır.
-
Mobilyaları ve keskin nesneleri yataktan uzak tutun.
-
Potansiyel olarak tehlikeli nesneleri odadan çıkarın.
-
Yatağı pencereden uzağa hareket ettirin.
-
Yatak ortakları, RBD semptomları kontrol altına alınana kadar ayrı bir odada veya yatakta uyumalıdır.
RBD'de yer alan hareketler zaman içinde daha şiddetli bir şekilde büyüyebilir. RBD'nin tedavi edilmesi, gece boyunca yaralanmaları önleyebileceği için önemlidir. Muayene altta yatan bir nedeni vurgulamıyorsa, ilaç semptomları kontrol etmeye yardımcı olabilir ve genellikle komplikasyon olmaz.
Altta yatan bir nörolojik hastalık semptomlara neden oluyorsa, görünüm hastalığın ciddiyetine bağlı olacaktır. RBD, REM uykusundayken kas hareketinin durmadığı bir durumdur ve bir kişi hayallerindeki olayların "harekete geçirmeye" başlamasına neden olur.
Bu genellikle şiddetli bir dönüş alır ve vurma ve bağırmayı içerebilir. RBD'li kişi yataktan fırlayabilir veya uyurken dolaşabilir. Özel bir uyku merkezi, durumu teşhis edebilmelidir. Tedavi, uyku saatlerinde yaralanma riskini azaltmak için ilaç ve yaşam tarzı ayarlarını içerir.
