Çalışma hayatında, sigorta başlangıcı 2008 yılı öncesinde olanlar, emekliye ayrıldıktan sonra da 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) statüsünde çalışabiliyor. Emekliler 4/1-a statüsünde çalıştıkları sırada sosyal güvenlik destek primi ödemesi yapıyorlar. 4/1-b statüsünde çalıştıklarında da sosyal güvenlik destek primi ödemesi yapmaları gerekmiyor. SGK, iş kazası ya da meslek hastalığı sonucunda veya ağır hastalıklardan dolayı çalışma gücünün minimum %60'ını yitirenler malul maaşı alıyor. Malul maaşı alanların çalışamayacak durumda oldukları varsayıldığından, maaş alırken Türkiye ya da başka bir ülkede herhangi bir işte çalışmıyor olmaları gerekiyor.
Çalışma hayatında oldukları tespit edilen kişilerin maaşları kesildiği gibi ödenen aylıkları da geri alınıyor. Geri istenen aylıklara faiz uygulaması da yapıldığından çok fazla mali külfet ile karşılaşma söz konusu oluyor. Bu kişiler çalışmayı bıraktıklarında tekrar malul maaşı alabilmeleri için kontrol muayenesine gönderiliyorlar. Kontrol muayenesinde minimum %60 çalışma gücünü kaybettiğini gösteren rapor alındığında aylıkları geri bağlanıyor. Rapor alamayan kişiler ise aylık alamıyor.
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi’nin (E: 2020/9157, K: 2021/10740) kararına konu dosya doğrultusunda, 1992'den bu yana malul maaşı alan bir kişi, bir TV yapımında ki kısa rolü için 2012 ile 2014'te ikişer gün çalıştı. Bunu ortaya çıkartan SGK, 2012 senesindeki çalışma tarihinden başlayacak şekilde malul aylığı iptal edildi. 2 senelik süre içinde ödenen 32.004 TL'lik aylığın faizi ile iadesi için de icra takibi başlatıldı.
Maaşı kesilen kişi SGK'nın işleminin iptali ile icra takibinin durdurulması amacıyla ayrı yarı dava açtı. SGK, yargılama sürerken 2017'de ilgili yönetmeliği değiştirerek yersiz ödemesi yapılan maaşların yalnızca çalışılmış sürelere ait kısmının iadesini öngördü.
İş mahkemesi, davacının emekli maaşının kesilmesine dair itirazını reddetse de yönetmelik değişikliğine dayanarak 2 senelik süreye değil yalnızca dört günlük çalışma süresine karşılık olan malul maaşının SGK'ya iadesine karar verildi. Bu karar bölge adliye mahkemesince de onandı.
Şahıs, malul maaşını yeniden almak için başvuru yaptı. SGK Sağlık Kurulu, kişinin malul olmadığı kararına vardı. Kurulun verdiği karara itiraz üstüne adli tıp kurulu tarafından yapılan kontrol muayenesinde de çalışma gücünde %60 oranlarında kayıp olmadığına dair rapor yazıldı.
Kimler muaf?
Bir işte çalışma durumundayken maaşın kesilmesi yalnızca malul aylığı alan kişileri kapsıyor. Malul maaşı ve engelli vergi indirimi ile yaşa bakılmadan erken emekliye ayrılanlar genellikle karıştırılıyor. Engelli vergi indirimiyle emekliye ayrılanlar maaşlarını kestirmeden sosyal güvenlik destek primi ödemesi yaparak çalışabilmektedir. 2008 sonrasında ilk kez sigortalı olarak çalışma hayatına girenler emekli aylığı alırken hiçbir işte çalışamamaktadır.
