GÜNEŞ LEKELERİNİN ÇOĞU DÜNYA BÜYÜKLÜĞÜNDE
Güneş bizden 149 milyon kilometre kadar uzakta olabilir. Ancak Ulusal Bilim Vakfı tarafından finanse edilen Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu ile gökbilimciler gezegenimize hayat veren yıldızı adeta mikroskop altında izliyormuş gibi görünüyor.
Hawaii'deki gözlemevi Güneş'in süper net fotoğraflarını çekmek; güneş lekeleri, patlamalar ve koronal kütle atımları dahil olmak üzere ‘uzay havasını’ etkileyen Güneş faaliyetlerinin manyetik alanını ölçmek için inşa edildi.
Bu olaylar Dünya'daki elektrik şebekelerini ve telekomünikasyon sistemlerini bozarak vahim sonuçlar doğurabiliyor. Mesela Mart 1989'da meydana gelen bir Güneş patlaması Kanada'nın Quebec eyaletinin tamamında 12 saatlik bir elektrik kesintisine neden olmuştu.
300 MİLYON DOLARA MAL OLAN GÖZLEMEVİNİN İNŞASI EPEY ÇALKANTILI OLMUŞTU
Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu'nun görüntüleri olağanüstü ayrıntıları gözler önüne seriyor.
Güneş gözlemevi Maui Adası’nın üzerinde yükseliyor ve deniz seviyesinden 3 kilometre yükseklikte bulunan sönmüş yanardağ Haleakalā'nın tepesinde yer alıyor. Hawai dilinde Haleakalā ismi ‘güneşin evi’ anlamına geliyor.
Vakıf yöneticileri, zirvenin gökbilimcilerin Güneş tacını daha iyi incelemelerine olanak tanıyan özel çevresel koşullara sahip olduğunu söylüyor. Ancak burası birçok Hawaiili için atalarını saygıyla anmak ve dua etmek için manevi bir yer ve bir nevi kutsal bir topraklar. Yerli halk yıllar boyunca gözlemevinin inşasını protesto etti ve durdurmaya çalıştı. Ancak açılan davalara ve küresel bir salgına rağmen teleskop projesi tamamlandı.
New images from the @NSF's Daniel K #InouyeSolarTelescope! Light bridges, sunspots, and other structures are featured. These images were drafted from data obtained during the first Cycle of observations, previewing the exciting science underway: https://t.co/VHHorpslmp #NSFfunded pic.twitter.com/68CRRIQ8St— NatlSolarObservatory (@NatSolarObs) May 19, 2023
BİR GÜNEŞ LEKESİNE YAKINDAN BAKILDIĞINDA UZUN VE KOYU RENKLİ LİLER GÖRÜLÜYOR
Gözlemevine göre, görselde görülen güneş lekelerinin çoğunun büyüklüğü Dünya kadar, hatta bazıları daha büyük. Lekeler, Güneş yüzeyinin diğer kısımlarından daha soğuk olduğu için koyu renkte görünüyor ve manyetik alanların birbirine teması halinde Güneş patlamalarına neden olabiliyor.
Görüntülerden bazıları, güneş lekelerini kesiyor gibi görünen ‘ışık köprülerini’ gözler önüne seriyor. Bu oluşumların bir güneş lekesinin parçalanmasının başlangıcı olduğu düşünülüyor. Bilim insanları bu yapıların ne kadar derinde oluştuğunu henüz bilmiyor.
AVRUPA UZAY AJANSI VE NASA GÖREVLERİNDE ÇALIŞACAK
'Işık köprüleri'nin bir güneş lekesinin parçalanmasının başlangıcı olduğu düşünülüyor.
Teleskop ayrıca Güneş’in yüzeyindeki düşük aktiviteli ‘sessiz bölgeleri’ de yakaladı. Güneş'in etrafındaki atmosferik katmanda, küçük manyetik alan kümelerinden çıkan uzun ve koyu lifler yer alıyor. Gördüğünüz gibi bunlara yakından bakıldığında tüylü bir halı ya da paspasa benziyor
The first ever sunspot observations from a telescope (by Galileo), versus the newly released sunspot images from the @NSF's Inouye Solar Telescope. We’ve come a long way! pic.twitter.com/FrmaIn2TgP— Dr. Ryan French (@RyanJFrench) May 21, 2023
Çalışmalarına yeni başlayan teleskop, uzayda veri yakalayan diğer teleskoplarla iş birliği yapacak. Avrupa Uzay Ajansı ve NASA'nın Şubat 2020'de başlattığı ortak bir görev olan Solar Orbiter, ayrıca NASA uzay aracı Parker Solar Probe ile birlikte çalışacak.
Kaynak: Mashable Türkiye
