Ahmet İğdişli / TÜRKGÜN
Peki öylese mobbing nedir? Hangi hallerde mobing söz konusudur? sorunlarının cevaplarına bu kısa derlememizde göz gezdirelim;
Mobing nedir?
Günümüzün son derece sıkca karşılaşılan, yalnız ne olduğu pek bilinmeyen bir kavram olan mobbing, aslında sosyal yaşantının olduğu her yerde karşımıza çıkmakta ve üzerinde pek düşünülmeyerek olağan karşılanmaktadır.
Sözlükte ise anlam olarak mobbing: (Latincede; psikolojik şiddet, baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme ya da sorun vermek), bilhassa da hiyerarşik yapılanmış gruplarda veya denetimin zayıf olduğu örgüt tiplerinde, gücü elinde bulunduran kişinin veya grubun, diğerlerine psikolojik yollardan, uzun süreli sistematik baskı uygulamasıdır, biçiminde tanımlanmaktadır.
Ancak bir işyerinde çalışan kişilerin sinirlendiği, kavga ettiği, tartıştığı her olayı mobbing olarak nitelendirmek olası değildir. Mobbing olabilmesi için bir anlık bir eylem veya davranıştan ziyade sistematik bir hareket gereklidir.
Mobbing davranış türleri ve özellikleri nelerdir?
Özünde söz konusu Mobbing, sistematik olarak bireyin iş hayatında psikolojik tacize uğramasıdır ve davranışın kaynağı bir olaya değil, bir şahsa odaklanmıştır. Mobbingin en belirgin özelliklerini;
• Kasıtlı olarak yapılması,
• Sistematik olarak yenidenlanması,
• Uzun bir zamandan beri (en azından altı ay) devam ediyor olması,
• Çalışanı işyerinden uzaklaştırmayı amaç edinmesi,10 oluşturmaktadır.
Mobbing hallerine hangilerimizin maruz kaldığı veya mobbing mağdurlarının kim olduğu sorusuna gelince de tanımdan da anlaşıldığı üzere, mağdur ekonomik, kültürel, fiziksel ya da herhangi bir yönden daha zayıf olan çalışandır ve psikolojik tacizi yapan ise bazı durumlarda işveren, bazı durumlarda amir bazı durumlarda de bir diğer bir işçi olmaktadır. Mağdur;
• Yalnız bir kişi,
• Farklı bir kişi,
• Başarılı bir kişi
• Yeni gelen bir kişi
..şeklinde olmaktadır, ki mobbing mağduru olma riski altında bulunan kişiler olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca yaş, cinsiyetin, iş sektörü ve meslek türü gibi parametrelerin mobbing mağduru olma riskini etkilediğini düşünülmektedir.
Bu varsayımda yaş arttıkça mobbing mağduru olma riski artmakta, cinsiyet, iş sektörü ve meslek türü bağlamında ise anlamlı bir farklılık görülmemektedir. Ancak sağlık çalışanlarının, öğretmenlerin, ev işlerine yardımcı olanların daha çok mobbing mağduru olduğu saptanmıştır.
Bunları göz önünde bulundurarak, rastlaşmalarda, mobbing davranışı söz konusudur diyebilirsiniz; işte o beş grup :
1. Grup: Kendini Göstermeyi ve İletişim Oluşumunu Etkilemek
Bu tip grup da ise; amir çalışanın kendini gösterme olanaklarını kısıtlar, sözünü sürekli keser, çalışana bağırırlar ve yüksek sesle azarlar, yaptığı işi sürekli eleştirir vb.
2. Grup: Sosyal İlişkilere Saldırılar
Çevredeki insanların çoğu çalışanla konuşmaz, çalışanın başkalarına ulaşması engellenir ve sanki orada değilmiş gibi davranırlar vb.
3. Grup: İtibara Saldırılar
İnsanlar; çalışanın arkasından kötü konuşurlar, asılsız söylentiler çıkarılır ve böylece çalışan gülünç duruma düşürülür, cinsel imalar yapılır vb.
4. Grup: Çalışan Kişinin Yaşam Kalitesi ve Mesleki Durumuna Saldırışlar
Çalışanlar için hiçbir özel görev yoktur, verilen işler geri alınır, çalışana anlamsız işler verilir ve işi sürekli olarak değiştirilir, mali yük getirecek genel zararlara sebep olunur vb.
5. Grup: Kişinin Sağlığına Doğrudan Saldırılar
Çalışan personel fiziki olarak ağır işler yapmaya zorlanır, fiziksel şiddet tehditleri yapılır, (ör: fiziksel zarar, doğrudan cinsel taciz vb.)
..şeklindedir.
İlerleyen yazılarımızda iş yerinde mobbingin cezasına da değineceğiz.
