Toplam 1500 sayfadan oluşan üç ciltlik “Türkiye’de Sinema Sansürünün Tarihi” adlı eser Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim görevlileri Doç. Dr. Ali Karadoğan ve Prof. Dr. Ruken Öztürk ile Telif Hakları Genel Müdürü Ziya Taşkent ile Arşiv Daire Başkanı Serhat Dalgıç’ın işbirliği ile hazırlandı. İki yıl inceleme sonrasında çıkan kitapta, 1182 yerli senaryo, 513 yerli, 758 yabancı Film olmak üzere 2 bin 453 filmin reddedildiği, 4 bin 757 filmin de şartlı kabul edildiği görüldü.
u003cbu003eİLK KARARLAR 1932’DE u003c/bu003eAraştırmalar sonucunda Türkiye’nin sansürle ilgili kararların yazıldığı defterlerin 1932’nin ağustosundan itibaren tutulduğu kaydedildi. 1932 yapımı Muhsin Ertuğrul’un Kaçakçılar eserinin defterlerdeki ilk eser olduğu belirtildi. Ertuğrul’un yine “Bir Millet Uyanıyor (1932)” ve “Söz Bir Allah Bir (1933)” filmleri ilk eserlerden oldu. Kitaba yazdığı önsözde Türk Sinemasının 1914’te Fuat Uzkınay’ın “Ayastefanos’taki Rus Abidesinin Yıkılışı” filminin valiliklerce denetlendiğini belirten Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Ersoy, “1932 itibarıyla yürürlüğe giren ‘Sinema Filmlerinin Kontrolüne Ait Talimatname’ ile de Sansür kurumsallaşmıştır. Eserde, çoğu ilk kez kamuoyu dikkatine gelecek olan çarpıcı sansür uygulamaları yer almaktadır. Bu çalışmayı sadece ülkemizin sinema geçmişine değil yakın siyasal ve sosyal tarihimize de nesnel bir bakış olarak değerlendirmek mümkün” dedi. Hürriyet, Telif Hakları Genel Müdürlüğü’nün depo ve arşivine girerek ciltleri inceledi...
u003cbu003e‘KEMAL SUNAL’IN BU CÜMLELERİNİN KESİLMESİNE...’ u003c/bu003eKibar Feyzo (1978): Kibar Feyzo’nun ‘Bu düzen durdukça davul dengi dengine çalmaz’, köy kızlarının ve delikanlılarının karşılıklı söyledikleri ‘Bu düzen yüz karası, ağalık Allah belası, bu düzeni ne yapmak gerek, merdivenden itmek gerek, tıngır mıngır giderken peşinde göbek atmak’ gibi söyleşilerin bulunduğu, Maho Ağa’nın Bilo’nun sırtına basarak attan inme sahnesinde aşağılayıcı bir görüntü verildiği, Maho Ağa’nın Kibar Feyzo’yu, haklarını istedikleri için köy meydanında falakaya yatırarak ağanın bir devlet gücü gibi simgelenmek istendiği, İstanbul sokaklarında görüntü olarak, ‘Bu düzen değişecek Faşo Ağa’ yazılı sloganların verildiği... Video kasetinin halka gösterilmesi sakıncalı olduğuna oybirliği ile karar verilmiştir.
u003cbu003eKapıcılar Kralı (Kemal Sunal-1977): u003c/bu003eMEB, “Kemal Sunal’ın doktora, ‘Bana bak doktor karımın orasını burasını elleme’ ve karısına söylediği ‘Yanına gelmiyorum da bu çocuk nasıl oldu’ cümlesinin çıkarılması şartı ile kabul oyu vermiştir.
u003cbu003eTOSUN PAŞA ŞARTI u003c/bu003eTosun Paşa (1976): “Askerlik şeref ve haysiyetine aykırı sahneler” olmaması şartıyla (İçişleri ve Genelkurmay temsilcisi) kabul.
u003cbu003eHababam Sınıfı Tatilde (1977): u003c/bu003eEmniyet Genel Müdürlüğü temsilcisi “Eğitim ve öğretim kurumlarımızın küçük düşürülmesine vesile olacak sahnelere yer verilmemesi şartıyla kabul” diyerek şerh düşmüştür.
u003cbu003eZühdü (1977): u003c/bu003e“Kızlar ile oğulların samanlıktaki buluşmalarını gösteren sahnelerin”, “Kahvede herkesin içerisinde kız isteme geçen sahnelerin” çıkarılması koşulu yazılmış, MEB üyesi “Film, Türk milletinin değerlerini tezyif etmektedir. Bu haliyle oynaması sakıncalıdır” şerhini düşmüştür.
u003cbu003eZübük (1980):u003c/bu003e“Valinin törenle karşılanmasını müteakip parti ocak başkanı Zübük ile kucaklaşması, kolunu valinin omzuna atarak yürümeleri, vali ile birlikte kürsüde konuşması sahnesi” çıkartılmalı.
u003cbu003eKöşeyi Dönen Adam: u003c/bu003eFilmde sol içerikli duvar yazıları görüldüğü, halkın sömürüldüğünü vurgulayan 1 Mayıs Marşı’nın sözlerinin filmde fon ve ses olarak görüntülendiği... Bu haliyle gösterilmesi sakıncalıdır. x Filmde sol içerikli duvar yazıları görüldüğü, halkın sömürüldüğünü vurgulayan 1 Mayıs Marşı’nın sözlerinin filmde fon ve ses olarak görüntülendiği... Bu haliyle gösterilmesi sakıncalıdır.
u003cbu003eMÜJDE AR'A ŞARTLI İZİN u003c/bu003eAdı Vasfiye (Müjde Ar-1985): Senaryo kararında “Vasfiye’nin kayınpederinin Vasfiye’ye duyduğu cinsel isteği belirten ve bu imajı yaratacak sarkıntılık sahnelerine yer verilmemek şartıyla” sakınca yoktur.
u003cbu003eBen Bir Garip Keloğlanım: u003c/bu003eSenaryonun filme alınmasının sakıncalı olduğu...
u003cbu003eOlur mu Dersiniz (Enis Fosforoğlu-Levent Kırca 1976): u003c/bu003eEser reddedilmiştir.
u003cbu003eİntikam Benim (Cüneyt Arkın-1982): u003c/bu003e“Filmde ‘Erkekler de Ağlar’ isminin kullanılmaması kaydı” ile karar verilmiştir.”
u003cbu003eErkek Güzeli Sefil Bilo (İlyas Salman-Şener Şen-1979): u003c/bu003e“Filmin çeşitli yerlerinde görülen ve astsubayın TSK Kıyafet Kararnamesi’ne aykırı giyimi” ve “şaşılığının belirgin olarak görüldüğü sahnelerin çıkarılması koşuluyla” karar yazılmıştır. Genelkurmay Başkanlığı temsilcisi ağanın evli olduğu halde ikinci defa evlenmesi sebebiyle ayrışık oy kullanmıştır.
u003cbu003eHABABAM SINIFI’NDA NELER ÇIKARILDI? u003c/bu003eHababam Sınıfı (1975): “Coğrafya öğretmeni Rıza’nın öğrencisi Recep’e yoklama yaptırdığı, ‘açın kitaplarınızı ve 147’den 157’ye kadar okuyun’ sözü ile Rıza’nın uyukladığı sahnenin çıkarılması”, “Müdür Muavini Mahmut’un ‘Kel’ lakabının öğrenciler tarafından kullanılmaması” ve “Öğretmenlerin davranışlarının, öğretmenlik vakarını zedeleyici nitelikte olmaması şartı ile ekseriyetle” eser kabul edilmiştir. “Öğretmenin Tevfik Fikret’in ölüm günü hususunda talebeler tarafından kandırılmasının”, “Öğretmen Sema’nın ağzından arkadaşlarının Şaban’a gönderdiği mektupların” çıkarılması ve “Müdür tarafından Akil hocanın işine son verilmeyip bunun bir ihtimal olduğunun belirtilmesi şartı ile” eser kabul edilmiştir.
u003cbu003eMavi Boncuk (Tarık Akan-Emel Sayın-1975):u003c/bu003e“Bir sahnede Tarık Akan’ın Emel Sayın’a, Kemal Sunal’ı kastederek söylediği ‘Yalova’da doğduğu için kaymakam diyoruz’ sözünün çıkarılması” şartıyla kabul kararı verilmiştir.
