Yargı reformu kapsamında 2020 yılında hayata geçirilen en önemli reformlardan biri de hukuk mahkemelerinde avukatların video konferans sistemiyle duruşmalara katılmalarına imkan veren e-duruşma uygulamasının başlamasıydı. Adalet Bakanlığı tarafından yazılımı yerli ve milli imkânlarla geliştirilen ve 15 Eylül’de başlayan e-duruşmanın uygulandığı mahkeme sayısı sadece üç buçuk ay gibi kısa bir sürede 405’e çıktı.
Avukatların hukuk mahkemelerinde taraf oldukları duruşmalara bulundukları yerlerden video konferansla katılmalarını sağlayan e-duruşmanın kapsamı genişledi. E-duruşmanın uygulandığı 30 büyükşehirdeki mahkemelere 76 mahkeme daha katıldı. Böylece e-duruşmanın uygulandığı mahkeme sayısı 405’e yükseldi. Sistem İstanbul Bakırköy ve Ankara Batı Adliyesindeki hukuk mahkemelerinin tamamında uygulanmaya başlandı.
Yargı reformu kapsamındaki en önemli hedeflerinden biri olan ve avukatların bulundukları yerden duruşmalara katılabilmesini sağlayan e-duruşma sisteminin testi, Ankara Batı Adliyesi’nde Adalet Bakanı Abdulhamit Gül'ün katılımıyla Haziran ayında gerçekleştirilmişti. 2020-2021 adli yılının başında da Ankara’da pilot uygulamasına başlanan e-duruşma, bugün itibariyle 30 büyükşehirde uygulanıyor. E-duruşmayı büyük bir memnuniyetle karşılayan avukatlar, uygulamayı yakından takip ediyor.
E-DURUŞMA NASIL UYGULANIYOR?
Zaman ve emek tasarrufu sağlayan uygulamada ilk olarak avukatlar, UYAP Avukat Portal’dan duruşma sorgula menüsü aracılığı ile gerekçesini de yazarak e-duruşma talebi gönderiyor. Hâkimin UYAP üzerinden talebi kabul etmesinin ardından avukatların elektronik imza yöntemiyle kimlik doğrulaması yapılıyor. Avukatların bilgileri ve fotoğrafı mahkeme hâkimince UYAP sistemi üzerinden teyit edilmesinin ardından sistemin aktif hale getirmesiyle birlikte e-duruşma başlıyor.
Öte yandan, Adalet Bakanlığı'nın yargı reformu çerçevesinde 2021 yılında birçok yeniliğin hayata geçirilmesi hedefleniyor. 2021 yılında İnsan Hakları Eylem Planı'nın ilan edilmesinden dijital dönüşüme kadar birçok başlıkta yeni uygulamalar hayata geçirilecek.
Bakanlıktan yapılan yazılı açıklamaya göre; Yargı Reformu Strateji Belgesi kapsamında yeni düzenlemeleri hayata geçiren bakanlık, 2021'de de yargıda reform çalışmalarını sürdürecek. Bu kapsamda, yeni yılda yargı bağımsızlığı, yargı ve adalet hizmetlerinde performansın artırılması, hukuk eğitimi alanlarında yeni uygulamaların hayata geçirilmesi bekleniyor. Tüm paydaşlarla görüşülerek, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), yüksek yargı organları, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği (AB), Birleşmiş Milletler, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın kararları, raporları ve tavsiyeleri incelenerek hazırlık süreci yürütülen İnsan Hakları Eylem Planı kamuoyuna açıklanacak. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, AB müktesebatı çerçevesinde gözden geçirilecek, uyumlaştırma çalışmaları tamamlanacak. Makul sürede yargılanma hakkının ihlali konusundaki başvuruları incelemek ve gerekli kararları almak üzere etkili bir mekanizma oluşturulacak.
HAKİM VE SAVCILARA YÖNELİK UYGULAMALAR
Bakanlık, yeni yılda belirli bir mesleki kıdeme sahip hakim ve savcılar için coğrafi teminat getirmeyi planlıyor. Coğrafi teminat konusu bakanlığın Yargı Reformu Strateji Belgesi'ndeki hedefleri arasında bulunuyor. Ayrıca belirli görevlere atanabilmek için de asgari mesleki kıdem şartları yeniden belirlenecek. Yine Hakimler ve Savcılar Kanunu'nda yer alan disiplin cezaları objektif ölçütlerle yeniden ele alınacak, hakim ve savcıların disiplin süreçlerindeki hakları genişletilecek. Hakimlerin meslek hayatları boyunca ceza ve hukuk hakimi olarak ayrışmaları ve bu yönde ihtisaslaşmaları sağlanması hedefleniyor. Yargı sistemine hakim ve savcı yardımcılığı müessesesi kazandırılacak, kamuoyunda 'istinaf' olarak bilinen bölge adliye ve bölge idare mahkemelerinde, Adli Tıp Kurumu'nda hedef süre uygulamasına geçilecek.
GÖREV AYRIMI YENİDEN BELİRLENECEK
Bünyesinde ceza hukuku, infaz hukuku, özel hukuk, idare hukuku ve mukayeseli hukuk gibi bölümlerin yer alacağı bir enstitü kurulması da bakanlığın gündeminde yer alıyor. Adli yardım sisteminin, kırılgan grupların ihtiyaçlarına duyarlı bir yapıya kavuşturulması sağlanması hedefleniyor. Asliye hukuk ve sulh hukuk mahkemeleri arasındaki görev ayrımı, yeniden belirlenecek. Küçük miktarlı talep ve davaların basitleştirilmiş ve hızlı bir yargılama usulüyle çözümlenmesi için düzenleme yapılacak. Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulması icra müdürlüklerinin görevi olmaktan çıkartılması ve bu işlemin harç alınmaksızın uzmanlar vasıtasıyla gerçekleştirilmesini sağlayacak düzenlemelerin hayata geçirilmesi bekleniyor.
HUKUK MEZUNLARI ADLİ KOLLUKTA İSTİHDAM EDİLECEK
Hukuk fakültesi mezunlarının istihdam edileceği noter yardımcılığı müessesesi oluşturulacak. Soruşturmaların kalitesinin artırılması için hukuk fakültesi mezunları adli kollukta belirli bir oranda istihdam edilmesi de reform belgesinin hedefleri arasında yer alıyor. Hukuk fakültelerinde mevcut akademik kadroların niceliği ve niteliğine ilişkin temel ilkeler yeniden belirlenecek. Müfredat, analitik düşünme kabiliyetini geliştirecek bir anlayışla yenilenecek.
DİJİTAL DÖNÜŞÜM ÇALIŞMALARI
Bu yıl içinde hayata geçirilen ve 405 mahkemede uygulanan avukatların hukuk mahkemelerinde taraf oldukları duruşmalara bulundukları yerlerden video konferansla katılmalarını sağlayan e-duruşma'da kapsam genişletilecek, uygulama ülke genelinde yaygınlaştırılacak. Ceza infaz kurumlarında dijital dönüşüm hedefi kapsamında, hükümlülerin yakınlarıyla görüntülü görüşmesi, elektronik dilekçe arzı gibi yeni uygulama modelleri üzerinde çalışmalara devam edilecek. Sincan Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumu'nda pilot olarak uygulanan görüntülü görüşme, 2021'de ülke genelindeki cezaevlerinde yaygınlaştırılacak. Yeni Ankara Adliyesi'nin inşaatı başlatılacak. Ayrıca Ankara ve Rize'de bulunan personel eğitim merkezlerine yenisi eklenecek, Yozgat Personel Eğitim Merkezi faaliyete geçirilecek. Personel eğitim merkezlerinin eğitim modülleri ve eğitim programları da güçlendirilecek, eğitim alan personel sayısı artırılacak.
