Şirketlerin hisselerini halka açmaları ve bireysel ya da kurumsal yatırımcıların bu hisselere yatırım yaparak şirket kazancından pay elde etmeleri, aslında borsaların temel işlevlerinden biri. Halka arz edilen hisselerin fiyatları ise şirketlerin değerlemelerine göre değişiyor. Değerlemelerin yapılabilmesi ve şirket hisselerinin halka açılarak seçilen borsada işlem görebilmesi için bazı şartların yerine getirilmesi gerekiyor.
Şartlar yerine getirildiğinde ve hisseler NASDAQ, New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE) ya da Borsa İstanbul’da işlem görmeye başladıktan sonra Midas üzerinden kolayca hisse senetlerini görebilir ve alabilirsin. O zaman odağın hazırsa, borsalarda gördüğün hisse senetlerinin nasıl oluştuğunu öğrenmenin vakti geldi!
1. Bir Şirket Neden Halka Arz Olur?
Şirketlerin nasıl halka arz oldukları konusuna geleceğiz. Ama önce bu halka arzın neden olduğunu anlamamız gerekiyor. Halka arz olma kararı, şirketlerin kendi içinde aldığı bir karar. Bu kararı alırken şirketlerin farklı amaçları olabilir. Bu amaçları ve ne anlama geldiklerini kısaca şu şekilde açıklayabiliriz:
- Finansal destek: Sermayelerini halka açan şirketler, toplayacakları yatırımlar ile yeni işleri için gereken finansmanı sağlıyor.
- Uygun kredi bulma imkanı: Hisseleri borsada işlem gören şirketlerin düzenli olarak denetlendiği bilindiği için güvenilirlikleri artıyor. Bu nedenle bu şirketler özel yatırımcılardan ya da bankalardan daha uygun kredi teklifleri bulabiliyor.
- Şirket tanıtımı: Hisselerini halka arz eden şirketler daha geniş kitlelere yayılıyor ve bu sayede bilinirliklerini artırıyor. Halkla iyi ilişkiler kurması ve işlemlerini şeffaf olarak gerçekleştirmesi, ilerlereyen dönemde şirketin daha güçlü bir şekilde kurumsallaşmasının önünü açıyor.
2. Bir Şirket Nasıl Halka Arz Olur?
Bir şirketin halka arz olması için öncelikle bağlı olduğu ülkenin piyasa kurulunun mevzuatına uyması gerekiyor. Örneğin; Türkiye’de şirketler Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’nun mevzuatına tabi tutuluyor. NASDAQ ya da NYSE gibi öne çıkan Amerikan borsaları için ise şirketin Amerika Birleşik Devletleri Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu şartlarını karşılaması gerekiyor. Kurulların şartlarını yerine getiren şirketler, daha sonra ülkelerindeki borsalarda yer almak için başvuru yapıyor.
Borsaların minimum şirket değerlemesi ya da işlem hacmi gibi limitleri değişebildiği için borsalar her şirkete uygun olmayabiliyor. Şirketler, halka arz büyüklüklerini belirleyebiliyor. Örneğin; bazı şirketler yüzde 60 gibi büyük oranlarda halka açılmayı uygun bulurken, bazı şirketler yüzde 15 oranında halka açılarak çoğunluk hisseyi elde tutmayı tercih edebiliyor. Aynı zamanda şirketler birden fazla kez halka arz da gerçekleştirebiliyor. Yani bir şirketin önce küçük bir oranda açılma gerçekleştirip, daha sonra büyük bir halka arz yapması mümkün.
3. Halka Arz Ne Zaman Gerçekleştirilir?
Şirketler doğrudan kurula ya da borsaya başvuramıyor. Bu nedenle bağımsız bir sermaye ve yatırım şirketinin başvuru sürecini yönetmesi gerekiyor. Şirketlerin talep toplama tarihleri ise halka arz takvimi denilen bir takvime göre belirleniyor. Bu takvim devlet politikalarına, pazar şartlarına, şirketin finansal performansına ya da açılmanın büyüklüğüne göre değişebiliyor. Takvimde belirlenen tarihlere göre şirketlerin hisseleri kısıtlı bir süre için halka açık oluyor. Talep günlerini takip ederek, şirketlerin hisselerine Midas yatırım uygulaması üzerinden sen de kolayca ulaşabilirsin.
