Kara delik nedir,nasıl oluşur sorusu, biliminsanlarının paylaştığı görüntülerle bir anda tüm dünyanın gündemine oturdu. İlk defa görüntülenebilen karadelik, astrofizik açısından çok önemli bir yere sahip. Karadelikler, kendisine yaklaşan yıldızları, gezegenleri, gazı, tozu ve her çeşit elektromanyetik radyasyonu geri döndürülemez şekilde yutuyordu. Bugüne kadar pek görüntülenemeyen kara delikler, şimdi milyonlarca insanın ilgisini çekiyor. Peki, kara delik nedir, nasıl oluşur? İşte, kara delikler hakkında merak edilenler ve tüm dünyanın ilgisini çeken o kara deliğin görüntüsü...
Kara delik nedir,nasıl oluşur?
Kara delik, astrofizikte, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve ışınımın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan, kütlesi büyük bir kozmik cisimdir. Kara delik, uzayda belirli nicelikteki maddenin bir noktaya toplanması ile meydana gelen bir nesnedir de denilebilir.
Kara delikler hakkında ilginç bilgiler
Adından da anlaşılacağı gibi, bir kara delik görmeyeceğiniz kadar siyahtır. Bunun sebebi, kara deliklerin inanılma yoğun bir çekim gücüne sahip olması. Işık bile bir kara delikten kaçamaz. Bir kara deliği saptamanın yolu, çevresinde oluşan tuhaflıklara bakmakta. Mesela bir yıldız kara deliğe çekilmeye başlarsa, devasa miktarda x-ışını yayar, biz de bunu görürüz.
Dünya bir kara deliğe sürüklenebilir mi? İçinde bulunduğumuz Samanyolu Galaksisi'nde birden fazla kara delik saptanmış durumda. Ama bu kara deliklerin çoğu galaksimizin ortasına daha yakın. Güneş Sistemi ise galaksinin dış kısmında bulunuyor. Yani şimdilik bir tehlike yok.
Güneş Sistemi'nin yıldızı olan Güneş ömrü ve yakıtı bittiğinde bir ‘Beyaz Cüce' haline gelecek. Güneş'den kat kat büyük yıldızlar ömürlerinin sonuna gelince, sahip oldukları devasa çekim güçleri kendi içlerine çökmelerine ve kara delikler yaratmalarına sebep olur.
NASA en az üç boyda kara delik olduğunu söylüyor. En küçükleri bir atom büyüklüğünden bir dağ boyuna erişebiliyor. İkinci kategoridekiler Güneş'in 20 katı büyüklükte yıldızların oluşturduğu kara delikler. Bunlardan galaksimizde birkaç tane var. En büyük boy ise ‘süperyoğun kara delik' ve bu ancak galaksinin merkezinde oluşuyor.
Einstein'ın Görecelik Teorisi'ne bakılırsa, kara deliğe düşmekte olan bir kişinin zamanı, ona dışarıdan bakan bir kişiye göre gittikçe yavaşlar ve hatta duruyormuş gibi görünebilir. Bu da ışık hızına yaklaştıkça zamanın etkilendiği teorisinden yola çıkıyor. Buna bakarak kara deliklerin zamanı ve uzayı bozduğunu söyleyebiliriz.
İlk kara delik 1960'larda bulunmuş ama bir kara delik olduğu anlaşılmamış. Ancak x-ışını astronomi teknolojileri gelişince Cygnus X-1 adı verilen kara delik olduğu saptanmış. Bu da ancak galaksiye x-ışını tarayıcı uydularla bakmaya başladığımız 1970'lerin başında mümkün olmuş.
Dünya'ya en yakın kara deliğin kod ismi V4641 Sagitarii ve ilk bulgulara göre 1.600 ışık yılı uzaklıkta olduğu belirlenmiş. Her ne kadar bu bir insan için çok uzak gibi gelse bile, galaksinin büyüklüğü açısından çok yakın sayılıyor. Fakat yeni araştırmalar V4641 Sagitarii'nin aslında 20 bin ışık yılı uzakta olduğuna işaret ediyor.
Bilimkurgu filmleri ve edebiyatında sıkça kullanılan bir konu, kara deliklerin evrenin başka noktalarına bağlanan birer ‘solucan deliği' yaratmasıdır. Ne yazık ki henüz kara delikler hakkında bu teoriyi kanıtlayacak kadar çok şey bilmiyoruz. Yani kara delikleri evrende bir atlama tahtası olarak kullanıp kullanamayacağımız belli değil.
