Türk savunma sanayisi firmaları, Müşterek Taarruz Uçağı (F-35) Projesi'nde en rekabetçi rakamlarla yaptıkları üretimle F-35'in maliyetini aşağıya çekmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri'nin-ABD liderliğini yaptığı, Türkiye'nin de aralarında bulunduğu Avustralya, Danimarka, Hollanda, İngiltere, İtalya, Kanada ve Norveç’in ortak ülke olarak katkı sağladığı bir konsorsiyum projesi olan F-35 Projesi kapsamında, Türkiye ilk dört F-35 uçağını teslim aldı.
Uçaklar pilot eğitimlerinde kullanılmak üzere Arizona’da bulunan Luke Hava Üssü’nde konuşlandırıldı.
Türk sanayisi tarafından üretilen parçalar ilk F-35 uçağından bu yana bütün uçaklarda yer alıyor. Uçağın orta gövdesinden iniş takımına; motorundan kanadına kadar birçok farklı alanda parçalar Alp Havacılık, AYESAŞ, Kale Havacılık, Kale Pratt&Whitney ve Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) tarafından üretiliyor. TEI ise Eskişehir 1. Hava Bakım Fabrikaları Merkezi'nde kurulmakta olan Motor Nihai Montaj Hattı ve Depo Seviyesi Bakım Tesisi’nin ana yükleniciliğini üstleniyor.
Türkiye, 1999 yılından beri proje kapsamında bugüne kadar aşağı yukarı 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yaptı.
Türk firmaların projedeki rolü büyük
Proje kapsamında Türk firmaları 900 farklı kalemden çok F-35 parçasının üretimini yapıyor. Firmaların sözleşme taahhütleri büyük ölçüde tamamlandı, bu çerçevede 1 milyar dolardan fazla ihracat gerçekleştirildi. Türk firmaları, 400’den çok F-35 kaleminde tek kaynak olarak yer alıyor.
F-35 Projesi dahilinde yerli firmaların yaptığı altyapı yatırımlarının yüzde 90’ı farklı ticari ve askeri üretimlerde kullanılabilecek iken Türk şirketleri, halihazırda Boeing, Airbus ve Sikorsky gibi büyük firmaların onaylı tedarikçisi halinde bulunuyor. Yalnızca TUSAŞ'ın elinde, 7 milyar dolarlık uçak parçası siparişi bulunduğu kaydedilmektedir.
En rekabetçi maliyet rakamlarıyla iş yaparak F-35 uçağının düşük fiyatlarla imalatına katkı sağlayan Türk firmaları, aynı zamanda kalite ve zamanında teslimatlarıyla da öne çıkıyor. Programa katılan diğer ülkelerle kıyaslandığında Türk firmalarının adam/saat ücreti diğer ülkelerden açık ara düşük seviyede bulunuyor.
Türk sanayisi F-35 uçağının yüzde 6-7’si civarında iş payını elinde tutmaktadır. Türkiye'nin F-35 projesinden dışında tutulması uçak başına maliyeti 7-8 milyon dolardan 10 milyon dolara kadar artıracak. F-35 projesi kapsamında Türkiye'ye daha çok iş verilmesi (uçak yapısalları) halinde birim uçak maliyeti 7-8 milyon dolar daha düşürülebilecek.
ABD’li yetkililerin açıklamalarına göre, projenin ömür devri boyunca 9 milyar dolar civarında bir üretim öngörülmektedir. Tedarik kaynağının değişmesi halinde ise 500-600 milyon dolarlık bir harcama tahmin ediliyor.
İşte Türkiye'nin proje dahilinde yaptıkları
- Uçağın orta gövdesinden iniş takımına; motorundan kanadına kadar birçok farklı alanda Türk şirketlerin ürettiği parçalar bulunuyor
- Türk şirketleri, en rekabetçi fiyatlarla iş yaparak F-35 uçağının düşük fiyatlarla imalatına katkı sağlıyor
- Türkiye'nin F-35 projesinden dışarda tutulması uçak başına maliyeti 7-8 milyon dolardan 10 milyon dolara kadar artıracak
- 900 farklı kalemden çok F-35 parçasının üreten, 400'den çok F-35 kaleminde tek kaynak olarak bulunan Türk firmaları, 1 milyar dolardan fazla ihracat gerçekleştirdi
- Türkiye, 1999 yılından beri proje kapsamında aşağı yukarı 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yaptı
Öte yandan ABD'nin tek taraflı ve hukuksuz olarak yapacağı herhangi bir prosedür 9 ülke arasında yıllarca çözülemeyecek, mali ve hukuki sonuçları olabilecek bir süreci başlatabilecek.
