Cezayir'de Abdulaziz Buteflika, 4 dönem yürüttüğü 20 yıllık cumhurbaşkanlığı dönemiyle birlikte ülkenin yakın tarihine şahitlik ettiği, aralıklarla 60 yıl süren kamu görevini de geçen salı günü noktaladı.
Cezayirliler Buteflika'dan sonra 'Üç B gitmeli' sloganıyla sokağa iniyor
Cezayirliler 'kara dönemin' geri dönmesinden korkmuyor
Cezayir Cumhurbaşkanı Buteflika, yaklaşık 1,5 ay süren ülke genelindeki kitlesel protestoların gölgesinde ordudan gelen "muhtıra" benzeri uyarılar sonucu istifa etti.
Fas'ın Vecde kentinde 1937'de dünyaya gelen Buteflika, Cezayir'in bağımsızlık mücadelesine genç bir nefer olarak katıldıktan sonra özgürlüğüne kavuşan ülkesinde kamu görevine Gençlik, Spor ve Turizm Bakanı olarak başladı.
Ardından 1963'te, henüz 20'li yaşlarındayken Dışişleri Bakanı olan Buteflika, modern tarihin en genç dışişleri bakanları arasında yer aldı. Buteflika, 1979'a kadar devam eden Dışişleri Bakanlığı döneminde ülkesinin yaşam kaynağı petrol rezervlerinin işlenmesi üzerine Fransa ile müzakereler gibi önemli görevler de üstlendi.
Buteflika, bu dönemde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Başkanlığını üstlendiği sırada Filistin direnişinin sembol ismi Yasir Arafat'ı Genel Kurul'da konuşmaya davet etmesiyle dikkati çekti.
Cezayir'de bağımsızlık liderlerinden Huari Bumedyen'in 1978'de ölümünün ardından Şazli bin Cedid ordunun desteğiyle cumhurbaşkanı oldu. Cezayir'in yeni siyasi arenasında kendisine yer bulamayan Buteflika, hakkında açılan yolsuzluk dosyalarının gölgesinde 1981'de gönüllü sürgün hayatını seçti.
Buteflika, ülkesinden ayrı kaldığı bu dönemde Birleşik Arap Emirlikleri'nin kurucu lideri Şeyh Zayid bin Sultan Al Nahyan'a danışmanlık yaptı.
Cezayir, 1990'larda çok partili döneme geçmeye çalışırken İslami Selamet Cephesi'nin seçimi kazanması ve ordunun seçimleri iptal ederek yönetime el koymasıyla 200 bin cana mal olan bir iç savaşa sürüklendi.
İç savaş döneminde birçok devlet görevini reddeden Buteflika, 1999'daki seçimlerde 6 rakibinin çekilmesiyle Cezayir'de yönetimin başına geldi.
Buteflika'nın altın çağı
Abdulaziz Buteflika, cumhurbaşkanlığının ilk yıllarında içeride Cezayir'in "kara dönemi"ni sonlandırırken, uluslararası arenada da ülkesini yeniden konumlandıran birçok adım attı.
ABD'deki 11 Eylül saldırıları sonrası yeni dünya düzeninde Batı'yla ilişkiler geliştiren Buteflika, içeride de 2005 yılında genel af ilan ederek ulusal uzlaşı projesi başlattı.
Çalışmaları karşısında rejim ve halk tarafından sevilen Buteflika'nın anayasaya göre iki dönemlik azami görev süresi dolarken, 2008 yılında anayasa değişikliğiyle yeniden adaylığının önü açıldı ve seçimleri kazandı.
Arap Baharı'nın teğet geçtiği Cezayir
Orta Doğu ve Kuzey Afrika genelinde Arap Baharı isimli süreç başladığında iç savaştan yorgun düşen Cezayir, petrol gelirleriyle elde ettiği refahla uyguladığı sosyal politikaların yanı sıra seçim, parti, dernek ve basın kanunlarını kapsayan bir dizi reform gerçekleştirdi. Buteflika'nın imzasını taşıyan bu adımlar muhalifler tarafından halkın sokağa çıkmasını engellemek için "kozmetik adımlar" şeklinde tanımlandı.
Buteflika, 2013'te geçirdiği beyin kanaması ve felç sonucunda tekerlekli sandalyeye mahkûm oldu. Sağlığı hakkında çıkan dedikodular sıradan hale gelen ve gözlerden uzak kalmayı tercih eden Buteflika, 2014 yılında yeniden cumhurbaşkanı seçildi.
Buteflika'nın 2014 seçimlerinde tekerlekli sandalyede oy kullanırken çekilen görüntüleri, son dönemde kendisiyle ilgili haberlerde en çok kullanılan fotoğraflar arasında yer aldı.
Buteflika'ya kukla suçlaması
Cumhurbaşkanı Buteflika, sağlığının giderek kötüleştiği son yıllarda yavaş yavaş halk desteğini de kaybetti.
Cezayirliler, ciddi sağlık sorunlarına rağmen görevde kalan Buteflika'ya "kukla" suçlaması yöneltmeye başladı. Ülkeyi aslında Cumhurbaşkanı'nın değil, kardeşi Said Buteflika, rejimin partisi Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN), güvenlik bürokrasisi, rejime yakın iş adamları oligarşisi ve ordudan figürlerin yer aldığı Fransızca "Güç" diye isimlendirdikleri bir kliğin yönettiği halk arasında sıklıkla dile getirilir oldu.
Buteflika'nın İsviçre'de tedavi gördüğü sırada Nisan 2019 seçimleri için beşinci dönem adaylığını açıklamasıyla Cezayirlilerin sabrı taştı. Ülke genelinde sokaklara dökülen halk, Buteflika'nın görevi bırakmasını istedi.
Protestolar üzerine Buteflika, 11 Mart'ta sürpriz bir açıklamayla cumhurbaşkanlığı seçimlerini ertelediğini, adaylığını geri çektiğini ilan ederek yönetimde kapsamlı reform vaadiyle sokakları yatıştırmaya çalıştı.
Cezayir sokağı ve muhalefet, Buteflika'nın adaylıktan çekilmesini ilk başta memnuniyetle karşılarken, seçimlerin belirsiz bir tarihe ertelenmesiyle cumhurbaşkanının görev süresinin "ucu açık bir şekilde uzatılmasına" karşı protestolarını sürdürdü.
Ordu ilk başta olaylara uzak dursa da protestoların sürmesiyle 26 Mart'ta Buteflika'yı görevden uzaklaştıracak adımların atılması çağrısı yaptı.
Buteflika'nın "28 Nisan'a kadar istifa edeceğim" açıklamasını yetersiz bulan Genelkurmay Başkanı Ahmed Kayid Salih, 2 Nisan'da derhal istifa etmesini istedi. Buteflika, bu çağrıdan saatler sonra istifasını açıkladı.
Buteflika'nın ev kıyafetiyle istifa dilekçesini sunduğu görüntülerin devlet televizyonu tarafından yayımlanması, rejim tarafından gözden çıkarıldığı yorumlarının yanı sıra sağlığının iyice kötüleştiği iddialarının da doğruluğunu ortaya koydu.
Özür ve af dileyerek veda etti
Veda mektubunda halkından özür dileyerek, yönetimi süresince yaptığı hatalardan dolayı bağışlanma isteyen Buteflika, şu ifadeleri kullandı:
"Ben de bir insanım ve hatalardan arınmış değilim. Sizlerden sözlü olarak ya da fiilen işlediğim kusurlar karşısında özür ve bağışlanma talep ediyorum. Bugün (istifayla) sıradan bir vatandaş olmam, Cezayir'in 21. yüzyıla öncekilerden çok daha iyi bir şekilde girmesine verdiğim katkılardan gurur duymama engel değil."
Cezayirliler Buteflika'yı ülkelerini iç savaşın karanlık döneminden çıkarmasının yanı sıra tekerlekli sandalyede devletin zirvesinde kalma çabasıyla anacak.
Cezayir ise şimdi, 20 yıllık Buteflika iktidarının ardından değişim rüzgarlarının gölgesinde yeni bir döneme hazırlanıyor.
