Türk ve dünya mutfağında yemekleri tatlandıran en önemli bileşenlerin başında baharat ve aromatik bitkiler geliyor. Sahip olduğu iklim sayesinde birçok türe ev sahipliği yapan Türkiye, bu alanda yaptığı ihracatla da dünyada öne çıkıyor.
Aromatik Bitkiler ve Baharat Üreticileri Derneği (ABÜDER) Başkanı Aydın Acun, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye'de aromatik bitkiler florasında toplamda 600'ün üzerinde tür olduğunu söyledi.
Anadolu ve Trakya'nın birçok bitki türü ve aromatik bitkiye ev sahipliği yapan zengin bir coğrafya olduğunu belirten Acun, Türkiye'de yöresel otları da kapsayan birçok aromatik bitki ve baharatın bulunduğuna dikkati çekti.
Acun, en fazla baharat üretiminin yapıldığı bölgenin Güneydoğu Anadolu olduğunu ifade ederek, "Biz aslında kırmızı biber ülkesiyiz diyebiliriz bu anlamda. Güneydoğu Anadolu Bölgemiz büyük miktarlarda, 350 bin tonlara yaklaşan kırmızı biber üretimi yapıyor. Baharat tarafında ise biz bunu pul biber olarak, acı-tatlı toz biber olarak tüketiyoruz ve kullanıyoruz." dedi.
"İthal ettiğimiz ürünler, iklim şartlarından dolayı üretilemeyen ürünler"
Acun, Türkiye'de en çok tüketilen baharatların başında pul biber, tatlı-acı kırmızı toz biberin olduğunu bildirerek, bunların ardından ithal edilen Hindistan cevizi ve karabiberin geldiğini söyledi. Acun, ayrıca susam, kimyon, çörekotu, sumak, kekik ve nanenin de Türkiye'de en fazla tüketilen baharatlardan olduğunu ifade etti.
ABÜDER Başkanı Acun, ithal edilen baharat ürünlerinin iklim şartlarından dolayı Türkiye'de üretilemediğine, iklim koşullarının el verdiği tüm baharatların neredeyse hepsinin üretiminin yapıldığına dikkati çekerek, "Örneğin kimyon. Türk kimyonu dünyada kaliteli ürün kategorisine giriyor ve üretiminde başarılıyız. O açıdan ülkemizde ticari değeri olan ürünlerin üretimini daha fazla desteklememiz lazım. Coğrafyamız bu konuda gayet uygun. İç Ege, İç Anadolu, Karadeniz ve Akdeniz'in iç taraflarında, tarımsal alanlar olarak kullanılmayan alanlarda kimyon ve diğer aromatik bitkiler üretilebilir." diye konuştu.
Baharat ve aromatik bitkiler sektörünün Türkiye ekonomisine önemli katkı sağladığını vurgulayan Acun, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Baharat ve aromatik bitkiler sektörü hem iç pazar hem dış pazarda ekonomimize geçen sene 60 milyar lira tutarında bir katkı sağladı. Türkiye coğrafyası birçok aromatik bitki üretilmesine çok uygun. Bizim tarımsal üretimden başlayarak satışa kadar, son aşamaya kadar, çok daha geniş çaplı ekonomik boyuta getirilebilecek bir baharat sektörümüz var. İç pazarda olanın ötesinde geliştirilebilir bir potansiyel gösteriyor."
Acun, ABD'nin çok uzun süredir baharat ihracatında Türkiye'nin birinci pazarı olduğuna değinerek, "İkinci sırada Almanya geliyor. Almanya hem kendi potansiyeli hem de etnik nüfus nedeniyle Türkiye açısından önemli bir pazar. Bunları Çin takip ediyor. Özellikle defne yaprağı ve kekik bizim zaten ihracatta 2 tane lokomotif ürünümüz. Türkiye, Çin pazarında da bu ürünlerde önemli bir ülke. Bu ülkelerin arkasından da yine Avrupa Birliği ülkeleri, İngiltere geliyor. Türk baharatı ve aromatik bitkilerini 5 kıta, 156 ülkeye ihraç ediyoruz." şeklinde konuştu.
"Baharat ve aromatik bitkiler net dış ticaret fazlası verdiğimiz sektördür"
Geçen yıl Türkiye'nin ABD'ye 31 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiğini ifade eden Acun, hemen ardından Almanya'ya ise 22 milyon dolarlık dış satım yapıldığını bildirdi.
Acun, "Geçtiğimiz yıl ihracatta 250 milyon dolar bandını geçtik. 2021 yılında geçirdiğimiz iyi yılın ardından 2022 ve 2023, aslında baharat ve aromatik bitkiler ihracatı açısından pozitif yıllar değildi. 2024 ise sektörümüzde başarılı bir ihracat yılı olarak geçti." dedi.
Aydın Acun, 2025'te yapılacak baharat ve aromatik bitkiler ihracatının 2024 yılını geçmesini umduklarını ancak dünya ticaretinde çalkantıların sık görülmesi nedeniyle henüz bir şey söylemek için erken olduğunu belirtti.
"Baharat ve aromatik bitkiler net dış ticaret fazlası verdiğimiz sektördür." ifadesini kullanan Acun, "Neredeyse ihracatımızın yarısı kadar ithalat yapıyoruz. Dolayısıyla ülkemizde dış ticarette arzu edilecek bir kompozisyonu sektörümüz gösteriyor." diye konuştu.
Acun, defne yaprağı ve kekikte Türkiye'nin çok önemli bir oyuncu olduğunu anlatarak, "Defne yaprağında yüzde 50'sinden fazlasını, kekikte de yüzde 50'sine yakınını Türkiye olarak dünyaya biz ihraç ediyoruz. İki ürün de geçen sene ihracat tutarları olarak 70 milyon dolar bandının üzerinde." dedi.
