Futbolda hakem kararları, oyunun kaderini belirleyen en kritik unsurlar arasında yer alıyor. Video Yardımcı Hakem (VAR) sistemi, yarı otomatik ofsayt teknolojisi (SAOT) ve gol çizgisi teknolojisi gibi yeniliklerle yapay zeka, hakem kararlarında giderek daha fazla rol oynuyor.
Hakem Kararlarında Yapay Zeka Dönemi
Yapay zekanın hakem kararlarındaki etkisi yalnızca futbolla sınırlı değil. 2000'li yıllarda teniste kullanılan Hawk-Eye teknolojisi, birçok turnuvada çizgi hakemlerinin yerini alırken; basketbolda ise yapay zeka destekli kameralar, topun saha dışına çıkıp çıkmadığını tespit etmek için kullanılıyor.
Geçmişte tartışmalara yol açan hakem hataları da bu teknolojilere olan ilgiyi artırdı. Özellikle 2009 yılında Thierry Henry'nin elle oynadığı pozisyonun fark edilmemesi ve Fransa'nın İrlanda'yı eleyerek 2010 Dünya Kupası'na katılması, futbol dünyasında video destekli hakem sistemlerinin gerekliliğini bir kez daha gündeme getirdi.
"Henüz Hakem Seviyesinde Değil"
Sporda yapay zeka teknolojileri üzerine çalışan Virginia Lynchburg Üniversitesi Profesörü John Eric Goff, mevcut yapay zeka sistemlerinin sahadaki bir hakem gibi oyuncuların yüz ifadelerini okuyup el hareketlerini değerlendirme seviyesinde olmadığını belirtti.
Goff, yapay zekanın nesnel kararlar vermede başarılı olduğunu ancak duyguları okuma konusunda yetersiz kaldığını vurgulayarak, "Bir futbol maçında kırmızı veya sarı kart gerektiren bir pozisyonun değerlendirilmesi, oyuncunun niyetinin belirlenmesi genellikle bir insan hakemin kararıdır. Algoritmalar şu an için yüz ifadelerini okumak veya el hareketlerini analiz etmek gibi konularda yeterince gelişmiş değil" dedi.
Ayrıca, futbolseverlerin hâlâ VAR gibi yapay zeka destekli teknolojilere alışmakta zorlandığını belirten Goff, bu sistemlere tam güven duyulmadığını ve değişikliklerin benimsenmesinin zaman aldığını ifade etti.
"Yapay Zeka Hakemlerin Yerini Alacak mı?"
Teknolojinin gelişimiyle birlikte insan hakemlerin geleceği de tartışma konusu haline geldi. Goff, yapay zekanın zamanla daha fazla karar verebilir hale geleceğini ancak hakemlerin tamamen ortadan kalkmayacağını düşündüğünü belirterek, "Mevcut konjonktürde taraftarların, insan unsuru olmadan bir robotun hakemlik yapacağına inanmadığını", ancak uzun vadede bazı kararların yapay zeka tarafından verileceğini söyledi.
Goff, VAR teknolojisinin geliştirilmesiyle birlikte yapay zekanın daha doğru ve tartışmasız kararlar alabileceğini, bu durumun hakem hatalarını en aza indirmeye yardımcı olacağını vurguladı.
"Yapay Zeka Araç mı, Tehdit mi?"
Yapay zekanın spor dünyasında insan hakemlerin işlerini ellerinden alma potansiyeli de etik tartışmalara yol açıyor. Goff, bu konuya ilişkin olarak, "Spor dünyasında hâlâ insan hakemlerin var olmasını umuyoruz. Ancak dijitalleşme ile birlikte, spor oyunlarının sanal dünyada oynanması daha cazip hale gelebilir. Gerçek sporun, yapay zeka destekli simülasyonlarla tamamen yer değiştirmemesi dileğinde bulunuyorum" ifadelerini kullandı.
Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte hakemlerin meslekleri konusunda belirsizlik yaşadığını söyleyen Goff, spor alanında uzmanların, yapay zekanın hakemlerin tamamen yerini almayacağını, ancak onlarla birlikte çalışacağı hibrit bir modelin daha olası olduğunu düşündüğünü dile getirdi.