4 Eylül 1919 tarihli Sivas Kongresi'ne ev sahipliği yapan ve Atatürk'ün "Cumhuriyet'in temellerini burada attık" sözlerini sarf ettiği Sivas'ta, 60 yıl önce yapılan Sivas Kongresi ve Atatürk Anıtı, zaman içerisinde kentin simge yerlerinden biri oldu. Dönemin Belediye Başkanı Ahmet Durakoğlu başkanlığında 1964 yılında "Sivas Kongresini Abideleştirme Derneği"nin kurulmasıyla Sivas'ta mevcut Atatürk büstü yerine yeni bir Atatürk Anıtı yapılması kararlaştırıldı.
Sivas'ın Eseri Olarak Nitelendirilen Anıt Taşları
Tarihi Sivas Kongresi'nin yapıldığı Sivas Lisesi binasının yanı, anıt alanı olarak seçilerek çalışmalara başlandı. Anıt çimentosuna, alın terinden, son kuruşuna kadar Sivas'ın eseri olarak nitelendirilen anıtın taşları, kent merkezine 40 kilometre mesafedeki Sıcak Çermik Kaplıcası yakınlarındaki taş ocağından alınan kırmızı ve kahverengi karışımı, turuncuya yakın renklere sahip taşlardan yapıldı. Bugün Atatürk Anıtı ismiyle bilinen anıt, bütünlüğünde yer alan detaylarıyla Sivas Kongresi ve Atatürk Anıtı olarak isimlendirildi. 8,90 metrelik taş sütun ve etrafındaki taş kaplama platform üzerine inşa edilen anıtın arkasında ıhlamur ağaçları konumlandırıldı.
Taş Sütunda Kongreden Detaylar
Atatürk heykelinin konulduğu yerin arkasındaki taş sütunda farklı boyutlarda, girintili çıkıntılı inşa edilen taşlar, kongre sürecinde yaşanan tartışmalara atıf olarak detaylandırıldı. Heykelin hemen yanında Sivas Kongresi'ne katılan delegelerin illerini temsil eden farklı renk ve ebatlarda taşlara yer verildi. Anıtta ellerini havaya açarak kurtuluş sevincini yaşayan bir Anadolu kadını rölyefi işlenirken, iki kişinin yer aldığı rölyef 4 Eylül üzerinde birlik ve beraberliği, yandaki yaşlı insan rölyefiyse bu birlik beraberliğe desteği yansıtması düşüncesiyle yerleştirildi.
300 Bin Liraya Mal Olan Anıt
Ayrıca Atatürk'ün Sivas Kongresi'nin önemini ifade eden "Cumhuriyet'in temelini burada attık" sözü de anıtta yerini aldı. O günün şartlarında 300 bin liraya mal olan anıta valilik, belediye, tümen Komutanlığı, Ticaret ve Sanayi Odası maddi destek sağlarken, kalan paralar halkın yardımı ile toplandı. Bayrak direği ise Demiryolu fabrikasında yaptırıldı. 60 yıldır Cumhuriyet Meydanı'na bakan yerde yer alan anıtın taşları, zaman içinde aşınmaya uğradı. Anıtın yenilenmesi için ön çalışma başlatıldı.
"Bayağı Bir Yıpranma Görünüyor"
Sivas Kent Konseyi Başkanı, tarihçi Ahmet Necip Günaydın, anıtın geride kalan 60 yılda yıprandığını belirterek, "Atatürk Anıtı'nın yapıldığı dönemdeki kayıtlarda 'Sivas Kongresi ve Atatürk Anıtı' olarak geçiyor. Daha önce Cıbırlar Parkı'nda küçük bir büst varmış, onun yerine bir anıt yapma fikri doğmuş. O dönemin belediye başkanı Ahmet Durakoğlu öncülüğünde bir dernek kurulmuş ve halktan bayağı bir para toplanmış. Bir süre çalışmalar aksamış ama daha sonra da yapım aşamasına geçmişler. 1965 yılında, 4 Eylül günü buranın açılışı gerçekleştirilmiş. Dernek kurularak ve halktan yardım toplanarak yaptırılan bu anıtın açılışından bu yana 60 yıl geçmiş. Burada bayağı bir yıpranma görünüyor. Yapımında kullanılan taşlar, 60 yılda aşınmış. Şimdiyse buranın yenilenmesi gündemde. Valimiz ve belediye başkanımız, mutlaka ilgileneceklerdir. Atatürk Anıtı ile ilgili STK temsilcileri ve gazetecilerimiz ile hep birlikte bir karar verilecek" dedi.
"Bizzat Halkın Parası İle Yapılmış"
Anıtın her detayının düşünülerek yapıldığını anlatan Günaydın, "Bu anıtta Sivas Kongresi delegelerin geldiği illeri temsil eden renkli taşlar yer almış, Anadolu kadınlarını sembolize eden bir anıt yapılmış. Taşların rengi, çıkarıldığı ocaktan kaynaklı klasik rengidir. Oradan da aynen bu renkte gelmiş. 1965 yılının şartlarına göre güzel bir anıt yapmışlar. Bizzat halkın parası ile yapılmış. Buranın böyle terkedilmiş bir yer gibi çok aşınmış şekilde durması, Sivas açısından hoş bir şey değil. Ama inanıyorum ki burası, en güzel şekliyle yapılacak ve yeniden halkımızın hizmetine sunulacak. Çünkü burası, Sivas'ın tören alanı. Tören alanının en güzel şekilde yapılması lazım" diye konuştu.
