Kadir Yıldız / TÜRKGÜN
AK Parti ve MHP'nin imzasını taşıyan Milletvekili Seçimi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu.
Milliyetçi Hareket Partisi Hukuk ve Seçim İşlerinden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız seçim yasasında yapılmak istenen değişiklikler ile ilgili gazetemizin sorularını yanıtladı.
TEMSİLDE ADALET, YÖNETİMDE İSTİKRAR
- Seçim yasası teklifiyle neyi amaçladınız?
1982 Anayasasının, “Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları” başlıklı 67. maddesine 1995 yılında yapılan değişiklik ile “temsilde adalet, yönetimde istikrar” ifadeleri dâhil edilmiş, böylece seçim kanunlarının bu iki ilkeyi bağdaştıracak biçimde düzenleneceği esası getirilmiştir.
Temsilde adalet yönetimde istikrar ilkelerinin, aynı anda gerçekleştirilmesi fevkalade zor ve amaç farklılığı gösteren kavramlardır. Esasen bu iki kavram birbirine zıt kavramlardır. Bu zıtlık sebebiyle Parlamenter sistem içinde bu iki ilkeyi bağdaştırmak her zaman mümkün olmamıştır.
Gerek bu kanun değişikliğiyle gerekse önceki genel seçim ve milletvekili seçim kanunlarında bu kavramların dengelenmesi amaçlanmıştır.
UÇLARA KAÇIŞI KOLAYLAŞTIRIR
- Seçim barajı niçin 3 ya da 5 değil?
Bilindiği gibi Ülkemizde 16 Nisan 2017 tarihli referandumla birlikte Türk Milleti yetmiş yıllık uygulamada tüm mahzur ve zayıflıklarını bildiği Parlamenter Sistem’den vazgeçmiş ve yerine Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini ihdas etmiştir.
Nitekim referandumdan kısa bir süre sonra Genel Başkanımız Sayın Devlet Bahçeli seçim barajını tartışmaya açmıştır.
Seçim barajı uzun süre tartışılmış ve bu vesileyle 13 Mart 2018 tarihinde Siyasi Partilerin ittifak yapabilmelerinin yolu açılmıştır.
Milletvekili Seçimi Kanununun 12. maddesine seçim ittifakı ile ilgili düzenlemeler eklenerek siyasi partilerin bir protokol çerçevesinde ittifak yapmak suretiyle seçimlere katılabilmelerine imkân sağlanmıştır.
Baraj bu düzenlemeyle fiilen kaldırılmıştır.
Tamamen veya kısmen nispi temsil sistemini uygulayan ülkelerin çoğunda resmi bir seçim barajı bulunmaktadır.
Çok düşük baraj oranının uygulanması, siyasi yelpazede uçlara kaçışı kolaylaştırır ve dahası teşvik eder.
Kendi siyasi partisi içinde iktidar mücadelesinden sonuç alamayan bazı siyasi figürler kaybettirme üzerine oluşturulan motivasyonla yeni partiler kurarak siyasi partilerde bölünmeleri arttırmıştır. Bugün için ülkemizde 124’ün üzerinde siyasi parti mevcuttur ve yenileri kurulmaktadır. Toplumumuzda çok sayıda bölünme çizgisinin varlığı maalesef bir hakikat olarak karşımıza çıkmaktadır.
PARTİLERİN GÖRÜNÜRLÜĞÜ GÜÇLENECEK
- Bu değişiklikle seçmen iradesi tam olarak yansıyacak mı?
2839 sayılı Milletvekili Seçim Kanunu’nun 34 üncü maddesine göre ittifakı oluşturan siyasi partilerin milletvekili sayıları, ittifakın aldığı toplam milletvekili sayısının, ittifak içinde yer alan her bir partinin aldığı oy oranına göre ittifak içinde dağıtılmasıyla hesaplanmaktadır.
Değişiklik teklifi ile ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde ittifak içinde elde ettiği oy sayısı esas alınarak genel D’Hondt uygulamasıyla belirlenecek.
Önerilen bu değişiklikle siyasi partilerin tüzel kişiliklerine destek verilmiş, ittifak oluşturmayı hedefleyen ortak amaç ve hedefler yanında, program ve ittifak dışı hedefler itibariyle ittifak içinde görünür olan her partinin, ittifak dışındaki görünürlüğü güçlendirilmiştir.
Ayrıca siyasi parti tercihlerinde, belirli ortak hedef veya hedefler ötesinde, seçmen iradesinin kendi partisi dışında başka partilere yansımaması da gözetilmektedir.
Çünkü mevcut Milletvekili Seçim Kanunu, milletvekili dağılımını ittifak sepetinin içinde yaptığı için, az oy alan partilere de önemli sayıda milletvekili çıkarma avantajı sağlıyordu.
Değişiklik ile bu haksızlığı ortadan kaldırıp oylara göre milletvekili dağılımını adil hale getiriyoruz. Havuzda biriken, birbirinden farklı sebep ve motivasyonla, farklı amaca yönelik artık oylarla milletvekili çıkarma yolunu kapatıyoruz.
ORANTISAL DAĞITIM YAPILACAK
- Peki, oy pusulasında ittifak üzerine mühür basılırsa bu oy kime yazılacak? Nasıl dağıtılacak?
İttifakın üzerine mühür basılması halinde meydana gelen oylar ittifakın ortak oylarıdır. Ortak oylar orantısal olarak ittifak partilerine dağıtıldıktan sonra siyasi partilerin aldıkları oy sayısı kesin şekilde belirlenir. Bu oylar nispetinde partilere milletvekili tahsis edilir.
YÖN DEĞİŞTİRECEKLER
- Küçük partiler, başka partilerin listesinden mi seçime girecek?
Seçimlerde % 1 oy oranına bile ulaşamayan partilerin aldıkları oy ağırlığının ötesinde, ittifak içinde (havuzda) toplanan artık oyların seçimlerin sonuçlarına etkisinin görülmesi, ‘Pazarlık Partileri’nin kurulmasını hızlandırmış iki yılda bu sayı 52’ye ulaşmıştır. Bu durum demokrasiyi yozlaştırmaktadır.
Partiler “Artık oylar” sebebiyle milletvekili çıkaramayacaklar. Zillet’in yakın bir zaman diliminde süratle yön değiştirdiğine hep birlikte tanık olacağız.
MALUM ZİHNİYETİN ETKİSİ KIRILACAK
- İl ve ilçe Seçim Kurulu ile ilgili düzenlemeye eleştiri var.
İl seçim kurulu bir başkan, iki asıl ve de iki yedek üyeden oluşur. İl seçim kurulu başkan ve asıl üyeleri iki yılda bir Ocak ayının son haftasında, İl merkezinde görev yapan ve birinci sınıfa ayrılmış hâkimler arasından adli yargı ilk derece mahkemeleri adalet komisyonlarınca şeffaf bir biçimde kura çekimiyle belirlenir.
Aynı usulle belirlenecek olan merkez ilçe seçim kurulu başkanlarından sonra kalan listeden iki de il seçim kurulu yedek üye belirlenir.
Verdiğimiz teklif ile malum bir zihniyetin temsilciliğini yapan kişilerin seçim sonuçlarına etkisi kırılmak istenmiştir.
SİYASİ ETİĞİ GÖZETTİK
- Seçimlere katılmakta grup kurma etkisi ortadan kaldırılıyor mu?
TBMM’de grubu bulunmak meclis faaliyetleri ile alakalı bir husustur. Bu sebepledir ki, parti grupları ile ilgili konular detaylı bir biçimde Meclis İçtüzüğü içerisinde yer almaktadır.
Demokrasi bir yönüyle örgütlü toplum demektir. Örgütlenmenin en özgün şeklini siyasi partiler oluşturur. Siyasi partilerin örgütlülüğü demokrasinin yaygın ve katılımcı olmasının önünü açmaktadır.
Seçime katılmak için teşkilatlanma ve kongrelerini yapmış olma şartı yeter bir şart olarak öne çıkarılmış, vekillerin bu amaçla araçsallaştırılmaları siyasi etik bakımından doğru bulunmamıştır.
Değişiklikle bu husus gözetilerek, salt grup kurmuş olmak seçime katılmak için yeterli görülmemiş, siyasi partilerin örgütlülüğü önemsenmiştir.
BOŞ LAKIRDIDAN İBARET
- Muhalefet uzun süredir erken seçim talebinde bulunuyordu. Bu teklif yasalaşırsa beklenti de otomatik olarak rafa mı kalkıyor?
Anayasa’nın 67. maddesinin son fıkrası açık: “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanamaz.
Seçimlerin yenilenmesi şartları anayasada açık olarak düzenlenmiştir.
Ya 360 Milletvekili erken seçim isteyecek ya da Sayın Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verecek. Bu şartlar mevcut değilken erken seçim talepleri boş, anlamsız lakırdıdan ibarettir.
