Covid-19 salgınının bütün dünyayı etkisi altına almasıyla sağlık endişeleri nedeniyle dünyada milyonlarca insan şimdiye kadar hiç olmadığı kadar otomobil talebini yükseltti. Otomobil pazarları hareketli bir 2020 yılını geride bırakırken, 2021 yılında da bu talep artarak sürdü.
Otomobil satışları artarak sürdü
Son gelen verilere göre otomobil satışları geçen ay 2020'nin aynı dönemine göre yüzde 0,9 artarak 44 bin 756 olurken, hafif ticari araç satışları yüzde 20,2 azalarak 13 bin 698 olarak kayıtlara geçti. Burada dikkat çeken bireysel otomobil satışlarındaki artışın sürmesi oldu.
ÖTV düzenlemesi zaten yüksek olan talebi daha da yükseltti
Araç satışlarında veriler gücünü korurken, geçtiğimiz günlerde gelen ÖTV matrah düzenlemesi sonrası sıfır binek otomobilleri kapsayan indirimler yaşandı.
Cumhurbaşkanlığı kararı ile Resmi Gazete'de yayımlanan ÖTV düzenlemesi sonrası, yüzde 45 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 85 bin liradan 92 bin liraya, yüzde 50 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 130 bin liradan 150 bin liraya yükseldi.
Ek olarak 1800 cc'yi geçmeyen hibrit motorlu araçlarda da yüzde 45 ÖTV oranı için esas alınan ÖTV matrah eşiği 85 bin liradan 114 bin liraya çıkarılırken, yüzde 50 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 135 bin liradan 170 bin liraya yükseltildi.
Bayilerin stokları sadece 1 günde eridi
ÖTV matrah düzenlemesi ile birlikte birçok sıfır otomobil ÖTV indirimli araç listesi içerisine girdi. Bazı araçlarda 50 bin TL'yi aşan indirimler söz konusu oldu. Hal böyle olunca araç almak isteyen binlerce insan ÖTV indirimi gelen araçları araştırarak bayilere koştu. Bununla beraber ÖTV düzenlemesi sonrası yaşanan yoğun talep sonrası çoğu bayinin elindeki otomobiller sadece 1 günde tükendi.
Bayileri arayanlar hep aynı cevapla karşılaştı: Stoklarda araç yok
Bundan sonra bayilere gidenler veya telefonla satış birimlerine ulaşanlar stoklarda araç olmadığı cevabıyla karşılaştı. Bazı bayiler Türkiye'de üretilen modellerde en erken teslim tarihleri hakkında Eylül sonunu işaret ederken, bazı bayiler ise Ekim sonu araç geleceğini bildirdi.
Birçok otomobilin ikinci el fiyatı sıfır fiyatının üzerinde listeleniyor
Bayilerde sıfır araç bulamayanlar bu kez ikinci el otomobillere yöneldi. Beklenti sıfır otomobil liste fiyatlarına gelen indirimlerin ikinci ele yansımasıydı. Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı. İnternette ve araç pazarlarında fiyat araştıranlar bazı ikinci el araçların sıfır fiyatının bile üzerinde olduğunu görünce şaşkına döndü.
ÖTV düzenlemesi sonrası sıfır araçlarda yaşanan indirimin ikinci el otomobillere yansıyacağını düşünenler hemen fiyat araştırması içerisine girdi.
Sabah.com.tr Ekonomi Servisi, Türkiye'nin en çok satan 10 otomobil markasının bayilerini arayarak hem stok durumunu sordu hem de fiyat araştırmasında bulundu. Gerçekten de otomobil bayilerinin hemen hemen hepsi, ÖTV indirimi gelen araçlar konusunda ellerinde hiç otomobil olmadığını belirtti.
Türkiye'de üretim yapan markaların bazı bayileri ön sipariş alabildiklerini ifade ederken, ithal araç pazarlayan bayilerin bazıları ise ön sipariş alamayacaklarını belirterek sıfır araçların ne zaman geleceğine dair bilgi vermekten kaçındı.
Sıfır otomobil liste fiyatına gelen indirim ikinci el araç fiyatlarına neden yansımıyor?
Covid-19'un getirdiği sağlık endişeleriyle insanların toplu taşıma kullanmak istememesi ile araç talebinde yoğun bir oldu. Buna özellikle 2020 yılında aylık yüzde 1'inde altında uygulanan taşıt kredisi faiz oranları eklenince bayilerin ellerinde stoklar eridi.
Covid-19, Asya, Avrupa ve Amerika kıtalarını kasıp kavururken, büyük sağlık krizi sonrası devletler tam kapanma yolunu seçerek fabrikalarda üretimi durdurdu. Otomobil devleri de benzer şekilde üretimi durdurdu. Bununla beraber otomobil arzı, salgın döneminde artan yoğun otomobil talebini karşılayamaz oldu.
Bayilerde eriyen stokların yerine yeni araçların gelmesi zaman alınca bu kez ikinci el araç talebi yükseldi. Stok sorunu diye bir derdi olmayan ikinci el pazarının hareketlenmesiyle de burada araçların Covid-19 salgını döneminde çoğu zaman sıfır araç liste fiyatlarından daha pahalıya satılmasına neden oldu.
Otomobil üretimini çip krizi vurdu
Covid-19 salgını döneminde teknoloji ürünlerine artan talep ve sanayide çarkların durmasıyla tedarik zincirinde yaşanan sorunlar bir çok sektörde çip krizini tetikledi. Bu sektörlerinde başında ise otomotiv sektörü geldi. Fabrikalarda üretimi etkileyen çip krizi küresel boyuta taşınırken, zaten yoğun talep ile karşı karşıya kalan otomobil pazarında arzı sekteye uğrattı.
Çip krizinin getirdiği sıkıntı, birçok otomotiv şirketini üretim kesintisine yöneltirken ve birçoğunu da fabrikalarını kapatmaya itti.
Yaşanan çip krizi bayilerin sıfır araçları tedarik etmesi giderek zorlaştırdı. Bu durum sağlık endişeleriyle otomobil talep eden insanları bayiler yerine yine ikinci el pazara yöneltti. Bununla beraber ikinci araç fiyatları yine yükselişini sürdürdü.
Dünya teknoloji devlerinden gelen açıklamalar, küresel çip krizinin bir müddet daha devam edeceğini işaret etti. Toshiba çip krizinin 2023'e kadar devam edebileceğini öne sürerken, Intel ise krizin birkaç yıl da sürebileceğini savundu. Otomobil kulislerinde konuşulan ise 2022 yılının son çeyreğine doğru çip krizinin etkilerinin hafifleyebileceği yönünde oldu.
Fiyatların daha da yükseleceği algısı, talebi canlı tuttu
Öte yandan Covid-19 süreci insanlarda yatırım algısını da değiştirdi. Normalde prensipte bir malın fiyatının artması durumunda talebin düşmesi, fiyatın düşmesi durumunda ise talebin yükselmesi gerekiyor.
Ancak otomobil fiyatlarındaki bu durdurulamaz yükseliş, sadece sağlık endişeleriyle gelen bir talep artışı yaratmadı. Bu kez insanlar burada yatırım yapmak için de araç almaya başladı. Fiyatların yükselmesi otomobil talebini düşürmek yerine, fiyatların daha da fazla yükselecek algısı araç talebini artırmayı sürdürdü. Bu durum ikinci el araç fiyatlarının düşmemesinin ana nedenlerinden biri olarak dikkat çekiyor.
