Kut nedir? Türklerde kut anlayışı ne demek anlama gelir?

Ülke içinde anlaşmazlıkları önlemek adına asırlarca kullanılan kut anlayışı Atv'de yayınlanan Destan dizisiyle birlikte yeniden gündeme geldi. Tarih kitaplarında anlatılan ve ÖSYM'nin düzenlediği birçok sınavda işlenen konulardan biri olan "kut anlayışı" hakkındaki bilgiler sorgulanıyor. Peki, Kut nedir? Türklerde kut anlayışı ne demek anlama gelir?

KUT NEDİR?

Sözlük anlamı olarak farklı anlamları barındıran kut anlayışı ülkeyi yönetme yetkisini hükümdar ve onun erkek çocuklarına vermektedir. Kut inanışı Şamanizm dininden gelmektedir. Eski Türklerin inandıkları Gök tanrı ülkeyi yönetme yetkisini hükümdara vermiştir. Bu anlayış Altay Türklerinden itibaren süregelmiştir.

Kut, sözlükte farklı anlamaları barındırmakta olan bir kelimedir. Köken olarak Eski Türklerden gelmektedir. İlk ve bilinen anlamı Eski Türklerde ülkeyi yönetme yetkisinin hükümdar ve ailesine bağlı olması geleneği olarak kabul edilmektedir. Ayrıca kelime anlamı olarak mut ve mutluluk anlamlarına gelmektedir.

Kut, bir diğer anlamıyla ülke yönetiminde sahip olunan güç, liderlik, yaratıcılık ve yetenek anlamlarına gelmektedir. Saadet baht ve mutluluk anlamlarına gelmektedir. Yetkilerin Tanrı tarafından verilmiş olması hem adaleti sağlama noktasında itici bir mekanizma oluşturmakta hem de hükümdarı kutsallaştırmaktadır.

 ESKİ TÜRKLERDE KUT NE ANLAMA GELİR?

Kut anlayışı Eski Türklerde, Moğollarda ve Altay boylarında ikili yönetim anlayışının en bilinen adıdır. Şamanizm dinini temel dayanağıdır. İlk Türk devletleri devlet yönetimini inanç ve töreler ölçüsünde gerçekleştirmektedir. Bu sebeple kut anlayışı kutsallığı, mutluluğu, gücü temsil etmiştir. Eski Türklerde yönetimde bulunan Kağan, gücünü Tanrı'dan almıştır. Ancak Kağan'ın yetkileri sınırsız değildi. Bu yetkiler, Şamanizm inancı çerçevesinde şekillendirilmiştir.

Devlet yönetimiyle ilgili kararlar toy meclislerinde tartışılarak Kağan'ın başkanlığında sonuca bağlanmaktadır. Demokrasinin etkin olduğu bu toplantılar da Kut anlayışının özellikleri çerçevesindedir. Boyun kadınları ise hükümdarın eşi olan hatuna itaat etmektedir. Bu da hükümdar ailesinde kadınların da söz hakkına sahip olduğunu göstermektedir.

 

ESKİ TÜRKLERDE KUT İNANIŞININ ÖZELLİKLERİ

Kut inanışının özelliklerinden birisi ülke yönetiminde söz hakkına sahip olan liderler savaşlar da ölümden dönmektedir. Tanrı tarafından korunmaktadır. Savaşlarda başarıya ulaşan, ülkesini onurlandıran liderlere tanrı tarafından kut verildiğine inanılmaktadır. Savaşlarda yenilen liderlere Tanrının kut vermediğine inanılmaktadır.

Kut anlayışına göre hükümdar ve ailesinin kanı akıtılamaz. Çünkü bu kan kutsaldır. Bu sebeple idama mahkum edilen yöneticilerin kanı akıtılmaz. Bunun yerine boğularak öldürülmüşlerdir. Kutlu bir aile olan hükümdar ailesinin kanı kutsaldır. Akması ülke yönetiminde uğursuzluklara sebep olmaktadır.
Liderlerin kutu kendisi daha doğmadan evvel gökyüzünden gönderilmektedir.

Hükümdar çocuklarının aldıkları eğitim çerçevesinde göstermiş oldukları ilk başarıda kut sahibi olduklarına inanılır. Ayrıca verilmiş olan bu kutun Tanrı tarafından alınması felakettir. Ülkenin başına gelen felaketler ve yenilgiler buna bağlanmıştır.