Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan seçimler için 14 Mayıs'ı işaret ederek, 10 Mart'ta seçim kararı alacağını belirtti. Bu açıklamalardan sonra gözler seçim takvimine çevrildi.
AK Parti seçimde nasıl bir strateji izleyecek, slogan ve seçim beyannamesi ile ilgili hazırlıklar başladı mı? Seçim beyannamesi ne zaman açıklanacak? MHP ile ortak liste olacak mı?
AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Ali İhsan Yavuz, tüm bu merak edilen soruları A Haber'de cevapladı.
İşte o açıklamalardan satır başları;
"HER ŞEY ÇOK NET"
Aslında hiçbir şey anlatıldığı kadar karışık değil. Ama piyasada konuşulanlara, söylenilenlere, tartışılanlara baktığınızda sanıyorsun ki mevzuatta da bir karışıklık var ya da bilinmeyen noktalar var. Aslında hiçbir şey karışık değil. Bilinmeyen hiçbir taraf yok. Aslında her şey çok net.
"FESİH DEĞİL SEÇİM YENİLEME KARARI"
Hem anayasadaki ilgili hükümler 116. maddeyi söylüyorum hem cumhurbaşkanı seçim kanunundaki hükümler hem de milletvekili seçim kanunundaki hükümler net ortada bu konuya ilişkin. Bir kere hem TBMM'nin seçim yenileme kararı alma hakkı var hem de cumhurbaşkanının. Bir kere adı seçim yenileme kararı. Fesih değil.
Fesih çünkü yine anayasanın 116. Maddesine dayalı olarak söylüyorum fesih ortadan kaldırmayı ifade eder. Yani o artık görev yapamaz. Feshettiğiniz yer artık görev yapamaz. Halbuki anayasanın 116. maddesinin ilgili fıkrası diyor ki bir sonraki yani diğeri seçilene kadar görevi devam eder. Dolayısıyla bu fesih değil. Birlikte seçime götürme meselesi yani seçimin yenilenmesi durumu.
SÜREÇ NASIL İŞLER?
Dolayısıyla bu seçimin yenilenmesi durumu iki şekilde ortaya çıkar. Bir TBMM 5'te 3 çoğunlukla karar alır ama TBMM karar aldığında otomatik olarak seçim takvimi işlemez. Seçim takviminin ne zaman başlayacağı, daha doğrusu seçimin ne zaman yapılacağına ilişkin tarihi de ortaya koyar. Bu konuda hüküm çok açık. Hem cumhurbaşkanı seçim kanununda hem de milletvekili seçim kanununda çok açık. TBMM 5'te 3 çoğunlukta karar alır. Bu kararda ne zaman seçime gidileceği hangi gün oy verileceğini de karara bağlar. Bu birinci yöntem.
İkinci yöntem cumhurbaşkanının karar alması. Yine 116. madde bunu öngörüyor. Cumhurbaşkanı seçim kararı seçimin yenilenmesine ilişkin karar aldığında otomatik olarak süreç başlar ve cumhurbaşkanı aldığı kararda seçimin nasıl ve ne zaman yapılacağına ilişkin bir hüküm ortaya koymaz. Sadece seçimin yenilenmesine karar verir. Ondan sonraki süreç kanunlarımızda otomatik olarak karara bağlanmıştır.
Mesela yine cumhurbaşkanlığı seçim kanunun 3. maddesinin 4. fıkrasına göre cumhurbaşkanı kararı alır almaz o kararı takip eden 60. gününden sonraki ilk Pazar seçim olur. Ve hemen kararı aldıktan sonraki 48 saat içerisinde Resmi Gazete'de yayımlanır. Yayımlandıktan sonraki 1 hafta içinde de resmi istifa süreci işler. Gördüğünüz gibi aslında her şey çok açık ve net.
90 GÜN MÜ 60 GÜN MÜ?
Bu konuda aslında kanunlar hiyerarşisiyle konuyu çözmeniz mümkün. Dünyanın hiçbir yerinde bizimki kadar seçim kanunu yok açıkçası. 5 tane seçim kanunu var.
Siyasi partiler yasasını ayrı tutuyorum onun dışında 5 ayrı seçim kanunu var. Bu 5 ayrı seçim kanununda nelerin yazdığını iyi bilmeniz gerekir. İkincisi bu seçim kanunlarının hangisine öncelikle uyulması gerektiğine de bir karar vermeniz gerekiyor. Bunu aslında hukuk sistemimiz karara bağlamış. Keşke 5 tane olmasaydı 1 tane seçim kanunumuz olsaydı ya da esasa ilişkin 1 tane usule ilişkin 1 tane toplam 2 tane olsaydı ama böyle değil. Biz bunu da değiştirmek istiyoruz. Sayın Cumhurbaşkanımızın direktifleriyle çalışmamızı da yaptık. Ama bu Meclis tablosunda bu biraz zor ama imkan bulduğumuzda açıkçası bu kadar seçim kanunlarıyla değil de tek bir seçim kanununa bu işi indirgemeyi en azından 2 seçim kanunundan daha fazla olmayacak şekilde esas ve usule ayırmak suretiyle bir sistem kurgulamayı öngörüyoruz ve istiyoruz.
Ama bugün için elimizde bu 5 seçim kanunu var. Öncelikli hangisine uyulacağı konusunu da aslında sistemimiz hukuk karara bağlamış. Mesela bir üst mevzuat varken bir alttaki baz alınmaz. Örneğin anayasa varken kanuna göre davranılmaz. Kanunla yönetmelik çelişiyorsa yönetmelik değil de kanun esas alınır.
MUHALEFETİN "ERDOĞAN'IN ADAYLIĞI" İDDİASI
Bu da çok garip gerçekten anlaşılır gibi değil. Ben piyasada kim ne kadar ne söylemişse hepsini taradım açıkçası. Bir kere bu fikri ileri sürenler hep CHP'li ya da o zihniyete katkı sağlamak isteyen hukukçular. Halbuki sosyal demokrat sayacağımız AK Partili olmayan bir takım kesimler bile bunun doğru olmadığını söylüyor. Orada daha büyük bir oranda ittifak var. Mesela Ersan Şen gibi bir takım hukukçular. Yani AK Partili olmadığı ve AK Parti'ye yoğun ve şiddetli eleştiriler getirdiğini düşündüğümüz bir takım hukukçular bile o görüşe katılmıyor. Zaten katılmak imkansız.
Neden? Bunu ileri sürenler iki gerekçe ortaya koyuyor. Diyorlar ki cumhurbaşkanı anayasa değişikliğinde önceki kanuna değil de yeni kanuna tabii olduğunu yazması gerekirdi diyor. Bu yazılması onun için olamaz diyorlar. İki 101. Maddenin değişmiş olması gerekirdi halbuki değişmedi çünkü önceden de 5+5 vardı şimdi de 5+5 var değişmedi bu iki sebeple cumhurbaşkanının bu ikinci dönemi olur birinci dönemi olmaz diyorlar ikisinin de yeri yok.
101. maddenin değişip değişmediğini nereden anlayacağız bütün kelimeleri değişmek mümkün mü? Hangi hükmü değişseniz hangi kanunu değişseniz bütün kelimeleri ortadan kaldırma şansınız yok aynı kelimeleri kullanıyorsunuz. Ama değişip değişmediğini nereden anlayacaksınız çerçeve kanundan anlayacaksınız. 2017'deki ilgili çerçeve kanun 7'nci maddesi diyor ki anayasanın 101. maddesi başlığıyla birlikte tamamen aşağıdaki şekilde değişmiştir. Bakın çürüdü. Neye dayandıracağınız belli. Bu rastgele söylemlerle olmaz.
Anayasa mahkemesine 2012'de cumhurbaşkanlığı seçim kanunu düzenlendi ve önceki seçilmiş olan cumhurbaşkanları o seçildiği rejime tabii olacak denmişti CHP 115 milletvekiliyle AYM'ye taşıdı. 5 maddeyle geçici maddenin 1. Fıkrası ittifakla ret olundu ama bir fıkrası ittifakla kabul edildi. O da şuydu siz bundan önceki cumhurbaşkanlarının yeni sisteme göre değil de eski rejime göre davranılacağını düşünüyorduysanız anayasaya hüküm koymanız gerekirdi.
Dolayısıyla olamaz olduğuna ilişkin bir hüküm olmadığına göre o zaman AYM'nin o günkü kararına baktığımızda da hiçbir beis yok. Ama bunun dışında o günden farklı olarak sistem de değişti.
SEÇİM BEYANNAMESİ NE ZAMAN AÇIKLANIR?
Bir süredir Sayın Cumhurbaşkanımızın başkanlığında strateji toplantıları yapıyoruz hatta seçim beyannamesine ilişkin de toplantılar yapıyoruz. Biraz erken başladık gibi görünüyor açıkçası. Elbette 14 Mayıs'a işaret etti Sayın Cumhurbaşkanımız epey bir süre var ama biz çok önceden bütün bu süreçlere hazırlanmayı iyi bilen bir partiyiz. Mesela bize hazır mısınız diyorlar biz de her seferinde şunu diyoruz AK Parti öyle bildiğiniz gibi bir parti değil, AK Parti seçim olur sonraki gün diğer seçimin hazırlıklarına başlar.
Erken mi açıklanacak? Onun kararını Sayın Cumhurbaşkanımız verir. Biz hazırlığımızı yaparız ortaya koyarız Sayın Cumhurbaşkanımızın başkanlığında ara ara onun başkanlığında ara ara farklı şekillerde toplantılarımızı devam ettiriyoruz.
Benim şimdiden hangi tarihte açıklanacağını ilişkin bir şey söylemem mümkün değil partiden hiç kimse de bir şey söyleyemez. Beyanname çalışmalarında bir noktaya geldik. Çok önemli bir mesafe katettiğimizi ve çalışmaları çok sıkı bir şekilde devam ettirdiğimizi söyleyebilirim.
SEÇİMDE GENÇLERE YÖNELİK HANGİ ÇALIŞMA VAR?
Biz gençlere ilişkin AK Parti kurulduğundan bugüne kadar çok şey yaptık. Sayın Cumhurbaşkanımız da özellikle gençlerin siyasette var olması istikametinde her seferinde teşvik eden oldu her seferinde bu noktaya ilişkin önünü açtı Sayın Cumhurbaşkanımız.
Bu sefer gençlerle bir başka iklim yakaladık. Mesela 'İlk oyum AK Parti'ye, İlk oyum Erdoğan'a' adı altında Türkiye'nin her yerinde gençlerle buluşturduk Sayın Cumhurbaşkanımızı. Cumhurbaşkanımız gençlerle 36 ayrı yerde bir araya geldi. Seçim beyannamesinde gençlere özel çok önemli bir bölümün olmasını istiyoruz.
MHP İLE ORTAK LİSTE OLACAK MI?
Birçok şeye aynı noktadan bakıyoruz, karar vermemiz kolay.
Henüz tartışılan bir konu değil, masaya gelen mesele değil.
6'LI MASANIN ADAYI KİM OLACAK?
Benim bir kanaatim var. Ben diyorum ki ne Mansur Yavaş ne Ekrem İmamoğlu ne de Kemal Kılıçdaroğlu olmayacak diye bir tahminim var. Hatta Meral Akşener'i de katıyorum. Bu dördünden başka bir isim olacağı şeklinde benim bir kanaatim var.
Bu sorunun cevabını değil ben 6'lı masadan herhangi birisi bile şu anda size veremez.
HDP konusunda HDP bu masanın çok net bir şekilde ortağıdır. Bu 6'lı masa artı HDP diye düşüneceksiniz. Ayağı mıdır direği midir sütunu mudur nedir ben onu bilmem. Ama ortağıdır HDP. Bugün HDP eğer ben başka bir aday çıkartacağım diyorsa 6'lı masanın işine geldiğini düşündükleri içindir. Ya da bu işe daha yukarılardan organize etmeye çalışan belirlemeye çalışan bir takım yerlerin kararıdır diye düşünmem mümkün.
KHK ile çıkartılan herkesin yeniden göreve döndürüleceğini dile getirmek nasıl bir anlam ifade ediyor. FETÖ ve unsurlarına dönük böyle mülayim yumuşak sempatik mesajlar vermek durup dururken ne anlama geliyor onu düşünmemiz gerekiyor.
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK? 10 SORUDA CUMHURBAŞKANI SEÇİMİ
1- Seçimin yenilenmesi kararı nasıl alınır?
Anayasa'nın 116. maddesine göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebiliyor. Cumhurbaşkanının da seçimlerin yenilenmesini kararı alma hakkı bulunuyor. Bu şekilde yenileme kararı verilmesi halinde genel seçim ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak.
2- Seçimin yenilenmesi kararı alındıktan kaç gün sonra seçim yapılır?
Cumhurbaşkanı Seçim Kanunu'nun 3'üncü maddesine göre, seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde bu karar 48 saat içinde Resmi Gazete'de yayımlanacak ve 60. günü takip eden ilk pazar günü Cumhurbaşkanı ile milletvekili genel seçimi birlikte yapılacak.
3- Seçimin yenilenmesi kararı alınırsa, mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder mi?
Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu'nun, "Seçim sistemi ve uygulanması"nı düzenleyen 4. maddesinin 4. fıkrası, "Cumhurbaşkanının görev süresinin dolması veya seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi ya da seçimlerin tamamlanamaması hallerinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder." hükmünü içeriyor.
4 - Seçim yasalarında yapılan değişiklikler ne zaman uygulanır?
Anayasa'nın 67. maddesinin son fıkrası, "Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz." hükmünü içeriyor.
Seçimlerde yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajını yüzde 7'ye indiren, ittifakın aldığı oyların milletvekili hesabı ve dağılımını değiştiren Milletvekili Seçimi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6 Nisan 2022'de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Buna göre, seçim yasasında yapılan son değişiklik, 6 Nisan 2023'ten sonra yapılacak seçimlerde uygulanabilecek.
5- Seçim yasasındaki değişikliğinin uygulanmasında geçen bir yıllık süre için, "seçimin başlangıç tarihi" mi "oy verme günü" mü esas alınır?
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), 4 Mart 2011 tarihli 40 sayılı kararıyla, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 5980 Sayılı Kanun'un uygulanma süresini tartışmıştı. Kurul, seçimin 12 Haziran 2011 Pazar günü yapılmasına karar verildiğini, seçim yasasına ilişkin değişikliklerin ise 10 Nisan 2010 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girdiğini belirtmişti. Kurul, yasa değişikliğinin uygulanmasına ilişkin hesaplamada "oy verme tarihini" esas almıştı. YSK'nin bu kararı diğer seçimlerde de uygulanacak. Bu durumda, hesaplamada "oy verme günü" esas alınacak.
6- Seçim kararı alınmasının ardından YSK'de süreç nasıl işleyecek?
Seçim tarihine ilişkin kararın alınmasının ardından YSK, Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi için takvimi belirleyip seçimin başlangıç tarihini duyuracak. YSK, iki seçim için tek takvim hazırlayacak. Seçimin iş ve işlemlerini yürütecek YSK'de seçimle ilgili tüm süreçler bu takvime göre işleyecek.
7- Cumhurbaşkanı seçiminde ilk oylamada çoğunluk sağlanamazsa, ikinci oylama ne zaman yapılacak?
Çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü seçmenler bir kez daha sandık başına gidecek. Bu seçime, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama referandum şeklinde yapılacak. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilecek.
8- Seçime giren siyasi partilerin baraj hesaplaması nasıl yapılacak?
Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmesi için ya tek başına ülke seçim barajını geçmesi ya da bir ittifak içerisinde yer alması ve bu ittifakın toplam oyunun geçerli oylara göre belirlenmiş ülke barajını geçmesi gerekecek.
9- Yeni seçim yasasına göre, ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?
Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. maddesine göre, ittifakta yer alan partilerin ayrı ayrı yüzde 7'yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7'yi geçtiğinde ittifak içindeki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.
10- İttifak içindeki partilerin milletvekili sayıları nasıl hesaplanacak?
Oy toplamı genel barajı geçtiği takdirde, ittifakı oluşturan siyasi partilerin milletvekili sayıları, ittifakın aldığı toplam milletvekili sayısının, her partinin aldığı oy oranına göre dağıtılarak hesaplanacak.
