Kazakistan’da 1986’da yaşanan Jeltoksan Olayları, bağımsızlık yolunda en önemli dönemeçlerden biri olarak tarihe geçti. Almatı sokaklarında başlayan bu direniş, Sovyetler Birliği’nin dağılma sürecini hızlandırdı.
JELTOKSAN OLAYLARI NASIL BAŞLADI?
Jeltoksan Olayları, Kazak Türkçesiyle Jeltoksan Köterilişi; Sovyetler Birliği Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov’un, Kazakistan Komünist Partisi Birinci Sekreteri olan Kazak kökenli Dinmuhammed Kunayev’i görevden alarak yerine Rusya’dan Genadi Kolbin’i atamasıyla Aralık 1986’da başkent Almatı’da başlayan protestolardır. "Jeltoksan", Kazak Türkçesinde "aralık" anlamına gelir. Bu atama Kazaklar için bardağı taşıran son damla oldu. Kazakistan Devlet Üniversitesi’nde öğrenciler öncülüğünde başlayan bu gösteriler kısa sürede büyüyerek Kazak halkının özgürlük ve bağımsızlık mücadelesinin önemli bir sembolü haline gelmiştir. Kazak halkı, o günleri "Jeltoksan" (Aralık) adıyla anıyor.
ALMATI SOKAKLARINDAKİ DİRENİŞ
17 Aralık’ta binlerce öğrenci ve vatandaş Brejnev Meydanı’nda toplandı. Ancak, Sovyet yönetimi sert müdahalede bulunarak Moskova’dan 70 bin asker sevk etti. Silahsız Kazak gençlerinin üzerine ateş açıldı, çok sayıda kişi yaşamını yitirdi. 17-18-19 Aralık tarihlerinde Brejnev Meydanı'nda 200 kişi hayatını kaybetti.
SOVYETLER İÇİN BİR DÖNÜM NOKTASI
Jeltoksan Olayları, yalnızca Kazakistan için değil, diğer Sovyet Cumhuriyetleri için de bir ilham kaynağı oldu. Gürcistan, Ermenistan, Baltık ülkeleri ve Ukrayna gibi birçok halk, benzer taleplerle bağımsızlık mücadelelerine başladı.
BAĞIMSIZLIK YOLUNDA ATILAN İLK ADIMLAR
Jeltoksan Olayları’nın ardından Kazakistan'da önemli gelişmeler yaşandı. 24 Nisan 1990’da devlet başkanlığı makamı tesis edildi ve 1 Aralık 1991’de yapılan seçimle Nursultan Nazarbayev ilk devlet başkanı seçildi. 16 Aralık 1991’de ise Kazakistan bağımsızlığını resmen ilan etti.
JELTOKSAN’IN TARİHSEL ÖNEMİ
Jeltoksan Olayları, Kazak halkının özgürlük ateşinin hiçbir zaman sönmediğini ve bağımsızlık için her türlü bedeli ödemeye hazır olduğunu gösterdi. Bugün, Kazakistan’ın bağımsızlık yolunda ödediği bedellerin bir simgesi olarak hafızalardaki yerini koruyor.
