Tövbe ve İstiğfar, kişilerin geçmişte yaptıkları hatalardan ve günahlardan pişmanlık duyarak Allah'a yönelmelerini ve bağışlanma dilemelerini ifade eder. İstiğfar, genel anlamda günahlardan arınmak için yapılan bir tövbe şeklidir.
Tövbe ve İstiğfar Arasındaki Fark
Tövbe, içten bir pişmanlıkla günahların terk edilmesi ve bir daha tekrarlanmama kararı alınmasıyla gerçekleşir. Bu samimi niyet, tövbenin kabul edilmesi için önemlidir. İstiğfar duası ise günahlardan arınmak ve bağışlanma dilemek amacıyla Allah'a yönelişin bir ifadesidir. Tövbe ve istiğfar duaları namazlardan sonra, kandillerde olduğu gibi her zaman yapılabilir. Tövbe duası, günahları affetmesi için Allah'a yalvarma anlamına gelir. İstiğfar ise günahların affedilmesi için Allah'a dua etmektir. İstiğfar duası, kişinin hatalarından dolayı Allah'tan af dilemesini ve bağışlanma istemesini içerir.
Tövbe ve İstiğfar Nasıl Yapılmalıdır?
Tövbe ve İstiğfar, birbirini tamamlayan kavramlardır. Tövbe, içsel bir temizlenmeyi ifade ederken, İstiğfar duası bu temizlenmenin dışa vurumudur. Tövbe etmek isteyen bir kişinin öncelikle işlediği günahlardan gerçekten pişman olması, bir daha aynı hatalara dönmemeye karar vermesi ve Allah'a yönelerek günahları için af dilemesi gerekmektedir. Tövbe İstiğfar duaları, bu süreçte kişinin manevi olarak olgunlaşmasına ve iç huzura kavuşmasına yardımcı olur. Arapça okunuşu ve Türkçe anlamıyla yapılan İstiğfar duaları, tövbenin vazgeçilmez unsurlarından biridir.
TÖVBE DUASI NEDİR, NASIL TÖVBE EDİLİR?
Allâh’a kulluğun en mühim tezâhürü, istiğfar ve duâdır. Zira istiğfar ve duâ ile meşgul olan kişi, hem acziyetini idrâk etmiş, hem de Rabbini zikredip O’nunla beraberlik hâlini yaşamış olur. İşte Peygamber Efendimiz'in (s.a.v.) uygulayarak yaptığı ve bize öğrettiği istiğfar duası.
Cenâb-ı Hak şöyle buyurur:
“Ey îmân edenler! Allâh’a samimiyetle tevbe edin!” (et-Tahrîm, 8)
“(O müttakîler), geceleri pek az uyurlar, seher vakitlerinde de istiğfâra devam ederler.” (ez-Zâriyât, 17-18)
Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurmuşlardır:
“Ey insanlar! Allâh’a tevbe edin ve O’na istiğfâr edin! Muhakkak ki ben her gün yüz defa, hattâ yüzden daha fazla, Allâh’a tevbe ediyor ve O’na istiğfâr ediyorum.” (Ahmed, IV, 261; Nesâî, Kübrâ, IX, 168; Krş. Müslim, Zikir, 42)
“Her sabaha çıktığımda mutlakâ Allah Teâlâ’ya yüz defa istiğfâr ederim.” (İbn-i Ebî Şeybe, Musannef, VI, 57/29445; Nesâî, Kübrâ, IX, 167)
Bu sebeple seher ve fecir vakti, selef-i sâlihîn arasında, “İstiğfar ve duâ vakti” olarak bilinir ve ona göre îtinâ gösterilir.
İbn-i Ömer -radıyallâhu anhumâ- şöyle der:
“Biz, Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in bir mecliste yüz defa:
“Rabbiğfir-lî ve tüb aleyye, inneke ente’t-tevvâbü’r-rahîm”
"Allâh’ım! Beni bağışla ve tevbemi kabûl buyur! Çünkü Sen tevbeleri çok kabûl eden ve çok merhamet edensin." dediğini sayardık.” (Ebû Dâvûd, Vitir, 26/1516; Tirmizî, Deavât, 38/3434)
Ebû Hüreyre -radıyallâhu anh- da şöyle der:
“Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem Efendimiz’den daha çok
"Estağfirullahe ve etûbu ileyh"
"Allâh’a istiğfâr eder ve O’na tevbe ederim!» diyen başka birini görmedim." (Nesâî, Kübrâ, IX, 171; İbn-i Hibbân, Sahîh, III, 207/928)
Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz de şöyle buyururlardı:
“Bir kimse istiğfârı dilinden düşürmezse, Allah Teâlâ ona her darlıktan bir çıkış, her üzüntüden bir kurtuluş yolu lûtfeder ve ona ummadığı yerden rızık lûtfeder.” (Ebû Dâvûd, Vitir, 26/1518; İbn-i Mâce, Edeb, 57; Ahmed, I, 248; Hâkim, IV, 291/7677)
En güzel tövbe ve istiğfar nasıl getirilir, hangi dua edilir?
Yine Nebiyy-i Ekrem -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, istiğfârın en güzel şeklini beyan sadedinde buyurmuşlardır ki:
“İstiğfârın efendisi ve en üstünü şöyle demendir:
“Allahümme ente Rabbî lâ ilahe illâ ente halaktenî ve ene abdüke ve ene alâ ahdike ve vâ’dike mes’tetâtü eûzü bike min şerri mâ sanâtü ebû’ü leke bi-nîmetike aleyye ve ebû’ü bizenbî fağfirlî feinnehû lâ yağfıruz-zünûbe illâ ente”
Allâh’ım! Sen benim Rabbimsin. Sen’den başka ibadete lâyık hiçbir ilâh yoktur. Beni Sen yarattın. Ben Sen’in kulunum. Ezelde Sana verdiğim sözümde ve vaadimde hâlâ gücüm yettiğince durmaktayım. İşlediğim kusurların şerrinden Sana sığınırım. Bana lûtfettiğin nîmetleri yüce huzûrunda minnetle anar, günahımı îtirâf ederim. Beni affet, şüphe yok ki günahları Sen’den başka affedecek kimse yoktur.”
Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- sözlerine şöyle devam etmişlerdir:
“Her kim, bu Seyyidü’l-İstiğfâr’ı sevâbına ve fazîletine bütün kalbiyle inanarak gündüz okur da o gün akşam olmadan ölürse, o Cennet ehlindendir. Yine her kim, sevâbına ve fazîletine gönülden inanarak gece okur da sabah olmadan ölürse, o kişi de Cennet ehlindendir.” (Buhârî, Deavât, 2, 16; Ebû Dâvûd, Edeb, 100-101; Nesâî, İstiâze, 57/5519; Tirmizî, Deavât, 15/3393)
